44
Z pamiętnika podróżnika
16 grudnia 201616 stycznia 2017 nr 2324 (267268) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com
Wileński barok na wschodnim Wolyniu
Pólnocne tereny obwodu Chmielnickiego nie mogą na razie pod względem zwie-
dzania konkurować z turystyczną Mekką poludnia Kamieńcem Podolskim. A tym-
czasem są tu naprawdę cenne zabytki, niespotykane nigdzie więcej na Ukrainie.
Szczerze mówiąc, zabytki w Ho-
DMYTRO ANTONIUK
rodzyszczu są zadbane i odnawiane,
tekst i zdjęcia
za co można tylko podziękować, ale
Wieś Horodyszcze, o trzy kilo-
często też przy okazji prac remonto-
metry za Szepetówką, posiada jedną
wych niszczone są nieprawoslawne
z najpiękniejszych atrakcji dawny
elementy budowli, nic jednak na to
klasztor karmelitów trzewiczkowych.
się nie poradzi, gdyż urzędy ochrony
Chociaż zachowalo się na Ukrainie
zabytków, wspierane przez miejsco-
wiele klasztorów tego zakonu, jednak
wych urzędników, udają, że jest ok.
tylko kościól w tym klasztorze zdobią
Do Szepetówki wracamy trasą
dwie smukle barokowe wieże. Jest to
Т-2309, która prowadzi do Polonne-
przyklad typowego baroku wileńskie-
go (38 km).
go, jedyny na Ukrainie.
Kościól św. Antoniego jest uloko-
Karmelici trzewiczkowi przybyli
wany bardzo malowniczo nad rzeką
tu w 1662 roku. Klasztor byl fun-
Chomorą. Jego kamienną budowlę
dacją szlachcica Jana Pogroszew-
wraz z kaplicą i grobowcem zaczęli
skiego i stanowil centrum ruskiej
wznosić pod koniec XVI wieku wlo-
prowincji zakonu. Pierwotnie byla
scy budowniczy, na koszt wojewody
to budowla drewniana, więc ksią-
wolyńskiego Janusza Ostrogskiego i
żęta Stanislaw i Józef Lubomirscy
zakończyli dzielo w 1607 roku. Odtąd
w roku 1746 przeznaczyli fundusze
opiekę duszpasterską sprawowali tu
na zabudowania murowane. Kościól
jezuici, mieszkający przy kaplicy.
pod wezwaniem Najświętszej Ma-
Świątynia niejednokrotnie byla
ryi Panny uwieńczyly dwie wysokie
plądrowana, ograbiana i palona.
wieże barokowe, zaś obramowanie
Najbardziej ucierpiala w 1651 roku
okien fasady i pilastry wewnątrz
podczas zdobycia miasta przez ko-
Odnowiony klasztor pokarmelicki w Horodyszczu
ozdobily ornamenty. Kościól i kruż-
zaków Chmielnickiego. W zamku
najbardziej czczonej na Wolyniu.
się tu jeszcze instytucja medyczna,
ganki klasztoru udekorowaly flory-
zginęlo wówczas 700 osób, lącznie z
i w roku 1858 przesiedlili do klasztoru
Pielgrzymi przybywali również do
ale nad dachem kościola stercza-
styczne freski rodzimego karmelity
kobietami, dziećmi i starcami, praw-
mniszki z Polonnego. Oficjalni histo-
klasztoru, by poklonić się relikwiom
ly już cebulowate wieżyczki, które
ojca Antoniego. Podczas mszy
dopodobnie też zakonnikami. Zakon
rycy rosyjscy uzasadnili to przejęcie
patrona konfederatów barskich o.
barbarzyńsko zastąpily piękny ba-
świętej graly organy, które w roku
Jezuitów powrócil do Polonnego
rzekomym istnieniem w Horodyszczu
Marka Jandolowicza, który zmarl w
rokowy fronton nad absydą. Gdy
1766 wykonal Maciej Zieliński. Rów-
dopiero w 1718 roku, gdy wlaściciel
w XVI wieku klasztoru prawoslawne-
tym klasztorze w 1799 roku. Otwar-
odwiedzilem klasztor w 2013 roku,
nież cele zakonne zdobily fantazyj-
miasta, książę Jerzy Dominik Lu-
go. Nowe wlaścicielki urządzily w
ta trumna z jego zmumifikowanym
bylem zdumiony, widząc, jak go
ne rokokowe frontony, podobnie
bomirski, dworzanin króla Augusta
klasztorze szkolę i aptekę i wzniosly
odnowiono: wieże powrócily na fa-
II, zaprosil ich znowu. Architekt za-
cerkiew pw. św. Jana Chrzciciela,
sadę, i są o kondygnację wyższe,
konny o. Pawel Giżycki rozbudowal
która swym pseudo-moskiewskim
otynkowano fasadę skrzydla z cela-
w latach 172628 kaplicę, dodając
stylem naruszyla architektoniczny
mi; trwa remont jedynego ocalalego
nawy boczne i wznosząc dwie wie-
styl dawnego klasztoru. W 1866 roku
barokowego frontonu klasztornego,
że fasadowe. Zgromadzenie mialo
trumnę z relikwiami Jandolowicza za-
kapitele frontonu pokryto imitacją
tu swą misję, zakonnicy mieszkali w
murowano i wtedy prawdopodobnie
zlota. Wewnątrz świątyni postawio-
celach przy kościele, jednak nie pro-
odnaleziono groby innych magnatów,
Pojezuicki kościól św. Anny w Polonnym
m.in. polskiego generala i wlaściciela
wadzili szkoly ani kolegium. Budow-
no nowy ikonostas. Karmelitańskie
Starej Sieniawy Stanislawa Zakrzew-
la obok, na pól zrujnowana, w której
rzeźbione kapitele i freski zostaly
skiego, zmarlego w 1822 roku.
zachowane. Część malowidel po-
mieści się obecnie szpital przeciw-
Malowidla ścienne częściowo katolickie
Monastyr prawoslawny zamknię-
chodzi z czasów żeńskiego mo-
gruźliczy, również należala do zako-
to w 1923 roku. Prawdopodobnie
cialem byla wystawiona w krypcie
też obramowania okien. Wewnątrz,
nasteru, ale na chórze i w różnych
nu. I wlaśnie tę drugą, zniszczoną
wtedy runęly dwie piękne wieże
kościola.
oprócz wspomnianych malowidel na
część zwrócono teraz parafii.
zakątkach widoczne są pierwotne
fasadowe. Podczas wojny klasztor
W 1832 roku, za udzial w po-
ścianach, mieścila się klatka scho-
Odnowiony kościól pw. Wniebo-
freski ornamentów roślinnych i waz
zwrócono wiernym, ale za czasów
wstaniu listopadowym, karmelici
dowa z rzeźbionymi balaskami. Kon-
wzięcia NMP i św. Antoniego z Pa-
(polowa XVIII wieku). Nad prezbi-
Chruszczowa znów odebrano, by
zostali z klasztoru wypędzeni. Wów-
sekracji klasztoru dokonal w 1782
dwy zostal w 1738 roku konsekrowa-
terium zachowal się nawet niewy-
umieścić w nim zaklad psychiatrycz-
czas przewieziono archiwum klasz-
roku biskup lucki Jan Kaczkowski.
ny przez biskupa kijowskiego Józefa
raźny napis laciński oraz nieznany
ny. W chwili obecnej jest tu czynny
toru do Wilna, zaś organy do kościo-
Projekt budowli przypisywany jest
Czarneckiego. Jezuici przebywali tu
mi symbol zlota korona z klosa-
od 1996 roku męski klasztor prawo-
la parafialnego w Slawucie (trzon
jezuicie Pawlowi Giżyckiemu.
do chwili kasaty zakonu, po czym
mi pszenicy w środku. W skrzydle
slawny.
instrumentu zachowal się do dziś).
Najcenniejszym skarbem świą-
kościól od roku 1773 pelnil funkcję
mieszkalnym klasztoru zachowala
Po raz pierwszy odwiedzilem to
Prawoslawni przemianowali kościól
tyni byl cudowny obraz Horodysz-
kościola parafialnego pod nowym
się również unikalna klatka schodo-
miejsce wiosną 2006 roku. Mieścila
na cerkiew Narodzenia Bogurodzicy
czeńskiej Matki Bożej Szkaplerznej,
wezwaniem św. Anny.
wa, fresków jednak już nie ma.
