21

www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 29 listopada­15 grudnia 2016 nr 22 (266)

Rozmowa na Schulcfeście

nych kolorach, za które po prostu jest

nam wstyd.

Tak, Zakarpacie glosuje zawsze

inaczej ­ zawsze tak samo jak Ukra-

ińcy na wschodzie Ukrainy. To sku-

Tę rozmowę planowalem już od dawna. Po raz pierwszy oma-

tek występowania zwartych mniej-

szości. Mieszka tu 150 000 Węgrów.

wialiśmy sprawę wywiadu podczas Siódmego Schulcfestu.

Żyją przy granicy. Jako że są tą gra-

nicą oddzieleni, wydawaloby się, że

Jednak spokojnie usiąść i porozmawiać nie udalo się nam

powinni wspierać niepodleglościowe

aspiracje Ukrainy, bo ta umożliwila-

przez napięty program festiwalu. Wobec tego przygotowalem

by im integrację z państwem wę-

gierskim. Ale ich miejscowe elity są

kilka pytań, aby przeslać ojcu mailem. Wkrótce nadarzyla się

dość uwiklane w korupcję. To takie

okazja odwiedzić Lublin i spotkać ojca Tomasza. Odwiedzi-

swoiste getto. Ci Węgrzy mają swo-

ją gazetę i glosują tak, jak zalecają

lem go w klasztorze i tam w ciszy porozmawialiśmy sobie o

ich lokalni przywódcy. I glosują na

Partię Regionów. Oni glosowali na

Polsce i Ukrainie, o państwie i religii, o patriotyzmie...

Janukowycza.

Czy docierają tu media

rosyjskie?

zwyciężyla większość polityczna,

Docierają. Są i rosyjska telewi-

która, wedlug mnie, psuje państwo

zja (ciągle oglądamy rosyjskie seria-

polskie. Oznacza to, że pragnienie

le), i rosyjskie stacje radiowe. W każ-

utrzymania wladzy, poprzez wpro-

dym barze czy kawiarni uslyszymy

wadzenie proponowanych reform,

rosyjską popsę (piosenki popularne,

narusza instytucje demokratycznego

disco polo ­ red.). To też skutek tego,

państwa. Robione jest to niezwykle

że na Zakarpaciu wszystko odby-

,,miękko" ­ nie jest to żaden przewrót

wa się wolniej niż na calej Ukrainie.

czy rewolucja. Jednak te zmiany nie-

Także sama rewolucja. Na przyklad

bywale podzielily Polaków. Jan Józef

podczas Majdanu tu nikt nie zdobyl

Lipiński, jeden z zalożycieli KOR-u,

budynku administracji obwodowej ­

napisal na początku lat 80. artykul

bo wszyscy się znają, nikt zatem nie

o Polsce ,,Dwie ojczyzny ­ dwa pa-

chcial szturmować i po prostu czeka-

triotyzmy". Pokazal on dwie formacje

no na rozwój wypadków w Kijowie.

w Polsce: konserwatywno-nacjona-

Także wszystko tu się toczy we wla-

listyczną i liberalno-socjalistyczną.

snym rytmie.

Może jest to pewne uproszczenie,

Powiedzialeś kiedyś, że w

ale tak bym to nazwal, bo to wlaśnie

czasie Majdanu na haslo ,,Sla-

te dwie formacje dziś zbyt dzielą Pol-

wa Ukrajini!" nie odpowiada-

skę. Bardzo ją dzielą.

leś ,,Herojam slawa!". Ostat-

Dlaczego się smucę? Bo w Pol-

nio, po przyjęciu przez polski

sce podnosi glowę skrajny nacjona-

sejm uchwaly o męczeństwie

lizm. Jest to bardzo niebezpieczna

o. Tomasz Dostatni

kresowian pomordowanych

rzecz. Polska zaczyna odwracać się

przez UPA, stosunki polsko-

pewnej solidarności: prowadzono

jakich wartości wstal Komitet wtedy

od Unii Europejskiej, od Europy, po-

LEONID GOLBERG

ukraińskie ulegly pogorsze-

zbiórki pieniędzy dla ludzi wyrzuco-

i jak wygląda to obecnie.

kazując tym samym, że Europa jest

tekst i zdjęcie

niu. Z kolei Rada Najwyższa

nych z pracy, dla ich rodzin.

Na wspólnym spotkaniu uczest-

dla nas potencjalnym zagrożeniem.

potępila ten akt. Jak patrzysz

W tym roku w Lublinie odbylo się

ników tych pamiętnych wydarzeń,

Jest to nieporozumienie. Zdarza się,

Proponuję Czytelnikom

na te sprawy z zakarpackiej

kilka spotkań poświęconych tej rocz-

historyków i spoleczności Lublina

że ludzie o odmiennych poglądach,

wywiad z dominikaninem o.

perspektywy?

nicy. Przede wszystkim na Katolickim

zebrani doszli do wspólnego wnio-

chociaż nie trafiają do więzienia, to

TOMASZEM DOSTATNIM i

Tragedia wolyńska nie jest na

Uniwersytecie Lubelskim zostala

sku: to co pozostalo po KOR dziś,

tracą pracę. Zmiany te, które nastę-

przypuszczam, że jego od-

Ukrainie sprawą znaną. Dla Polski

otwarta wystawa, obrazująca powsta-

jest swego rodzaju podstawą obec-

pują po zmianie wladzy w państwie,

powiedzi znajdą oddźwięk

to problem skali państwowej, na

nie w latach 70. XX wieku pierwszej w

nego spoleczeństwa obywatelskiego

są niedemokratyczne i decyzje za-

wśród tych, kto umie slu-

Ukrainie to sprawa regionalna, mówi

czasach komunistycznych podziem-

w Polsce, podstawą troski o innym

padają na najwyższych poziomach

chać, slyszy i myśli...

się o tym bardzo malo. Statystycz-

nej drukarni i wydawnictw podziem-

czlowieku. Powiedzialbym, że dziś

wladzy. Obecnie mamy próbę na-

ny mieszkaniec Zakarpacia nie wie,

nych. Na Uniwersytecie Marii Curie-

warto byloby opiekować się uchodź-

rzucenia przez media i przez gospo-

Ojcze Tomaszu, wczoraj

czym byla tragedia wolyńska. Poza

Sklodowskiej wybitny historyk, spe-

cami, tak jak to zauważylem u was w

darkę takiego politycznego projektu,

(rozmowa miala miejsce 21

Wolyniem i Galicją prawie nikt o tym

cjalizujący się w najnowszej historii

Drohobyczu, jak tam opiekujecie się

który przekreślilby ostatnie 25 lat.

października ­ aut.) w Lubli-

nie slyszal. Dlatego uważam, że na

Polski, Andrzej Friszke, mial wyklad

Tatarami krymskimi.

Czyli ­ wszystko, co wydarzylo się

nie odbylo się spotkanie po-

Ukrainie powinna odbyć się debata

o genezie KOR-u. W kościele do-

W Polsce mamy obecnie pro-

w tym czasie, jest zle. Bierze się to

święcone 40-leciu KOR-u.

na ten temat.

minikanów wspólnie z o. Ludwikiem

blem: szerzy się zdanie, że uchodźcy

z pewnego niezadowolenia spolecz-

Proszę opowiedzieć, co to

Źle się stalo ­ to, co zrobila stro-

Wiszniewskim odprawiliśmy mszę

zagrażają nam czymś. Naprawdę ­

nego. To samo czeka Ukrainę ­ przy

bylo za spotkanie, czym byl

na polska, uważam za bląd, ale jesz-

św. za zmarlych zalożycieli i dzia-

uchodźcy, to ludzie wypędzeni, wy-

każdej zmianie wladzy wynika po-

dla Polski KOR i co pozosta-

cze bardziej niemądrze byloby, gdy-

laczy KOR-u. W Starym Teatrze,

gnani ze swych domów przez wojnę.

trzeba zmiany systemu politycznego,

lo po nim dziś?

by strona ukraińska odpowiedziala

KOR przed 40. laty byl w Polsce

niedaleko kościola, demonstrowany

Dziś na granicy polsko-bialoruskiej w

ekonomicznego, samorządowego...

kontrustawą. Znowu wpadlibyśmy w

Komitetem Obrony Robotników, któ-

byl film poświęcony kaplanowi Ja-

Brześciu stara się dostać do Polski

W Polsce już tego dokonaliśmy.

schemat akcji odwetowych.

ry wziąl na siebie obronę robotników

nowi Ziei (1897-1991). Byl to wielki

okolo póltorej setki uchodźców, któ-

Teraz brzmią glosy tych, którzy

Mam 28 lat. Czy powinienem

z Radomia i Ursusa, dyskryminowa-

prorok. W czasach KOR-u byl już w

rzy czekają tam już od pól roku. Są

podobno nie odnaleźli się w tych

odpowiadać za coś, czego dopuścil

nych przez wladze PRL-u za spolecz-

podeszlym wieku, cale życie byl wier-

to kobiety i dzieci z Czeczenii. Dziś

nowych zmianach. Jest to pewny

się ktoś kiedyś w innym państwie?

ne protesty. Byla to grupa zlożona z

ny Ewangelii. Byl uczestnikiem wojny

ci ludzie, którzy swego czasu tworzyli

bląd liberalno-demokratycznych sil,

Zbrodniarzy trzeba nazwać zbrod-

przedstawicieli inteligencji, przedwo-

polsko-bolszewickiej 1920 roku, w

KOR, zaczynają pomagać takim nie-

gdy nie zawsze poświęca się uwa-

niarzami, a ofiary godnie upamiętnić.

jennych adwokatów i prawników, a

czasie II wojny światowej dzialal w

szczęśnikom, chociaż są oni po dru-

gę warunkom socjalnym. Ale jest to

Historią natomiast powinni zajmować

także mlodych ludzi, takich jak Adam

Szarych Szeregach, byl kapelanem

giej stronie granicy. Brakuje im jedze-

jedna sprawa. Druga ­ do wladzy

się historycy.

Michnik, Antoni Macierewicz, Hen-

AK, kapelanem delegatury rządu

nia, opieki medycznej. Mógl by zająć

doszli ludzie, którzy przekreślają

Ukraina niedawno obchodzila

ryk Wujec, Jan Lipiński, Wojciech

londyńskiego na Kraj, uczestnikiem

się tym KOR, ale na razie zajmują się

poprzednie osiągnięcia. I to jest

rocznicę odzyskania niepodleglości.

Onyszkiewicz. W tym roku mija 40 lat

Powstania Warszawskiego, aktyw-

tym zwykli ludzie.

niepokojące.

My, Ukraińcy, zawdzięczamy Pola-

od początku ich dzialalności.

nym dzialaczem antykomunistycznej

Ojcze, jest ojciec nie tyl-

Wspomnial ojciec o dwóch

kom tak wiele. Nie chcialbym, żeby

Byl to ruch spoleczny, ruch pro-

opozycji, jednym ze wspólzalożycieli

ko osobą duchowną, do-

patriotyzmach. Proszę po-

teraz pogorszyly się stosunki między

testu etycznego. Obecnie po calej

KOR-u. Po projekcji filmu mieliśmy

minikaninem, ale również

wiedzieć, co fenomen patrio-

Polską a Ukrainą. Nie chcialbym, aby

Polsce, w różnych miastach odby-

dyskusję na temat ,,Chrześcijańskie

aktywnym dzialaczem spo-

tyzmu i same pojęcie ozna-

uleglo zaprzepaszczeniu to, czego

wają się spotkania, na których przy-

oblicze KOR-u".

lecznym. Co może ojciec po-

cza dla ojca?

wspólnie udalo się dokonać w ciągu

pomina się ideę, która byla później

W kolejnych dniach ­ a cykl

Bardzo dobre pytanie, bo często

wiedzieć o obecnej sytuacji

25 lat.

bardzo bliska temu, co w jednym

spotkań trwal trzy dni ­ w ośrodku

sam stawiam go innym, kto w Pol-

w Polsce?

ze swych esejów o czasach totali-

,,Brama Grodzka ­ Teatr NN" odbyly

Jest mi bardzo przykro. Przykro

sce odwoluje się do patriotyzmu, oj-

Wywiad przeprowadzony w trak-

tarnych powiedzial Waclaw Hawel:

się debaty na temat ,,KOR i Lublin":

przez to, że Polska, państwo demo-

czyzny, narodu. Dla mnie patriotyzm

cie letniej trasy Radia Kurier i Radia

,,Sila bezsilnych". Ważne bylo to,

omawiano, jakie wydarzenia odby-

kratyczne, w którym na demokra-

czy milość do ojczyzny i szacunek

Wnet w Użhorodzie 12 sierpnia 2016

aby ludzie organizowali się i poma-

waly się wówczas w Lublinie i to, co

tycznych wyborach zawsze zwycięża

do niej jest tym, czym jest dla mnie

roku.

gali sobie nawzajem. Byla to chwila

pozostalo z KOR-u dziś ­ po stronie

większość. Na ostatnich wyborach

ojczyzna.