20

Wolna Trybuna

16­29 września 2016 nr 17 (261) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

kim są Ukraińcy?

Pytanie to bardzo często pojawialo się w nazwach broszur, artykulów i innych publikacji na przelo-

mie XIX­XX wieku. Nic w tym dziwnego. O Ukraińcach świat wtedy prawie nie wiedzial. O kozakach

owszem ­ czytano i slyszano, ale wizerunek tajemniczych Ukraińców trzeba bylo ksztaltować

w świecie zewnętrznym dlugo i nie bez przeszkód. Trudności nastręczalo już chociażby uznanie

Ukraińców rozdzielonych granicami imperiów za jeden naród, z ich różnorodnymi kulturowo-histo-

rycznymi tradycjami, a nawet różnymi narodowymi określeniami ­ Rusinów i Malorusów.

często wplywają na objętość treści i

WASYL RASEWYCZ

jej glębię. Mowa tu nie jedynie o ak-

Temat ten jest nadzwyczaj cie-

tywistach kultury czy polityki, ale i o

kawy i wymaga poważnego opraco-

tych, kto być może nigdy w życiu nie

wania od strony naukowej i filozo-

zastanawial się nad swoją tożsamo-

ficznej. Nie mniej ważną wydaje się

ścią narodową, stal na uboczu,

obecnie próba analizy przypadków

bądź plynąl z prądem, nie mając

uzurpacji sobie prawa mówienia

żadnych przekonań politycznych,

w imieniu wszystkich Ukraińców i

jedynie sympatyzowal, lecz obawial

określanie, kto może, a kto nie może

się do tego przyznać. Mowa też jest

należeć do narodu ukraińskiego.

o tych przedstawicielach aparatu

Poczynając od historyków Ukraiń-

partyjnego USRR, którzy marzyli

skiego Instytutu Pamięci Narodowej

zupelnie o czymś odmiennym od

(to nie moja osobista zlośliwość,

,,linii partii". Należy zadać też pyta-

po prostu UIPN jest instytucją pań-

nie, czy ci wszyscy mówcy wystę-

stwową odpowiadająca za politykę

pując w imieniu Ukraińców myślą

historyczną Ukrainy), którzy czę-

kategoriami narodu politycznego,

sto zachowują się tak, jakby znali

nie biorąc pod uwagę narodowości

jedyną prawdziwą wersję historii

wspólobywateli?

państwa, która zasluguje na miano

O tym wszystkim spróbujemy

kanonicznej, a kończąc na wpisach

rozważyć w nowym cyklu artykulów.

w Internecie, gdzie możemy przeczy-

tać: ,,My, Ukraińcy, jesteśmy tacy, ale

Uogólnienie i wyjątkowość

nie tacy...", lub ,,...w imieniu wszyst-

O ile w XVIII wieku należalo przy-

kich Ukraińców chcę powiedzieć...",

lożyć wiele wysilku do ,,przebudze-

albo też ,,...Ukraińcy nie zgodzą się",

nia", a wlaściwie tworzenia narodu, to

,,...nie pozwolą", ,,...nie pójdą", ,,...nie

w XXI pojawily się inne mechanizmy

dadzą" itd. Tak wielka ilość przema-

i możliwości. Jeżeli w swoim czasie

rodem ,,tytulowym" (glównym). A co

chyba sam bylby najbardziej zdzi-

przemilczać jednak i tego, że naro-

wiających w imieniu narodu wywoluje

narodowi poeci Taras Szewczenko

mamy robić z tymi, kto ma odmien-

wiony wynikiem.

dowa mobilizacja objęla wówczas

zgrozę. Szczególnie dzisiaj, w czasie

i Iwan Franko mogli przemawiać w

ne zdanie ­ od jednych i drugich?

Cóż mamy robić z tymi, dla któ-

niewielką część chlopów, pewne

szybkich technologii informacyjnych,

imieniu narodu, nadawać mu cechy

Z tymi, dla kogo wolności spoleczne

rych podejście klasowe jest ważniej-

kręgi inteligencji i prawie wcale nie

gdy rosyjska maszyna propagando-

mistycznego rycerza, lub przeklinać

są ponad wszystko? Dla kogo rów-

sze niż jakaś tam tożsamość? Ten

dotyczyla wielkich przemyslowych

wa natychmiast chwyta i powiela,

drobiazgowość, zdradliwość i nie-

nouprawnienie dotyczy wszystkich

okres historii Ukrainy rozciągnąl się

miast. Populistyczne hasla bolsze-

jako pozycję calej Ukrainy, wypowie-

konsekwencję, czy przypisywanie

obywateli bez wyjątku, bez względu

od roku 1921 po rok 1991. Okresu

wików o ,,fabrykach ­ robotnikom"

dzi jakiegoś niedouczonego i niewy-

jakiemuś kręgowi cech jednej oso-

na ich wiarę, rasę, pochodzenie czy

tego, w naszym przypadku, w żad-

i ,,ziemi ­ chlopom" byly dla nich o

ksztalconego internauty.

by, to w naszych czasach jest to

sympatie polityczne? Lub tych, dla

nym razie nie warto lekceważyć, po-

wiele bardziej atrakcyjne, niż obie-

Może to być nie tylko jakiś ko-

niedopuszczalne.

kogo wiara i cerkiew nie są war-

nieważ wlaśnie w okresie sowieckim,

canki narodowej niepodleglości.

mentator internetowy z miernym

Z zasady, dzialacze pragnący

tością absolutną, kto nie podziela

jakbyśmy przeciwko temu nie prote-

Nawet, gdy wyszukamy w histo-

wyksztalceniem. Często ludzie ci

zmobilizować pod swe sztanda-

walki klasowej lub bezklasowości

stowali, ksztaltowaly się wspólcze-

rii ówczesnego Kijowa, Charkowa

obdarzeni są przez państwo wielo-

ry jak największe rzesze ludzkie,

narodu ukraińskiego? Co mamy z

sne ukraińskie narodowe elity. Rola

czy Odessy osoby, które świadomie

ma tytulami naukowymi. Więc kto

chętnie udają się do szerokich

nimi robić?

Ukraińców w diasporze, z calkowicie

opowiedzialy się po stronie ukraiń-

ma prawo przemawiać w imieniu

uogólnień. Cóż robić, gdy dzia-

Wedlug jakich kryteriów ma się

odmiennym doświadczeniem i wy-

skiej, to i tak będzie ich za malo wo-

wszystkich Ukraińców?

lacz jest tak wszystko wiedzący, a

odbywać selekcja do grona ,,praw-

ksztalceniem, bylaby bardzo ważną,

bec ogólnej obojętności mieszkań-

Problem ten należy rozdzielić na

masa ciemna i nie rozumie swego

dziwych Ukraińców"? Jeżeli wedlug

ale masowy powrót zza oceanu na

ców tych miast do ukraińskiej idei.

kilka poziomów. Jeżeli przemawia tak

szczęścia? Z pewnością na wstępie

zasad etnicznych, to jest to nie lada

ziemię ojczystą nie nastąpil. Ludzie

W Galicji ta kwestia byla o wiele

badacz jakiegoś konkretnego tema-

trzeba oglosić, że ty i tylko ty znasz

problem, bowiem żyjemy w spole-

tacy, jak Natalia Jareśko, która opu-

bardziej zlożona, ponieważ tu mia-

tu, to jego zdanie można wziąć pod

tę drogę, która wiedzie do ogólne-

czeństwie tradycyjnie mieszanym i to

ścila USA i przyjechala budować

sta i miasteczka nie byly ukraińskie.

uwagę lub zebrać kilka interpretacji

go dobrobytu. Należy romantycz-

zmieszanym już dawno. Nic nam tu

wspólczesną Ukrainę ­ to zaledwie

Przeważala w nich ludność polska i

problemu i określić swoją pozycję,

nie opisać ten wymarzony cel, bez

nie pomogą nazwiska, a już imiona

jednostki. Milość diaspory do Matki

żydowska. Mieszkala tam też świa-

najbliższą prawdzie. Jeżeli natomiast

,,wroga i ciemiężcy", gdzie ,,będzie

­ tym bardziej. Przecież nie będzie-

Ukrainy trudno przekazywać na od-

doma ukraińska inteligencja, która

najwyższy organ państwowy zmienia

syn i będzie matka, i będą ludzie

my opierać się na paszportyzacji

leglość. Dlatego należy traktować

często dobrowolnie zawężala się

prawo dotyczące historii, a dotyczy

na ziemi" (slowa z wiersza Tarasa

ludności z czasów Stalina, gdzie po

nasze elity ze zrozumieniem ich

do swego kręgu narodowego.

ono gloryfikacji kontrowersyjnej na

Szewczenki ­ red.). Następnie nale-

raz pierwszy w dokumentach wpro-

pochodzenia i poglądów. Zrozumieć

Wśród zwolenników sowieckiej

arenie międzynarodowej formacji, to

ży określić pewne etyczne granice

wadzono rubrykę ,,narodowość". Nic

nie dlatego, żeby przyjmować taryfę

Ukrainy bylo wielu Ukraińców. W

w tym wypadku odpowiedzialność za

spoleczności w takich postulatach

nam tu nie da pochodzenie, bo na

ulgową, a dlatego, aby nie zarzucać

owym czasie, nawet wielu intelek-

jej dzialalność bierze na siebie pań-

jak  szlachetność,  pracowitość,

przyklad, Leonid Kuczma, wedlug

sobie, jak moglo się tak stać, że taki

tualistom, imponowala idea stwo-

stwo. Jest jeszcze poziom spoleczny.

umilowanie pokoju, wiara w Boga,

radzieckiego paszportu Rosjanin,

dobry z wyglądu czlowiek, Ukrainiec

rzenia bezklasowego spoleczeń-

Ale z nim trudno dyskutować przez

nadzieja w szczęśliwą przyszlość

będąc prezydentem Ukrainy napisal

­ i tu masz tobie!

stwa. Gdy spoglądali na Ukraińców

jego wielorakość.

bez wyzyskiwanych i wyzyskiwaczy

książkę ,,Ukraina to nie Rosja" i uznal

Jeżeli już mówimy o okresie so-

i nie widzieli wśród nich ,,panów",

W tym wypadku warto się zasta-

i milość do tych, którzy zgodzili się

siebie za Ukraińca.

wieckim, to należy tu ze szczególną

rozumieli, że ten naród szczegól-

nowić: w imieniu jakich Ukraińców

iść razem tą drogą. Możliwa jest

Nie pasują też rasowe teorie o

uwagą wszechstronnie przeanalizo-

nie nadaje się do tak wiekopom-

przemawia ten urzędnik państwowy,

inna wersja: Bóg stworzyl nas jako

więzach krwi, bo przez nie przela-

wać ówczesne wydarzenia. Należy

nego eksperymentu. Ci romantycy

dzialacz spoleczny, historyk czy in-

Ukraińców i dal nam na wylącz-

no już cale morze krwi, a mierze-

pamiętać, że jeżeli nawet wladza

szczerze wierzyli w swój projekt.

ternauta? Wynika tu potrzeba wyja-

ność ziemię gdzie mamy panować.

nie czaszek, na szczęście, w XXI

sowiecka byla eksportowana na

Bo jak inaczej można wyjaśnić fakt,

śnienia, kogo ma na myśli prelegent

Stala się jednak wielka niesprawie-

wieku wydaje się być niemożliwe.

Ukrainę z Rosji, to bez poparcia

że syn klasyka literatury ukraińskiej

mówiąc o Ukraińcach? Czy mówi o

dliwość ­ zewsząd przyszli do nas

Wspólczesne badania DNA mogą

ze strony miejscowych tak dlugo

Mychajly Kociubińskiego ­ Jurij,

narodzie etnicznym, czy politycz-

obcy i różne przyblędy i teraz trzeba

przedstawić migracje różnych grup,

by się nie utrzymala. Przyczyn po-

stal się gorącym zwolennikiem

nym; mówi w wąskim aspekcie, czy

naszą ziemię z nich oczyścić. Jed-

ich koncentrację, ale nie dadzą od-

rażki ukraińskiej państwowości jest

utrwalenia wladzy sowieckiej na

powiela punkt widzenia zideologizo-

nak, jeśli się nie uda tego zrobić, to

powiedzi, kto jest Ukraińcem, a kto

wiele i każda z nich byla przyczyną

Ukrainie? Jeżeli do tego dodamy

wanych myślicieli? Warto pamiętać,

przynajmniej należy wskazać przy-

nie. Jednak, gdyby ktoś się porwal

tego, że państwowość ukraińska

sukcesy sowieckiej ukrainizacji,

że ogromne uogólnienia bardzo

blędom ich miejsce i kto tu jest na-

aby poszukać takiej odpowiedzi, to

byla tak krótkotrwalą. Nie można

która objęla szkolnictwo, sztukę