34
Okruchy historii
16 grudnia 201616 stycznia 2017 nr 2324 (267268) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com
Stanislawowska świątynia sztuki.
Część druga: przebudowa
Wzniesiony w 1891 roku budynek teatru w Stanislawowie wraz z uplywem
czasu tracil swoją dawną świetność. W efekcie nadmiernego korzystania
fasada gmachu wymagala odnowienia, a sala gruntownego remontu.
do wielu istotnych zmian, między
JAROSLAW KRASNODĘBSKI
innymi: wprowadzono nowoczesną
Przy okazji odgrywanych wy-
wentylację, centralne ogrzewanie i in-
stępów daly o sobie znać również
stalację elektryczną. Oprócz tego roz-
niedociągnięcia, wynikle podczas
budowano pomieszczenia, w których
jego budowy. Wlaściciele gmachu z
znajdowala się kasa, bufet, palarnia,
Towarzystwa Muzycznego im. Mo-
garderoba dla publiczności itd. Wi-
niuszki posiadali jednak skromne
downia utrzymana zostala w jasnym
fundusze, które nie starczaly nawet
kolorze, a zużyte krzesla zastąpiono
na prowadzenie dzialalności kultural-
nowymi. ,,Mimo zlego polączenia
nej, a co dopiero mówić o możliwości
zapleczy sceny z kabiną elektryków
wykonania wszystkich potrzebnych
teatr w Stanislawowie zdaniem
prac remontowych. Starano się więc
Ewy Nawrockiej należal do najlad-
skupić choćby tylko na najpilniej-
niejszych i najnowocześniejszych te-
szych. Dla przykladu podajmy, że
atrów w Polsce w owym czasie".
na początku XX wieku odmalowano
Uroczyste otwarcie stanisla-
ściany widowni i wymieniono część
wowskiej świątyni sztuki odbylo się,
Wnętrze sali teatralnej przed i po rekonstrukcji
zniszczonego dachu.
przy zaszczytnej obecności Ministra
W końcu Eustachy Bukowski,
Wyznań Religijnych i Oświecenia
w pierwszych rzędach, nabawil się
Komitetu odbudowy gmachu, który
Po dlugich naradach i dyskusjach
gospodarz Towarzystwa i śpiewak
Publicznego Slawomira Czerwińskie-
przeziębienia".
utworzono już 6 marca 1928 roku.
przystąpiono wreszcie, w wakacje
tenorowy w jednej osobie, wyszedl
go, w dniu 6 października 1929 roku.
Czytając ów opis gmachu, można
Musimy jednak zaznaczyć, że
1928 roku, do gruntownej przebudo-
z inicjatywą przeprowadzenia re-
Poprzedzone zaś zostalo nabożeń-
by dojść do wniosku, że na stanisla-
pomysl odmladzania starych murów
wy gmachu. Od strony organizacyj-
konstrukcji calości gmachu. Nieste-
stwem i poświęceniem odmlodzone-
wowskiej scenie nikt nie chcial wy-
nie dla wszystkich wydawal się tak
nej nad przedsięwzięciem czuwalo
ty wybuch I wojny światowej pokrzy-
go obiektu przez proboszcza miejsco-
stępować, a sala świecila pustkami.
samo oczywisty. ,,Boję się dopraw-
wielu specjalistów. A to glównie dzię-
żowal ten ambitny plan. W dodatku
wej parafii ormiańskiej ks. Franciszka
Nic bardziej mylnego. Po odzyskaniu
dy, by operacja ta pisze jeszcze
ki rozwadze wspomnianych dwóch
budynek, podobnie jak wiele innych
Komusiewicza.
przez Polskę niepodleglości, ruch
raz Dr. M. M. nie miala tego sa-
towarzystw, które postanowily polą-
Uroczystość, podobnie jak 38 lat
mego wyniku, jak wszystkie dotych-
czyć się w jedno, nadając mu nazwę:
temu zakończenie budowy gmachu,
czasowe operacje odmlodzenia...
Teatr im. Moniuszki Towarzystwo
byla niezwykle istotnym wydarzeniem.
Byśmy się i tu przy przebudowie
Muzyczno-Dramatyczne w Stanisla-
,,Spoleczeństwo stanislawowskie do-
obecnej budy teatralnej nie docze-
wowie. Od strony technicznej czuwal
konalo naprawdę wielkiego dziela
kali czegoś podobnego. Ciężki wlo-
zaś architekt miejski inż. Stanislaw
świadczy ono dobrze o zrozumieniu
ży się tu majątek, szmat czasu uply-
Trela. Postać niezwykle zaslużona
przez to spoleczeństwo ważności
nie, miasto przez parę lat będzie bez
dla miasta. To wlaśnie jemu Stani-
kultury i sztuki dla Państwa i Narodu,
sali teatralnej, aż calkiem odwyknie
slawów zawdzięcza wiele nowocze-
a dla rozwoju kresów w szczególno-
od spektaklów, aż tu, pewnego dnia
snych budowli, czego najlepszym
ści" powiedzial ówczesny wojewoda
otworzą się gościnnie wrota cięż-
dowodem jest przykuwający wzrok
stanislawowski Bronislaw Nakoniecz-
kim mozolem i kosztem odnowio-
ratusz miejski.
nikow-Klukowski. Z kolei burmistrz
nego teatru, wejdziemy do wnętrza,
Projekty Treli z powodu braku
Waclaw Chowaniec podkreślil, że
by podziwiać odmlodzenie tegoż,
pieniędzy w kasie magistratu często
,,wtedy, tak jak dziś, wszyscy, bez
a doznamy boję się wszelkich
nie mogly być ukończone zgodnie z
względu na narodowość, wyznanie
rozkoszy uścisku starej, skostnia-
ich pierwotnym zalożeniem. Podob-
czy też przekonania polityczne zjed-
lej, pudrem i szminką obmalowanej
nie bylo również z gmachem teatral-
Fronton nowego gmachu teatralnego wedlug projektu inż.
Stanislawa Treli
w Stanislawowie na skutek walk
kulturalny w Stanislawowie znów
toczonych na terenie miasta, ulegl
odżyl. Sferą muzyczną zajmowali
zniszczeniu. Co prawda próbowano
się ,,moniuszkowcy", a teatralną ,,fre-
latać powstale uszkodzenia, ale nie
drowcy" towarzystwo, które dziala-
na wiele się to zdalo.
lo z przerwami jeszcze przed rokiem
Trudno się więc dziwić, że wy-
1914. Dodajmy tylko, że dla polskiej
gląd teatru nie spelnial oczekiwań.
spoleczności zamieszkalej w grodzie
,,Przypatrzmy się naszej budzie te-
,,Rewery" byly to dwa ogromnie ważne
atralnej. Odrapana, brudna pisze
towarzystwa kulturalne. Ich stosunki
mieszkaniec Stanislawowa w drugiej
po wojnie ukladaly się dosyć dobrze,
polowie lat 20. (podpisany inicjalami
aż do października 1927 roku, kiedy
Dr M. M.) często bez okien na rogu
to Zarząd Towarzystwa teatralnego
ulicy, nie na z dala widnym placu jak
z powodu zbyt wysokich kosztów
to gdzieindziej, czyni raczej wraże-
oplat, zrezygnowal z wynajmu sali
nie przeciętnej budy kamienicznej
na Bielowskiego i występy ,,fredrow-
na Żólkiewskiej czy Kazimierzu. A
ców" przeniesiono do budynku So-
dopiero wejdź do tego «przybyt-
kola ukraińskiego, co wedlug Ewy
ku sztukiČ gdzie cię z jednej strony
Nawrockiej uderzalo w prestiż pol-
Wygląd gmachu teatralnego po odnowieniu fasady
owionie chlód piwniczny, z drugiej
skiej sceny.
woń kloaczna, a zaraz u wstępu wi-
panny". Za to lepszym rozwiązaniem
noczyli serca swoje w potędze ży-
Mimo to, potrafiono zadbać o inte-
nym. Dlatego zadbano w pierwszej
dzieć możesz nie powodując się
miala być budowa nowego gmachu
wego slowa, pieśni i sztuki". Wszak
res narodowy, jakim byla stanislawow-
kolejności o jego wnętrze, mając ,,na
zbytnio fantazją co ci wnętrze tego
,,ot tak np. na placu Pilsudskiego".
możliwość wystawiania spektakli w
ska strażnica slowa polskiego. Skló-
oku dwa cele, racjonalne wykorzy-
przybytku dać może. O samej sali te-
Nikt na szczęście tego pomyslu nie
gmachu teatralnym mieli nie tylko
cone dotychczas towarzystwa wyszly
stanie miejsca w calym budynku oraz
atralnej nie chcę się rozwodzić, zna
bral poważnie pod uwagę. Przede
Polacy, ale także Żydzi i Ukraińcy,
bowiem z inicjatywą, przy aprobacie
nadanie sali teatralnej odpowiednie-
ją każdy aż nadto dobrze, bo sobie
wszystkim zważywszy na fakt sla-
zamieszkujący Stanislawów. Jednak
wojewody stanislawowskiego Alek-
go wyglądu". Roboty inwestycyjne,
tam albo nogi odmrozil, albo, siedząc
bej kondycji finansowej.
to polska sztuka zadomowila się tu na
sandra Morawskiego, zawiązania
trwające okolo roku, ograniczyly się
