24

kurier kulturalny

16 grudnia 2016­16 stycznia 2017 nr 23­24 (267­268) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

Gawęda wigilijna. Opowieści o niebie i ziemi

Zawsze będę pamiętal moją pierwszą pasterkę w Palestynie, dokąd zagnala nas wojna. Nie mogę, nieste-

ty, powiedzieć, ażeby to bylo wspomnienie przyjemne.

przynajmniej w dniu mego Narodze-

myśli poplynęly w przeszlość.

Ale wlaśnie wtedy ­ już u przy-

WIT TARNAWSKI

nia przypomni im się Ojczyzna".

Do lóżka ­ gdy tylko uslyszeli mój

stani ­ rozladowalo się napięcie

Oczekiwalo się wtedy Świąt w

Zatroskal się stary Pan Bóg, po-

glos pytający o godzinę ­ podbiegli

psychiczne, które mimo tylu oporów,

glębokim poruszeniu duszy. Święta

dumal i tak wreszcie powiada: ,,Na

moi siostrzeńcy: czteroletni blondyn

przywiodlo nas na tę betlejemską pa-

Bożego Narodzenia w ziemi Zbawicie-

świecie porządek powinien być: w

z kędzierzawą czupryną i jego dwu-

sterkę. Na polską Mszę trzeba bylo

la ­ to nie bylo przeżycie zwyczajne.

Polsce ­ polska zima, a w Palesty-

letni braciszek, dla czarnych oczu i

czekać niezwykle dlugo, bo najpierw

Toteż już na wiele tygodni wcześniej

nie, palestyńska. Ale, że wkrótce

wlosów, przezywany w rodzinie Ru-

szly pasterki innych obrządków.

czyniono gorączkowe przygotowania

Synu Twoje Urodziny, niechże tak

munem. Jak każdego dnia zaczęli

Ogromny kościól ociekal wodą i dy-

do wyjazdu na pasterkę w Betlejem,

będzie, jak sobie życzysz. Spraw

gaworzyć i o wszystko pytać, wle-

mil parą z przemoklych okryć. Mimo

u kolebki Bożych Narodzin. Zwolal się

Twoim polskim dzieciom na tej zie-

piając zaciekawiony wzrok w nasze

ścisku nie sposób bylo się rozgrzać,

na tę wielką chwile wszystek naród

mi, na której na świat przyszedleś,

wczorajsze okrycia rozwieszone, by

cóż z tego, że w ciasnym, skoro mo-

polski z najdalszych kątów Palestyny,

polskie święta". Ucieszyl się Pan

wyschly.

krym oparciu o sąsiada. W udręce

zamówiono samochody, wyznaczono

Jezus bardzo i zaraz wyszukiwal św.

I oczywiście zaczęli się dowia-

czekania, w trzęsącym zimnie ciele-

miejsca zbiórek i ­ czekano.

Michala Archaniola, który sprawuje w

dywać jeden przez drugiego:

snym, rozwiewaly się resztki przynie-

Slota rozpętala się na dzień

niebie komendę nad pogodą, ażeby

- Wujciu, czy w Polsce tak samo

sionego nastroju. Gdy rozpoczęla się

przed wigilią. Slota tamtejsza, nie-

mu obwieścić wolę Boga Ojca. ,,Ma

na Boże Narodzenie deszcz ciągle

wreszcie polska pasterka, pozostalo

Wit Tarnawski

ustanna, stapiająca niebo i ziemię

być polskie Boże Narodzenie w Pa-

pada?

tylko pragnienie, żeby jak najprędzej

sterki. W końcu jednak jakieś wozy

w jeden wodny świat. Przeddzień

lestynie" ­ powiedzial i poszedl do

Broniąc godności naszych świąt

się skończyla.

przybyly i cala kawalkada ruszyla z

wigilii spędziliśmy jeszcze w nie-

swoich spraw. Św. Michal wziąl się

zaprzeczylem żywo i zacząlem - jak-

Tak więc, jak nieraz w życiu

miejsca.

śmialej nadziei, że na samą wigilię

z miejsca do dziela. Co Pan Jezus

że lekkomyślnie ­ opowiadać o tym,

bywa, wielkie przeżycie przemienilo

Droga do Betlejem jest kręta

się wypogodzi. Ale w miarę uplywu

rozkaże, to święte, a czasu pozosta-

jak cala polska ziemia powlekala się

się w wielki zawód.

i górzysta, a arabscy szoferzy, jak

godzin zawierucha przybierala tylko

walo już niewiele. U burych chmur,

na święta śnieżną bielą, jak z tej bieli

Najgorsze jednak dopiero cze-

wiadomo, prowadzą po wariacku.

na sile ­ wbijając wszelką nadzieję

które się zajmują dostawą zimowej

wyrastaly ciemne lasy choin, kiedy

kalo. W powrotnej drodze przypo-

Stare, rozklekotane samochody

w rozmokly grunt. Do ulewy dolą-

pogody zamówil Archaniol tysiące

w pierwszym dniu Świąt jeździlo

mnialem sobie naraz z niepokojem,

sadzily przez ulewę i ciemność, jak

czyly się przelatujące z trzaskiem

ton najczystszego polskiego śniegu,

się sanną do sąsiadów, i jak cudnie

że między Jerozolimą a Beit-ha-

gdyby diabel siadl przy kierownicy

grady, a kiedy grad ustawal, dziki

wyprawil do Polski gońca, ażeby

iskrzylo się gwiazdami zimowe nie-

Kerem nie ma już o tej porze komu-

i chcial nas wszystkich uprowadzić

wicher plul ludziom wodą w oczy,

tamtejszy Mróz wyslal zaraz do Pa-

bo, gdy wracalo się potem do domu

nikacji. W autobusie zaczęla krążyć

od betlejemskiej pasterki ­ ku zgu-

nie gorzej od gradu. Innym razem

lestyny swego najmlodszego syna,

późną szczęśliwą nocą.

naiwna pogloska, że jeden z wozów

nawet kulawego psa nie wypędzilby

a w końcu zawezwal do siebie dwa

z domu na taką pogodę. Ale w tam-

najtęższe afrykańskie wichry, które w

tą pierwszą palestyńską wigilię nic i

wigilię Bożego Narodzenia mialy roz-

nikt nie zdolalby nas powstrzymać.

sypać śnieg nad Ziemią Świętą.

Jakżeż utracić jedyną w życiu okazję

Ale z tymi wichrami to się św.

wysluchania pasterki w Betlejem w

Michalowi calkiem nie udalo. Bo cóż

samej Bazylice Narodzenia! Trudno

taki afrykański wiatr? Umie on swym

przecież bylo wtedy przewidzieć, że

Arabom dmuchać, ale gdzież mu do

będziemy na te betlejemskie paster-

tak delikatnej i ślicznej roboty, jak sy-

ki jeździli corocznie, jeszcze przez

panie śniegu! U nas wiatry w dzień

szereg lat ­ aż Betlejem stanie się

wigilijny niosą śnieg ostrożnie, jak

nam takim samym ,,nie bardzo pod-

gdyby to byl święcony oplatek ­ nie

lym" miastem, jak tyle innych miast

rozmiotą go ani zlepią, nie przygrze-

na świecie.

ją, ani nad miarę zamrożą ­ że śnieg

Mieszkalem w tym grudniu

sypie się potem z ich skrzydel lekki,

1941 r. wraz z calą moją rodziną,

cichy i poważny, prawdziwy polski

na przedmieściu Jerozolimy Beit-

śnieg bożonarodzeniowy.

ha-Kerem. Przedmieście to leży na

A ten afrykański pędziwiatr ze-

zboczu wzgórz, z których patrzy się

psul sprawę od pierwszego dotknię-

poprzez glęboki dól na oddaloną,

cia: najpierw przygrzal po swojemu,

rozleglą panoramę Świętego Mia-

aż śnieg zacząl topnieć, potem prze-

sta, od samej zaś Jerozolimy dzieli

straszywszy się, że będzie burza,

je spory kawal nagiego wydmuchu

wywial topniejącą chmurę śniegu,

bez domów i drzew, który zresztą w

wysoko, gdzie panuje wieczyste

Bazylika Narodzenia Pańskiego w Betlejem

normalnym czasie szybko się mija

zimno, tak, że z chmury wykruszyl

ma nas podwieźć na przedmieście,

- A dlaczego Bozia tylko w Pol-

kursującym co kwadrans autobusie.

się zaraz grad. Na dobitek z żalu i

bie. Pod dotknięciem samochodo-

ale gdy dotarliśmy do autobusowe-

sce daje dzieciom takie śliczne

Z pasterki mieliśmy wracać nad ra-

glupiej skruchy począl ten Afrykań-

wych światel wyskakiwaly z mokrej

go garażu, przy Jafskiej drodze,

Święta? Czy nas Bozia tutaj nie ko-

nem, kiedy żadne autobusy już nie

czyk dąć i wyć, jak u siebie na libij-

nocy okrojone strzępy krajobrazu,

okazalo się, że żaden z kierowców

cha? ­ zapytal blondynek, a mlod-

kursują. Byloby to problemem na-

skiej pustyni. I tak zrobilo się tutaj na

niepodobne do niczego i groźniej-

za żadne pieniądze nie zamierza

szy prędko dodal:

wet w pogodne noce, a tym bardziej

samo Boże Narodzenie istne pieklo

sze, niż sama ciemność.

kontynuować nocnej jazdy w tę psią

- Wujciu, powiedz.

podczas rozpętanej niepogody. Któż

z ulewą, gradem i wichurą, że strach

Napotykane co chwila rozlewiska

pogodę.

Narobilem sobie biedy. Dzieci nie

jednak troszczyl się w owej chwili o

wyjść i patrzeć nieprzyjemnie.

wody rozchlustywaly się z sykiem

Trzeba więc bylo przejść tych

można zostawiać bez odpowiedzi ­

takie rzeczy?

Zmartwil się Pan Jezus bardzo, a

pod pędzącymi kolami. Na każdym

kilka kilometrów przez podmiejskie

bo będą pytać bez końca. Musialem

Po wspólnej rodzinnej wigilii wy-

św. Michal nie śmial Mu się teraz na

ostrzejszym zakręcie, branym przez

nagie wzgórza piechotą. Naprawdę

więc jakoś ratować autorytet Wlad-

ruszylem wraz z siostrą i kuzynką na

oczy pokazać, ale co się już stalo, to

kierowców prawie bez przyhamowa-

nie wiem jak zdolaliśmy w końcu

cy Świata w oczach moich mlodo-

zbiórkę w polskiej stolówce, o ile pa-

się stalo i nie odstanie. I tylko wrócić

nia, zdawalo się, że ześlizgniemy się

dotrzeć do domu. Szedlem przo-

cianych sluchaczy i zacząlem snuć

miętam przy ulicy Mamillah, skąd wy-

chce się do polskiej zimy, tak że aż

po rozmoklym brzegu w przepaść.

dem lamiąc napór wichru, a kobiety

dla nich bajkę. Dzieci uciszyly się.

najęte autobusy mialy nas przewieźć

serce się ściska.

Wreszcie samochody zaczęly hamo-

nadążaly za mną. W tej przedran-

Starszy sluchal uważnie, a mlodszy

do Betlejem. Wlożyliśmy na siebie

Gdy skończylem, mlodszy sio-

wać, przed nami zamajaczyly mury

nej godzinie nawalnica osiągnęla

wybaluszyl na mnie swoje czarne

wszystkie nieprzemakalne stroje, ja-

strzeniec rozdlubal już nożyczkami

jakichś budynków i wóz za wozem

chyba swój szczyt. Lecący mur

ślepki.

kie znajdowaly się w domu ­ że każdy

pajaca, którego wczoraj otrzymal pod

stawal w dlugim szeregu. Byliśmy już

wody i powietrza osadzal prawie na

- Widzicie moje dzieci, to mialo

wyglądal jak wielowarstwowa glowa

drzewkiem. Starszy milczal przez

w Betlejem, kazano wysiadać.

miejscu i spychal z drogi. Deszcz

być calkiem inaczej. Kiedy bylo już

kapusty, ale zanim jeszcze dotarlo

chwile, jak gdyby oczekując dalsze-

Poprzez niziutkie wejście ­ na-

wnikal wszędzie i siekl aż do bólu

niedaleko do tegorocznych Świąt

się do miejsca zbiórki, przemokliśmy

go ciągu bajki ­ a kiedy zobaczyl, że

wet nie na wysokości czlowieka ­

Bożego Narodzenia, zafrasowal się

­ pomieszany chyba z gradem czy

zarówno od góry jak od dolu. Nie bylo

to już koniec, zapytal:

przecisnęliśmy się w nocy do rozja-

Pan Jezus, porozmawial z Matką

śniegiem. Sily moje wyczerpywaly

żadnej ochrony przed zacinającym

- Wujciu, to Panu Jezusowi w

rzonego światlami wnętrza Bazyliki,

Boską i idzie do Boga Ojca: ,,Ojcze

się, ogarnial mnie lęk o kobiety, że

deszczem i wichrem, który wprost

Niebie może coś się nie udać?

która, mimo, że zdawaloby się już

powiada ­ chcialbym, żeby polskie

w pewnej chwili staną i nie pójdą

rozrywal okrycia. Przez ulicę Ma-

Pytanie bylo podstępne. Odpo-

pelna, chlonęla bez trudu naplywa-

dzieci w Palestynie mialy takie same

dalej. Jakoś wreszcie dobrnęliśmy

millah, leżącą u zbiegu dwu wzgórz

wiedzialem jak Pytia:

jące wciąż jeszcze gromady. Zna-

Boże Narodzenie, jak w Polsce: ze

do domu.

jerozolimskich, trzeba bylo brnąć, jak

- Pewnie nie wszystkie dzieci

leźliśmy się naraz jak gdyby wśród

śniegiem, z trzaskającym mrozem

Spalem jak kamień prawie do po-

lożyskiem wezbranego potoku.

w Jerozolimie byly przed Świętami

ubiorów ludzi z calego świata, okrą-

i z prawdziwą zimą. Wiem przecież

ludnia. Obudzilem się już odprężony,

Nie pamiętam już dokladnie prze-

grzeczne.

żaly nas nieznane języki i wszela-

Ojcze, jaka tutaj bywa paskudna plu-

choć jeszcze z wielkim zmęczeniem i

biegu drobnych utrapień na samym

Mlodszy, większy realista, zain-

kie odcienie skóry. Palestyna byla

cha i bloto ­ ale tutejsi już przywykli,

lenistwem w kościach. W domu bylo

miejscu zbiórki. Samochody spóź-

teresowal się zagadnieniem bardziej

wtedy pelna różnych wojsk i grup

więc im z tym dobrze. Cóż jednak te

zacisznie i cieplo, noc miniona wyda-

nialy się, ktoś poplątal zamówienia.

żywotnym dla niego w tej porze życia.

uchodźczych, i kto mógl przybywal

moje polskie maleństwa winne, że

wala się już tylko zlym snem. Nastrój

Przeżyliśmy chwilę dotkliwego lęku,

- Wujciu, czy ten niegrzeczny

w tę ulewną noc, by zlożyl hold

je wojna z Polski wygnala? Niechże

świąteczny odradzal się z gruzów,

że trzeba będzie zrezygnować z pa-

wiatr dostal później w skórę?

Dzieciątku.