16

Wywiad

14­27 lutego 2017 nr 3 (271) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

Salon przedwojennej Rzeczypospolitej pod stropem niebieskim

O lecznicy doktora tarnawskiego w kosowie

bytu u doktora Tarnawskiego, czego

Z NATALIĄ TARKOWSKĄ,

nikt się nie spodziewal. Dąbrowska

autorką książki o niesamo-

wówczas zmienila swoje zdanie o

witym ekscentryku, dokto-

kosowskiej metodzie, pisząc, że

rze Apolinarym Tarnawskim

,,nie wie jak tarnawszczyzna mogla

i jego lecznicy w Kosowie

zamydlić jej oczy, a doktor to zwykly

na Pokuciu (Ukraina), gdzie

szarlatan".

na niecodziennych kura-

Lista wybitnych kuracjuszy dok-

cjach przebywala śmietan-

tora Tarnawskiego jest niezwykle

ka towarzyska II Rzeczypo-

dluga i nie sposób wymienić wszyst-

spolitej, rozmawial TOMASZ

kie nazwiska w krótkiej wypowiedzi,

LACHOWSKI.

dlatego wspomnę jeszcze tylko, że

liczne środowisko literackie repre-

Doktor  Apolinary  Tar-

zentowali m.in. Lucjan Rydel, Ka-

nawski ­ ekscentryk, lekarz,

zimiera Illakowiczówna, Kazimierz

twórca lecznicy w miastecz-

Wierzyński czy Waclaw Filochowski.

ku Kosów na Pokuciu, która

Do lecznicy chętnie przybywali rów-

zapisala się nie tylko w hi-

nież aktorzy teatralni i filmowi (Juliusz

storii Huculszczyzny, ale tak-

Osterwa, Hanka Ordonówna, Karol

że calej II Rzeczypospolitej.

Adwentowicz, Aleksander Żabczyń-

Dziś jednak niewiele w Pol-

ski), którzy swoim talentem podnosili

sce wiemy o doktorze Tar-

rangę organizowanych tam wydarzeń

nawskim. Kim zatem byl ten

kulturalnych. Dzięki licznej obecności

osobliwy medyk, do którego

profesorów akademickich w Koso-

lecznicy ściągali najwięksi

Natalia Tarkowska, spotkanie autorskie w Lodzi

wie toczylo się również bogate życie

międzywojennej Polski?

mi mikroklimatycznymi panującymi w

sloneczne i powietrzne, które odby-

chce zmienić swoje życie jedynie pod

Tak, rzeczywiście, dziś to niestety

umyslowe, ale i politycy żywo debato-

tym miasteczku. W podjęciu decyzji

waly się na specjalnych boiskach.

wplywem wstrząsu wywolanego kry-

postać raczej zapomniana. Jednak w

wali tam o ksztalcie Rzeczypospolitej.

pomógl mu jego przyjaciel, ksiądz

Kuracjusze nazywali je ,,dżunglami".

tycznymi uwagami dotyczącymi wy-

II RP sytuacja byla zgola odmienna.

Lecznicę szczególnie upodobali sobie

Antoni Lukaszkiewicz, przekazując

Tam czuli się zdecydowanie najlepiej,

glądu fizycznego. Momentem kluczo-

Przed siedemdziesięciu laty, jedna

politycy związani z Narodową Demo-

Tarnawskiemu starą, greckokatolicką

i jak podają rozliczne źródla, wypra-

wym byla pierwsza wizyta, podczas

z dziennikarek tak pisala o postaci

kracją (Roman Dmowski, Zygmunt

proboszczówkę, która stala się za-

wiali przeróżne figle (śmiech).

której doktor nie szczędzil przykrych

doktora Apolinarego: ,,nie ma chyba

Balicki, Tadeusz Bielecki), jednak nie

lążkiem dla przyszlej lecznicy. Osta-

O ,,bezwstydnych nagusach" za-

epitetów swoim przyszlym pacjen-

w Polsce osoby, która by coś niecoś

zabraklo w niej miejsca także dla so-

tecznie, placówka skladala się z ze-

żywających slonecznych kąpieli pisal

tom, którzy z tego powodu nazywali ją

o Kosowie nie wiedziala lub nie sly-

cjalistów (Ignacy Daszyński czy Kazi-

spolu różnorodnych willi otoczonych

prześmiewczo polski poeta, Waclaw

żartobliwie ,,sądem ostatecznym". Ci

szala. Ludzie przeważnie opowiadają

mierz i Stanislaw Kelles-Krauzowie).

przepięknym parkiem i sadem.

Wolski. Należy bowiem wspomnieć,

jednak cenili go wlaśnie za szczerość

sobie anegdotyczne historie na temat

Warto wspomnieć tę kar-

że na boisku męskim kąpiel od-

i silną wiarę w sluszność metody jaką

twórcy lecznicy i jego dziwacznej me-

Lecznica w Kosowie w

tę życiorysu Tarnawskiego,

bywala się nago lub w skromnych

propagowal. Sam zresztą rygory-

tody. Wystarczy powiedzieć: Kosów,

okresie  międzywojennym

czyli flirt z Narodową Demo-

majteczkach... Apolinary uważal, że

stycznie stosowal się do zasad, które

dr Tarnawski, a niczym echo wróci

byla w II RP prawdziwym fe-

kracją. To temat o tyle istot-

porzucenie stroju daje ludziom praw-

promowal w swojej lecznicy.

glodówka, chodzenie boso, wstawa-

nomenem. Co jednak prze-

ny, że w Kosowie przeważali

dziwą swobodę i przelamuje wszel-

Nie da się jednak ukryć, że te

nie o świcie czy rąbanie drwa. Nic po-

ważylo o takiej rozpoznawal-

przede wszystkim Ukraińcy

kie konwenanse. Z jednej strony

pierwsze spotkania pacjentów z dok-

nadto ludzie nie wiedzą i nie umieją

ności zakladu? Doskonale

(Rusini), Huculowie, a Po-

zatem doktor Tarnawski przelamywal

torem mają dziś walor komediowy,

powiedzieć". Obecnie doktor także

warunki przyrodniczo-lecz-

lacy stanowili ledwie 10%

tabu nagości istniejące w tamtych

choć nie wszystkim bylo wówczas do

jest wspominany niemal wylącznie w

nicze panujące na Pokuciu,

populacji. Jak zatem dok-

czasach, z drugiej jednak, okoliczni

śmiechu. Jedną z takich zabawnych

sposób anegdotyczny, a byla to po-

czy też może postać same-

tor odnosil się do wszyst-

mieszkańcy, widząc nagich, pląsają-

sytuacji zanotowal Melchior Wańko-

stać, która odegrala niebagatelną rolę

go doktora Tarnawskiego?

kich nie-Polaków? Z Pani

Na fenomen lecznicy zlożylo się

cych w slońcu pacjentów, nazywali

wicz, opisując rozpacz kobiety, którą

w ksztaltowaniu polskiej kultury i spo-

książki wynika choćby fakt,

kilka czynników i rzeczywiście Apo-

lecznicę ,,domem wariatów".

doktor Tarnawski zlapal za rękę, za-

leczeństwa. Lecznica byla bowiem

że Żydów nie przyjmowano

linary Tarnawski byl jednym z nich.

Kosów slynąl także z wyśmieni-

prowadzil do zabudowań gospodar-

szkolą życia, która uksztaltowala kilka

jako kuracjuszy w placówce

Doktor byl bowiem osobą niezwykle

tej kuchni jarskiej ­ wraz z malżonką

czych, wskazal na prosię, i powie-

pokoleń polskiej inteligencji.

leczniczej na Pokuciu.

charyzmatyczną, oryginalną, co au-

Tarnawski napisal dwie książki po-

dzial: ,,O, tak pani żre!". Nieważne kim

Sam Apolinary urodzil się w po-

Na podstawie zgromadzonych

tomatycznie wzbudzalo ciekawość

święcone wlaśnie diecie bezmięsnej.

byl pacjent ­ biskupem, urzędnikiem,

lowie XIX w., w Gnojnicach, w powie-

źródel mogę powiedzieć, że Apolina-

i przysparzalo placówce slawy, i to

Apolinary przejąl tę metodę od dokto-

pisarzem. Każdemu się obrywalo!

cie jaworowskim i choć wybral się na

ry z pewnością podziwial miejscową

jeszcze w czasach zaboru austriac-

ra Lahmanna ­ w jadalni zakladowej

(śmiech). Pamiętajmy jednak, że cel

studia medyczne na Uniwersytecie

ludność. Za tężyznę fizyczną i zdro-

kiego. Co ważne, doktor Tarnawski

ustawil trzy stoly. ,,Tygrysi" ­ mięsny.

byl zbożny ­ uzdrowienie spoleczeń-

Jagiellońskim to jednak wizja bycia

wie, dlatego stawial ją jako wzór do

byl wielkim patriotą, tak zostal wycho-

,,Malpi" ­ mieszany i ,,anielski" z po-

stwa Rzeczypospolitej.

lekarzem nie byla jego największym

naśladowania dla inteligencji prowa-

wany, a lecznica stala się osobliwym

trawami wylącznie jarskimi.

marzeniem, a raczej koniecznością

dzącej niehigieniczny tryb życia w

Wspomniala Pani osobę

wyrazem jego milości do ojczyzny

życiową i pomocą swojemu ojcu po

mieście. Ponadto miejscowi Rusini

Jak jednak możemy prze-

Wańkowicza. Kto jeszcze ze

- jej fundamentem byla idea uzdro-

wczesnej śmierci matki. To zresztą

(Ukraińcy) często znajdowali zatrud-

czytać w Pani książce nie

znanych postaci międzywo-

wienia narodu. Nie można jednak

spowodowalo, że nie byl zbyt pilnym

nienie w lecznicy. Przykrą kartą w

każdy byl w pelni ukontento-

jennej Polski przybywal do

zapomnieć tu o oryginalnej metodzie,

studentem, a jego prawdziwą pasją

historii lecznicy jest natomiast fakt,

wany z proponowanej diety:

Kosowa?

stosowanej w Kosowie.

Taką postacią byla chociażby

byla muzyka. Przelomowym momen-

że Żydom rzeczywiście odmawiano

,,największą moją przyjem-

Gabriela Zapolska. Tarnawski mial z

tem dla doktora Tarnawskiego stala

wstępu, choć zdarzaly się wyjątki od

Pomówmy zatem o tym

nością jest golnąć kieliszek

nią niemalo problemów, a związane

się praktyka medyczna, a zwlaszcza

tej reguly. Wiąże się to z osobistym

niecodziennym sposobie na

starki, jeść befsztyk po an-

bylo to m.in. z pracą fizyczną, rów-

pobyt w uzdrowisku Morszyn, pod

żalem Apolinarego do kosowskich Ży-

polepszenie stanu zdrowia

gielsku, podlany kabulowym

nież jednym z elementów metody

Lwowem, gdzie po raz pierwszy do-

dów. Tarnawski próbowal przelamać

kuracjuszy w kosowskim za-

sosem,  popijać  porterek,

leczniczej doktora. Zapolska bowiem

strzegl, że ma wplyw na ludzi i ich

ich hegemonię handlową umacniając

kladzie przyrodoleczniczym.

i czytać przy tym książkę

za nic w świecie nie chciala zlapać

zdrowie. Jego syn, Wit Tarnawski,

w Kosowie polski handel i banko-

Jak wyglądal typowy dzień

doktora Tarnawskiego o ko-

za lopatę i przekopywać grządek.

nazwal ten moment ,,porywem mor-

wość. Walka ekonomiczna skończyla

pacjenta doktora Apolinare-

nieczności kuchni jarskiej".

Autorka ,,Moralności pani Dulskiej"

szyńskim".

się donosem jednego z Żydów do

go?

Ciekawy jest też sposób, w

Wczesne wstawanie, chodzenie

temperament miala spory, co nieraz

wladz austro-węgierskich, że medyk

jaki Apolinary odnosil się

Jak zatem Apolinary Tar-

boso po rosie, glodówki, zabiegi hy-

prowadzilo ją do scysji z wlaścicie-

ukrywa w swojej lecznicy rosyjskich

do swoich pacjentów, np.

nawski z Morszyna trafil do

dropatyczne i pogadanki ­ to te, które

lem lecznicy. Podczas jednej z takich

szpiegów, którzy w rzeczywistości byli

tych cierpiących na otylość:

Kosowa? Co stalo się glów-

najczęściej kojarzyly się z lecznicą

klótni Apolinary nie wytrzymal i huk-

kuracjuszami z Królestwa Polskiego,

,,podgardle zwisle, wzrok

ną przyczyną zalożenia lecz-

w Kosowie. Kuracja u Tarnawskiego

nąl Zapolskiej prosto w twarz: ,,Bierz

co doprowadzilo nawet do wydania

tępy, brzuch jak bania, ktoś

nicy u podnóża Karpat?

to także gimnastyka, która odbywala

pani za lopatę! Lepiej to pani zrobi niż

To wlaśnie w Morszynie zakielko-

wyroku śmierci na Apolinarego, osta-

pan taki?". Obraz, który wy-

się na świeżym powietrzu, a dwa razy

pisanie tych twoich książek! Ja tam

wala w nim myśl, że móglby sam za-

tecznie niewykonanego.

lania się z tych fragmentów

w tygodniu pacjenci ćwiczyli w rytm

twoich cudeńków czytać nie będę".

lożyć lecznicę. Zauważyl, że staje się

Doktor byl także mocno związany

sugeruje jakiś rodzaj ,,wal-

utworów odgrywanych przez orkie-

W lecznicy byla także inna pisar-

autorytetem dla pacjentów w dziedzi-

ze środowiskiem endeckim, co nie-

ki", którzy niepokorni pa-

strę. Można zatem powiedzieć, że

ka, Maria Dąbrowska, którą na przy-

nie higieny i prowadzenia zdrowego

wątpliwie wplynęlo na jego poglądy.

cjenci prowadzili z doktorem

doktor Apolinary byl protoplastą dzi-

jazd do Kosowa namówil jej mąż,

trybu życia. Gdy zostal mianowany

We wspomnieniach Wita Tarnawskie-

Tarnawskim?

siejszego aerobiku! Do metod leczni-

Apolinary byl zaiste bardzo

Marian. Niestety, Marian Dąbrowski

na lekarza powiatowego w Kosowie

go, syna doktora, czytamy jednak,

czych należy również zaliczyć kąpiele

szorstki, bo uważal, że pacjent ze-

zmarl podczas swojego drugiego po-

zachwycil się doskonalymi warunka-

że w sytuacji kontaktu z konkretnym