22

Okruchy historii

14­27 lutego 2017 nr 3 (271) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

Pamięci Andrzeja Nikodemowicza

Rok 2017 zacząl się dla Pana Andrzeja pomyślnie, jak zresztą początki wie-

lu kolejnych lat Jego życia ­ 2 stycznia obchodzil swe 92 urodziny. Czul się

dobrze, byl wesoly, uśmiechnięty, żartowal. W tym dniu nikt nie mógl przewi-

dzieć, że będą to jego ostatnie urodziny... ,,Jestem lwowiakiem ­ urodzilem

się w Polsce i nigdy z niej nie wyemigrowalem" ­ mówil o sobie.

swe dzieci. A gdy te odmówily ,,wstą-

pianistę przystalo ­ takim zapamięta-

KRZYSZTOF SZYMAŃSKI

pienia" do Komsomolu, ze szkoly

lem go od dzieciństwa. A jeszcze, to

tekst

poszly sygnaly do wydzialu partii, że

co go wyróżnialo ­ to byl spokój i po-

archiwum prywatne autora

dzieci wychowywane są niewlaści-

goda ducha. Uśmiechnięty, skory do

zdjęcia

wie. Jak profesor radzieckiej uczelni

żartów i tryskający humorem. Nigdy

Pan Andrzej pochodzil ze znanej

może wierzyć w Boga? Prowadzono

nie odbieralem go, jako profesora,

lwowskiej rodziny. Jego ojciec Marian

z nim w dziekanacie rozmowy ,,wy-

wybitnego kompozytora, a po prostu,

Nikodemowicz ­ wybitny architekt,

chowawcze", wzywano na posiedze-

jako ,,zwyklego" Pana Andrzeja. O

kierownik katedry na Politechnice

nia komitetu partyjnego Konserwato-

tym, że muzyka byla jego pasją prze-

Lwowskiej, autor wielu budowli we

rium, potem szykanowano, i w końcu

konalem się podczas wspólnych wa-

Lwowie i nie tylko (m.in. gmach pro-

doprowadzono do tego, że zostal

kacji w Kosowie na początku lat 60.

fesorski przy ul. Supińskiego 11 (ob.

usunięty z uczelni. Pozostaly mu

Na targu huculskim skupywal zwykle

Kociubińskiego), gdzie przez pewien

jedynie prywatne lekcje. Nastąpilo

fujarki ­ takie dla dzieci. Dmuchając

czas mieścil się Konsulat Generalny

przyslowiowych siedem chudych lat,

w nie, wydobywal dźwięki, z których

RP, Bursa Abrahamowiczów, kościól

podczas których rodzina utrzymywa-

nie byl zadowolony. Byly to przecież

w Brzuchowicach, ratusz w Drohoby-

la się glównie z prywatnych lekcji. Ale

tylko zabawki, więc tony zawsze byly

czu). Dla swojej rodziny wybudowal

i tu nie szlo gladko. Uczniów, którzy

,,za wysokie" lub ,,za niskie". Ale gdy

kamienicę przy ul. Potockiego 76 (ob.

do niego uczęszczali, zaczęto naga-

sam zrobil sobie fujarkę, mógl na

Czuprynki). Andrzej byl najmlodszy z

bywać, dlaczego chodzą na lekcje do

niej grać koncertowo. Przypominam

rodzeństwa. Mial dwóch braci: Euge-

osoby wierzącej? Czy może też wie-

sobie, jak podczas wędrówki w gó-

niusza i Aleksandra. Bracia opuścili

rzą? Czy na pewno chcą otrzymać

rach Pan Andrzej gral na tej swojej

Lwów... On pozostal.

dyplom? Ilość uczniów stopniowo ma-

fujarce jakieś skoczne melodie, a

Z muzyką zetknąl się w dzieciń-

lala, gdyż obawiali się o swoją przy-

przechodzący obok turyści zachwy-

stwie. Do starszego brata przycho-

szlość. Jedna z ówczesnych uczennic

cali się jego muzyką, twierdząc, że

Andrzej Nikodemowicz, zdjęcie z ostatnich lat

dzila nauczycielka gry na fortepianie.

Profesora wspomina: ,,Uczęszczalam

to prawdziwy Hucul gra na fujarce i

Chcę opowiedzieć jeszcze o jed-

Eugeniuszowi to szlo niesporo, ale

do niego na lekcje harmonii. Znajomi

lwowiacy w Lublinie: ks. Mieczyslaw

byli bardzo zdziwieni, gdy zobaczyli,

nym epizodzie z życia Andrzeja Ni-

najmlodszy Andrzej okazal więcej za-

radzili mi nie rozpowiadać, że chodzę

Brzozowski, prof. KUL-u, Adam Nata-

że to wcale nie Hucul, a taki sobie

kodemowicza ­ o teatrze. Z teatrem

palu. Potem zacząl studiować muzy-

do pana Andrzeja do domu, bo byl,

nek, dyr. Filharmonii Lubelskiej i jego

wczasowicz w plóciennej czapeczce

związany byl od lat 50. Początkowo w

kę prywatnie. Niestety dalsze plany

ponoć, dysydentem. Jednak pragnie-

żona, śpiewaczka Danuta Damięcka,

i okularach przebiera dlugimi palcami

amatorskim zespole z dr. Ptaszkiem i

muzyczne pokrzyżowala wojna. Stu-

nie nauki u tego wybitnego muzyka

lwowianka. Tu powstaje duża część

po otworach na patyku i wydobywa

moją mamą, przygrywal na przedsta-

diowal chemię w szkole zawodowej,

zwyciężylo lęk. Starsi koledzy pytali

jego kompozycji. Tu nikt już nie dyk-

tak piękne dźwięki. Jego pasja do

wieniach w szkole nr 10. Później wcie-

byl karmicielem wszy w instytucie

szeptem, dlaczego tak dobry profesor

tuje Mu, co i jak ma komponować, a

wyszukiwania nowych dźwięków

lil się w postać lwowskiego szewca

prof. Weigla. Po wojnie zdaje egzami-

trafil na czarną listę?".

Jego twórczość owacyjnie przyjmo-

byla ogromna. Pewnego razu, pod-

Pituly w ,,Podwieczorkach przy mikro-

ny wstępne na Politechnikę, na che-

Pan Andrzej często bywal na

wana jest na kolejnych festiwalach

czas kolejnych odwiedzin w domu

fonie", organizowanych przez komitet

mię. Jednak po dwóch latach studiów

festiwalach Warszawskiej Jesieni,

Warszawskiej Jesieni i na międzyna-

państwa Nikodemowiczów, bylem

zwyciężyla Polihymnia ­ przenosi się

co mialo niewątpliwy wplyw na jego

rodowych festiwalach muzycznych w

do Konserwatorium Lwowskiego do

twórczość. Zarzucano mu więc ,,no-

Meksyku, Anglii, Niemczech i Grecji.

prof. Adama Soltysa. To byl trafny

woczesność" i próbowano to ,,regu-

Maestro zaproszono również do

wybór życiowy, który pozwolil mu z

lować partyjnie". Jak sam powie po

Lwowa, jakby chciano zgladzić swoją

czasem objąć posadę docenta i wy-

latach w jednym z wywiadów: ,,Nie

winę przed nim. Byl to już inny Lwów

kladać kompozycję, teorię muzyki i

mialem żalu do swych kolegów. Byli

­ niekomunistyczny. Jego autorski

gry na fortepianie na tejże uczelni.

na stanowiskach i musieli wykony-

koncert prowadzila Stefania Pawly-

Niestety fala propagandy ate-

wać to, co im kazano".

szyn, muzykolog, z którą lączyly go

istycznej zmącila to spokojne życie.

Sytuacja stawala się coraz trud-

zawsze cieple, serdeczne stosunki.

Pan Andrzej wyniósl z domu rodzin-

niejsza i w 1980 roku Pan Andrzej

Jego utwory, uznane na calym świe-

nego glęboką religijność i nie wyrzekl

decyduje się jednak opuścić swój

cie, zabrzmialy wreszcie w rodzin-

się jej do końca. Tak też wychowal

ukochany Lwów. Z pomocą śpieszą

nym mieście.

Andrzej Nikodemowicz wznosi toast na uroczystości ro-

dzinnej. Obok jego żona, Kazimiera

świadkiem, jak na stelażu z szere-

rodzicielski tej szkoly. Zapisal się też

giem przywiązanych butelek, napel-

zlotymi zgloskami w historii Polskiego

nionych do różnej wysokości wodą,

Teatru Ludowego we Lwowie, kompo-

zagral jakąś znaną melodyjkę. Mój

nując muzykę do ,,Wesela" Stanislawa

tata zripostowal, że gdyby zapelnil

Wyspiańskiego. Muzyka ta wykorzy-

flaszki nalewkami, to dźwięk bylby

stywana jest do dziś, przy kolejnych

bardziej czysty. Na co Pan Andrzej

wznowieniach dramatu.

powiedzial: ,,To przygotuj osiem (na

Pan Andrzej byl rówieśnikiem

oktawę) pelnych flaszek, a ja przyjdę

mego ojca, który nazywal Go Ję-

i będziemy regulować poziom plynów,

drusiem. Z mamą zaś lączyla ich

aby wydobyć ten ,,czysty dźwięk".

muzyka, wspólne studia po wojnie w

Konserwatorium Lwowskim, wspólne

Odszedl... Dla wielu pozostanie

muzykowanie. Byla to taka więź, która

wybitnym kompozytorem wspólcze-

przejawiala się w przyjaźni pomiędzy

naszymi rodzinami, udziale w rodzin-

sności, a dla kogoś wesolym ,,Pa-

nych uroczystościach i wspólnym by-

nem Jędrusiem" w plóciennej cza-

waniu na wakacjach. Wysoki, z lekka

peczce, grającym na fujarce. Każdy

zgarbiony, z wielkimi dlońmi, jak na

ma swoją pamięć.

Wspólne rodzinne wakacje w Kosowie, rok 1961