17

Z pamiętnika podróżnika

www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 16­29 września 2016 nr 17 (261)

krym. Dwa lata po aneksji

(cz. III)

Nazwa tego miasta brzmiala dla mnie zlowrogo. Za każdym razem, gdy wjeżdżalem do Sewastopola, mia-

lem wrażenie, że wjeżdżam do Rosji. Mialem w pamięci atmosferę w mieście w trakcie ,,referendum". Tak

jak na calym Krymie, w Sewastopolu emocje już opadly ale nie skończyly się problemy mieszkających tu

katolików. Modlą się w zwyklym mieszkaniu, a tymczasem w ich kościele od lat znajduje się kino.

szaletem ­ to nie po chrześcijań-

Ukraina już nie ta,

WOJCIECH JANKOWSKI

sku. Gubernator Siegiej Miniajlo w

co w 2013 roku

tekst i zdjęcia

Z rozmów z Krymczanami trudno

obecności dziennikarzy powiedzial,

wywnioskować, jaki jest wlaściwie sto-

że to jest kościól. Niewiele jednak

Sewastopol.

sunek do Ukrainy. Trudno uslyszeć już

te deklaracje zmieniają.

Toaleta w kościele

wypowiedzi o faszystowskiej juncie w

Oleg Lewandowski relacjonuje

przy oltarzu

Kijowie i o mordercach, którzy mieli

W marcu 2014 roku, gdy w

spotkanie z sewastopolskim naczel-

przyjechać na Krym i organizować

Bachczysaraju zapytalem wlaści-

nikiem do spraw religii. W obliczu

pogromy. Obraz z początku czarno-

cielkę sklepu na co będzie glosować,

poglosek o ponownym otwarciu ki-

bialy staje się coraz bardziej rozmyty.

powiedziala ,,ja z Sewastopola". Nie

noteatru z toaletą, udal się na spo-

Z jednej strony caly czas Krymczanie

trzeba bylo niczego dodawać ­ Se-

tkanie z nim. Uslyszal wtedy: ,,Wy

konsumują media rosyjskie, z drugiej

wastopolscy byli za przylączeniem

katolicy, reprezentujecie obce pań-

strony ,,telewizja nie wygra z lodów-

do Rosji. W ten dzień ulubiony

stwo, mianowicie Watykan, dlatego

zespól Wladimira Putina Lube za-

ką". ,,Matuszka Rassija" nie okazala

powinniście siedzieć cicho i cieszyć

się tą ze snów. Istnieje jednak prze-

gral koncert w dwóch miastach,

się, że wam nie zabraniają odpra-

konanie, że uniknęli losu mieszkań-

w Symferopolu i w Sewastopolu.

wiać mszy!". Po spotkaniu biskupa

ców Donbasu, że im przypadl lepszy

Pamiętalem euforię Rosjan w mie-

krymskiego z wladzami sewastopol-

wariant wydarzeń, niż mial miejsce w

ście stacjonowania Floty Czarno-

skimi podjęto kolejną próbę rozmów.

Wchodzący do kina nie wie nawet, ze wchodzi do kościola

Lugańsku i w Doniecku.

morskiej i informacje o nękaniu tam

Ten sam urzędnik powiedzial: ,,Niech

Ostatnim  akcentem  mojego

centrum komunikacji floty czarno-

wspólnotom religijnym, którym re-

ukraińskich dzialaczy. Wszystkie te

papież Franciszek zniesie sankcje,

pobytu na Krymie byly odwiedziny

morskiej. Niemcy zdolali zrzucić na

żim sowiecki zagrabil ich świątynie.

wspomnienia mialy w tle trójkolor ro-

to może zrezygnujemy z kinoteatru".

alternatywnego klubu w centrum

kościól dwie bomby, które uszkodzi-

Oleg Lewandowski z parafianami

syjskiej flagi oraz pomarańcz i czerń

Parafianie wysylają pisma do wladz

Symferopola, o którym slyszalem już

rozpoczęli starania o odzyskanie

ly... tylko dach. Przetrwal nie tylko

gieorgiewskich wstążek.

Sewastopola,  do  Departamentu

w marcu 2014 roku. Gdy ukraińscy

kościola. Trwający do niedawna re-

bombardowanie niemieckie, ale rów-

Tak jak na calym Krymie, w Se-

Kultury Sewastopola, do Minister-

dziennikarze mieli już dość oglądania

mont zakończono. Katolicy, którzy

nież czerwone porządki w mieście.

wastopolu emocje już opadly. Pozo-

stwa Kultury Federacji Rosyjskiej.

na ulicach Symferopola świętowania

modlą się w kaplicy na IV piętrze

stalo zmaganie się z rzeczywistością,

Wladze sowieckie nie akceptowaly

Dostaję tę samą odpowiedź ­ pismo

,,zwycięstwa w referendum", udawali

w zwyklym mieszkaniu w zwyklym

z nowymi warunkami. Sewastopol

gotyckiego kościola rzymskokatolic-

przekazaliśmy do wladz Sewasto-

się do tego lokalu, gdzie można bylo

bloku, biją na trwogę. Wiedzą, że

już mnie nie przerażal. Stal się na

kiego. Budynek oblożono materiala-

pola. I na żadne pismo nie bylo od-

odetchnąć po natloku wszechobec-

jeszcze w roku 2013 wewnątrz ko-

nowo spokojnym miastem czarno-

mi wybuchowymi, zdetonowano je

powiedzi...

nej euforii. Ja dotarlem tam dopiero

ściola byla zabytkowa sztukateria.

i... mury staly jak przed eksplozją, a

morskim, gdzie czas plynie powoli.

Mój rozmówca relacjonuje prze-

latem 2016 roku.

Udalo się wówczas wejść do środka

w sąsiednich domach ściany zaczę-

Bylem tam umówiony na rozmowę

bieg rozmów w sprawie zwrotu ko-

W knajpie jest wyczuwalny duch

ly trzeszczeć. Po raz drugi kościól

z Olegiem Lewandowskim, parafia-

wolności. Wszyscy są tu wytatuowa-

przetrwal. Bolszewicy rozprawili się

ninem, który stara się o odzyskanie

ni. Panuje tu niemalże kult tatuaży.

z nim w inny sposób. Postawiono od

kościola św. Klemensa. Spotkaliśmy

Między innymi za sprawą tatuaży

frontu dobudówkę, która zupelnie

się na dworcu autobusowym. Po-

tu dotarlem. Widzialem, że jeden z

znieksztalca brylę świątyni. Jest ona

wiedzial, że na początek zaprowadzi

bywalców ma na nodze tryzub. Na

bardziej zwarta, nie zwraca na sie-

mnie do kościola. To co zobaczylem

miejscu rozpoznalem miejscowego

bie uwagi i zatracila zupelnie swój

od frontu, nie przypominalo świątyni.

fotografa, którego poznalem w marcu

Przede mną stalo kino. Bryla budyn-

gotycki charakter. Stojący przed

2013 roku w Bachczysaraju. Wyjaśnil

ku w żaden sposób nie kojarzyla się

wejściem nie domyśla się, że jest

mi, że kolega z tryzubem na nodze

sakralnie. Rzucaly mi się w oczy

to kościól. Świątynię potraktowano

jest teraz w Kijowie, za to może mnie

jedynie symbole sowiecko-sewasto-

podobnie jak wiele innych w Związ-

zapoznać z kolegą z tryzubem na

ku Sowieckim. Dzialal tu kinoteatr o

polskie a między nimi napis ,,9 maja.

przedramieniu... Caly wieczór spę-

nazwie ,,Drużba". W miejscu oltarza

Pobieda!".

dzilem w tej knajpie, rozmawiając o

urządzono toaletę. Przez jakiś czas

Mój rozmówca opowiedzial hi-

sytuacji wspólczesnej. Mlodzi ludzie

byl tu szalet publiczny, później toa-

storię kościola św. Klemensa. Slużyl

w czasie ,,referendum" byli przeciw-

leta kina.

sewastopolskim katolikom od 1911

ni przylączeniu Krymu do Rosji. W

roku. Po zajęciu miasta przez bol-

Po rozpadzie ZSRS katolicy za-

Od fasady bocznej kino ,,Drużba" przypomina kościól

przeciwieństwie do swoich rodziców,

szewików, z przerwami dzialal, aż

częli upominać się o zwrot kościola

byli odporni na propagandę rosyjską.

ostatecznie zamknięto go w roku

i przede wszystkim o zamknięcie

miejscowemu księdzu, dowiedzieli

ściola: ,,Gdy przypominam im, że

Po dwóch latach przywykli do nowej

toalety w miejscu oltarza. W 2009

1936. Bolszewicy na początku za-

się jednak od robotników, że ci do-

jest jasne stanowisko prezydenta

sytuacji. Tu uslyszalem wypowiedź,

roku zamknięto zarówno toaletę, jak

mknęli kościól, potem w 1920 roku

stali polecenie usunięcia wszelkich

Rosji, żeby oddawać kościoly, od-

z którą spotykalem się już wcześniej:

i kinoteatr dla dzieci. Pojawila się

pozwolili na sprawowanie w nim

śladów okresu sakralnego.

dawać historyczne budowle, że jest

,,To już nie ta Ukraina, co w 2013

nadzieja, że kościól zostanie zwró-

mszy świętych. Historia w Sewasto-

kilka oświadczeń Putina, postano-

Temat kościola św. Klemensa

roku". W pewnym sensie sytuacja

cony a przynajmniej nie będzie już

polu potoczyla się rzecz jasna tak,

wień, prawo Federacji Rosyjskiej,

nie jest tajemnicą w Sewastopolu.

jest absurdalna. Ci, którzy nie dali się

jak w innych zakątkach Związku So-

profanowany oltarz ubikacją. Rosyj-

slyszę zawsze tę samą odpowiedź:

Pojawilo się w prasie wiele artyku-

omamić propagandzie rosyjskiej w

wieckiego. Ksiądz z tej parafii, Litwin

skie wladze okupacyjne po aneksji

Putin daleko w Moskwie, a my tu,

lów o zagrabionym kościele. Wiele

roku 2014, w 2016 już częściowo są

Matias Gadajtis zaginąl bez wieści.

opublikowaly listę budowli sewasto-

w Sewastopolu". Dlaczego tak się

osób, w tym prawoslawni i ateiści,

nią skażeni ­ Ukraina to kraj chaosu,

Ginący obecnie bez wieści Tatarzy

polskich, które kwalifikują się jako

dzieje? Lewandowski odpowiada:

deklaruje poparcie dla katolików.

kraj w którym trwa wojna, satelita Sta-

krymscy to kolejne ofiary tego sa-

budowle o znaczeniu historycznym.

,,To co teraz powiem nie jest tajem-

Jak relacjonuje mój rozmówca, nie-

nów Zjednoczonych. Z tymi tezami

W tym zestawie znalazl się również

mego sposobu rozprawiania się z

nicą dla nikogo. Wladze miasta są

koniecznie dlatego, że odczuwają

można polemizować, ale nie ulega

kościól, ale figuruje tam jako kinote-

,,wrogami politycznymi". Duchowny

skorumpowane, nawet w porów-

sympatię do katolicyzmu. Wiedzą po

wątpliwości, że Ukrainy z roku 2013

atr ,,Drużba" z 1911 roku.

oficjalnie przepadl bez wieści. Wie-

naniu do kontynentalnej Rosji. Już

prostu, że lacinnicy chcą przywró-

w istocie już nie ma. A to pokolenie

le jednak wskazuje na to, że zostal

jednego urzędnika miejskiego po-

cić kościolowi historyczny ksztalt,

będzie tęsknilo do Ukrainy, jak ich

rozstrzelany w Symferopolu. W tym

że chcą, żeby w kościele odbywa-

sadzili, potem drugiego. Ten wziąl

Putin daleko w Moskwie,

rodzice i dziadkowie do ZSRS. Może

czasie czerwony reżim oskarżyl

ly się koncerty muzyki organowej.

10 milionów, tamten 15 milionów. A

a my tu, w Sewastopolu

nie padlo jeszcze ostatnie slowo w

biskupa symferopolskiego i krym-

Przejęcie pólwyspu przez Fe-

Świątynia zostala zaprojektowana

nasz kościól jest w centrum miasta.

kwestii przynależności pólwyspu?

derację Rosyjską nie przynioslo

skiego o to, że jest szpiegiem En-

tak, że ma znakomitą akustykę

Ich nie interesuje, ze to świątynia,

Opuszczalem Krym nieco w lep-

rzymskim katolikom zmiany na lep-

tenty. Na tej podstawie wielu księży

dla muzyki organowej. Znaleziono

że ma historyczną wartość i jest uni-

szym nastroju po wieczorze w Symfe-

sze. Okupacja jednak paradoksal-

rzymskokatolickich aresztowano na

nawet sponsora nowych organów.

katowa. Dla urzędników to jest po

ropolu, niż gdybym wracal od razu po

nie umocowala prawnie roszczenia

Krymie i bez sądu rozstrzelano. Mój

Wiele ważnych postaci w ciągu

prostu dzialka w centrum".

rozmowach z Tatarami. Jeszcze tylko

katolików z Sewastopola. Obecnie

rozmówca zapewnia, że miejscowi

walki o kościól wyrazilo zrozumie-

Parafianie zapewniają, że będą

nieprzyjemności na granicy i zakoń-

prawo rosyjskie przewiduje oddawa-

katolicy będą się starali o rehabilita-

nie dla ich sprawy. Prawoslawny

starać się o odzyskanie kościola.

czy się mój pobyt na Krymie. Mam

nie należących do państwa miejsc

cję księdza Matwieja, czyli Matiasa

dziekan okręgu sewastopolskiego

Polecą do Moskwy, gdy będzie trze-

nadzieję, że przyjadę tu za rok...

kultu wspólnotom religijnym, m.in.

Gadajtisa.

ojciec Siergiej Chaluta powiedzial,

ba. Zapowiadają, że będą się zwra-

na podstawie prawa N 327 z 2010

Budynek kościola mial też swój

cać do instancji międzynarodowych.

że kościól katolicki to świątynia

Autor dziękuje za pomoc Piotro-

epizod wojenny. W czasie obrony

roku. Teoretycznie prawo Federacji

W listopadzie minie rok, odkąd za-

chrześcijańska. Wedle jego slów:

wi Andrusieczce.

Rosyjskiej jest bardziej przychylne

Sewastopola znajdowalo się w nim

częli walczyć o zwrot świątyni.

Boga obrażać w miejscu oltarza