23

www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 15 lipca­15 sierpnia 2016 nr 13 (257)

List do redakcji

niczych, z karabinami maszynowymi

porty docieraly z Oświęcimia, przez

Od wiosny 1948 roku stopnio-

i reflektorami. Karcer obozowy mie-

który transportowano wszystkich

wo zaczęto zwalniać więźniów, z

ścil się w pomieszczeniach dawnej

wysiedlanych na Ziemie Zachodnie.

wyjątkiem duchownych, których

Mala historia

pralni obozowej. Pólnocna część

W obozie tym znalazlo się 3873

przetrzymywano aż do 15 lutego

obozu byla oslonięta od strony drogi

więźniów (2781 Ukraińców ­ w tym

1949 roku, wywożąc ich następnie

Kraków-Katowice murem o wysoko-

823 kobiety, 22 księży greckokato-

do więzienia w Grudziądzu. Jed-

jednego grobowca

ści 5 m.

lickich, 5 księży prawoslawnych), z

nak oficjalnie podobóz dla ludności

COP Jaworzno podlegal Wydzia-

czego 162 zmarlo. Największą gru-

ukraińskiej i lemkowskiej zlikwido-

lowi Więziennictwa i Obozów Woje-

pą byli więźniowie, którzy trafili do

wano 8 stycznia 1949.

Od dawna szukalem grobu moich przodków.

wódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa

obozu po kilkudniowych pobytach

Publicznego w Krakowie, którym

w aresztach powiatowych, byli oni

Niestety, takie ,,wtórne" wykorzy-

Próby podejmowalem już dwa razy wcześniej,

dowodzil w owym czasie por. Jakub

transportowani bezpośrednio do

stanie nazistowskich obozów dotyczy

ale bez skutku. Dopiero informacja, że na

Hammerschmidt (później Jakub Ha-

Jaworzna, jednak sporą grupą byli

nie tylko ziem polskich. Analogicznie

licki). Komendantami obozu byli: por.

też ludzie, którzy byli wylapywani z

sowieci rządzili się w Niemczech,

terenie Cmentarza Lyczakowskiego znajduje

Wlodzimierz Staniszewski, kpt. Sta-

transportów na Ziemie Zachodnie

przejmując obozy Buchenwald, Sach-

nislaw Kwiatkowski, Teofil Hazehna-

na podstawie uprzednio przygoto-

senhausen i w innych miejscach.

się dzial naukowo-informacyjny, wzbudzila we

jer (od kwietnia 1948), kpt. Salomon

mnie pewne nadzieje.

Morel (od lutego 1949). Zaloga obo-

zu skladala się z ponad 300 żolnierzy

Tam też w ciągu doslownie kilku

pięknych pomników. Najslynniejszy to

i 18 oficerów KBW oraz kilkunastu

minut otrzymalem stosowną informa-

tzw. Sarkofag Żelaznej Kompanii, po-

pracowników cywilnych. Opiekę le-

cję, gdzie taki grób się znajduje. Chcę

święcony powstańcom z 1830 r. Inne

karską sprawowal dr M. Miklaszew-

tutaj dodać, że osoby tam pracujące

pomniki jego dluta to: hrabiego Piniń-

ski, kierujący zespolem niemieckich

byly bardzo sympatyczne, a przede

skiego i jego żony Marii z Mniszków,

i ukraińskich lekarzy-więźniów. Po-

wszystkim wyjątkowo kompetentne.

Jana Riedla, Franciszka Stefczyka

dobnie jak w niemieckich obozach

Na podobną prośbę na jednym z

­ twórcy galicyjskich kas oszczędno-

koncentracyjnych, w COP istniala

trójmiejskich cmentarzy otrzymalem

ści, Omeliana Ohonowskiego ­ ukra-

funkcja kapo, nazywanych tutaj

odpowiedź, że mam przyjść w póź-

ińskiego filologa i wielu innych. Po

,,gońcami" albo ,,blokowymi". Byli oni

niejszym terminie.

wojnie Perierowie przenieśli się do

zwolnieni z prac fizycznych, otrzymy-

Ku mojemu zdumieniu nie tylko

Polski (Strzegom i Kraków).

wali lepsze wyżywienie i ubranie, w

Obóz dwóch totalitaryzmów ­ Jaworzno 1943-1956

znalazlem miejsce pochówku moich

Moi przodkowie należeli do osób

zamian sprawowali funkcje pomocni-

prapradziadków, ale również to iż

stosunkowo zamożnych. Byli wlaści-

cze, zajmowali się donosicielstwem

W latach 1945-1950, w okre-

wanych przez funkcjonariuszy lokal-

oraz znęcali się nad wspólwięźniami.

sie administracji sowieckiej, na te-

nych list z podejrzanymi o wspólpra-

Więźniami obozu byla ludność

renie obozu Buchenwald powstal

cę lub sympatyzowanie z UPA. W

pochodzenia niemieckiego, polskie-

nowy obóz specjalny pod nadzorem

obozie znalazla się również inteli-

go, śląskiego, ukraińskiego, austriac-

NKWD, który funkcjonowal jako miej-

gencja lemkowska, która wcześniej

kiego, holenderskiego, francuskie-

sce internowania dla nazistowskich

uniknęla aresztowań. Kilkadziesiąt

go, jugoslowiańskiego, czeskiego,

przestępców wojennych, a pod ko-

osób trafilo również do obozu, poj-

rumuńskiego, lotewskiego i Lem-

niec również przeciwników wladzy

manych podczas prób powrotu w

kowie. Wśród skazanych w obozie

komunistycznej. Nieraz byli prze-

swoje rodzinne strony, co również

tym znaleźli się przede wszystkim

trzymywani wspólnie z bylymi więź-

bylo pretekstem dla wladz do skie-

polscy dzialacze niepodleglościowi,

niami obozów hitlerowskich. Wielu z

rowania do Jaworzna.

żolnierze AK, górnicy, Niemcy, oraz

nich pochowano w lesie za dawnymi

Podczas pobytu w Jaworznie,

w specjalnym podobozie Ukraińcy

koszarami SS w bezimiennych gro-

nierzadko wladze obozowe stoso-

i Lemkowie. Dużą grupę stanowili

bach.

waly wobec więzionych terror psy-

Na terenie obozu w Sachsen-

hausen sowieci utworzyli jeden z

dziesięciu tajnych obozów na terenie

okupowanych przez nich Niemiec.

Umieszczano w nim funkcjonariu-

szy NSDAP, osoby podejrzane o

opór przeciwko sowieckiej okupacji

Niemiec, żolnierzy Armii Czerwonej,

których podejrzewano o dezercję

lub kontakty ze światem kapitali-

stycznym. Utworzono też szpital dla

żolnierzy sowieckich zarażonych

chorobami wenerycznymi na skutek

masowych gwaltów, których dopusz-

Obóz Pracy ,,Zgoda" w Świętochlowicach

grobowiec jest w doskonalym stanie.

cielami kilku kamienic we Lwowie

czali się na Niemkach. Obóz ten,

Grobowiec byl wyraźnie odnowiony,

(m.in. przy ul. Tarnowskiego) oraz

Ślązacy, którzy w czasie wojny pod-

chiczny i fizyczny. Więźniowie byli

wzorowany na gulagach, istnial do

a na jego postumencie znajdowala

stawów rybnych w Dusanowie w

pisali volkslistę.

w obozie zatrudniani między innymi

1950 roku. Przeszlo przezeń okolo

się niedawno zgasla świeczka. Jest

ówczesnym powiecie Przemyślany.

Ukraińcy i Lemkowie znajdo-

przy budowie elektrowni Jaworzno

60 tys. osób, z czego 12 tys. zmar-

to tym bardziej dziwne, bo we Lwo-

Mój pradziadek Józef Link byl na-

wali się w COP od początku jego

oraz przy szyciu odzieży na potrzeby

lo na skutek chorób, wycieńczenia,

wie nie mam żadnej rodziny. Takich

czelnikiem Wydzialu Izby Skarbowej

istnienia, jednak dopiero decyzja

Ministerstwa Bezpieczeństwa Pu-

glodu. Przy likwidacji obozu w 1953

malych, jak i wielkich tajemnic na

we Lwowie. Wedlug przekazów ro-

Biura Politycznego KC PPR z dnia

blicznego.

r wysadzono krematorium.

Cmentarzu Lyczakowskim jest nie-

dzinnych, zmarl na zawal w czasie

23 kwietnia 1947 o skierowaniu tam

Ostatnimi więźniami, których

Sowieci nie byli jedynymi, którzy

skończona ilość.

lyżwiarskich popisów na lodowisku.

Lemków i Ukraińców przesiedlanych

przywieziono do obozu 22 maja

wykorzystywali infrastrukturę obozów

Grobowiec  zostal  wykonany

Po wojnie rodzina Linków przenio-

ze swoich ziem, którzy podejrzani byli

1948 z Koszyc, bylo 112 żolnierzy

hitlerowskich. Tak samo postępowali

przez Henryka Periera ­ znanego ar-

sla się do Polski (Wroclaw, Gdynia).

o wspólpracę lub sympatyzowanie z

UPA, których pojmano w Czecho-

Amerykanie, wykorzystując dawne

tystę i kamieniarza lwowskiego. Hen-

Józef Link byl ojcem bardzo znanego

OUN i UPA, zwiększyla znacząco ich

slowacji podczas przedzierania się

obozy w Esterwegen czy Flossen-

ryk Perier byl rzeźbiarzem niebanal-

artysty fotografika Tadeusza Linka.

ilość w obozie. Jednak blędnym jest

na Zachód, jednak po dwudniowym

bürg. W Mittelbau-Dora, na przyklad,

nym. Zostawil na Lyczakowie wiele

ANDRZEJ DWORZACZEK

twierdzenie, że w obozie przebywali

pobycie przetransportowano ich do

przez pewien czas przetrzymywani

wylącznie czlonkowie UPA ­ obóz w

więzienia przy ulicy Montelupich w

byli najlepsi niemieccy eksperci kon-

Jaworznie byl obozem dla ludności

Krakowie. Wojskowe Sądy Rejono-

strukcji rakietowych, którzy zostali

Poszukujemy pracowników

cywilnej, a faktycznych czlonków UPA

we w Krakowie i Rzeszowie skazaly

przechwyceni przez Amerykanów, a

sądzono doraźnie w sądach polowych

większość z nich na karę śmierci.

następnie przewiezieni do USA.

i wojskowych sądach okręgowych.

Pracownicy w branży obróbka metali poszu-

Kierowano tam z punktów zbornych

Poszukujemy świadków

kiwani (operator tokarki, wytaczarki, itp.).

inteligencję ukraińską, księży grecko-

katolickich i osoby podejrzane aresz-

Poszukujemy świadków, którzy latach 1935-1939 znali wlaścicieli Dru-

Oferujemy: pomoc w zalatwieniu formal-

towane w czasie Akcji Wisla.

karni KS Jakubowski, pracowali w tej drukarni przy ul. Piekarskiej 11 we

ności, umowę o pracę, zakwaterowanie na

Pierwszy transport z więźniami

Lwowie albo mieszkali pod tym adresem. Jeśli jesteś dzieckiem, bądź wnu-

dotarl 4 maja 1947 z Sanoka, liczyl

kiem takich osób i z opowiadań rodzinnych masz informacje, dokumenty

koszt pracodawcy w okresie próbnym)

16 osób z powiatu leskiego i sanoc-

dotyczące dzialalności Adama i Zygmunta Jakubowskich we Lwowie, skon-

kiego, a osobą wpisaną do księgi

taktuj się z nami.

Kontakt: profum@arg.pl

obozowej z nr 1 byla Maria Baran z

Kontakt: Bernadeta Niedzielska

powiatu leskiego. Późniejsze trans-

e-mail: bniedzielska@vp.pl; tel.: 48 798372906