24

Okruchy historii

14­27 lutego 2017 nr 3 (271) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

Jak Polacy Charków budowali (cz. IV)

Artysta światowej klasy ­

Henryk Hektor Siemiradzki

W cyklu ,,Jak Polacy Charków budowali", byla dotąd mowa o Polakach, przybylych do tego miasta z róż-

nych regionów, i o ich wkladzie w jego rozwój. W obecnym opracowaniu chcemy ukazać postać rodaka,

który pochodzil spod Charkowa i zaslynąl w świecie jako polski artysta malarz. Mowa będzie o Henryku

Hektorze Siemiradzkim, polskim malarzu sztuki akademickiej, znanym we Lwowie jako autor malowidla

na kurtynie teatru opery. Byl nadzwyczajnie popularny za życia, a jego obrazy staly się ozdobą i chlubą

wielu muzeów. Np. jego najslynniejsze dzielo ,,Pochodnie Nerona" bylo wycenione na sumę aż 50 tysię-

cy rubli, które pierwotnie chcial zaplacić car Rosji, jednak ostatecznie obraz zostal przekazany narodo-

wi polskiemu do Krakowa, gdzie zapoczątkowal utworzenie Muzeum Narodowego w Sukiennicach. Na

szczególną uwagę zasluguje fakt, iż w bieżącym roku przypada 115 lat od śmierci tego artysty.

poziomu umiejętności potrzebnego

tak wyznal: ,,Pomysl do ,,Quo Vadis"

MARIAN SKOWYRA

do ukończenia szkoly. W tym też

powstal we mnie przy czytaniu an-

czasie zapoznal się z wieloma wy-

Inspiracje twórcze artysta czer-

nalów Tacyta i podczas dluższego

bitnymi artystami i zdobyl bardzo

pal z wielu środowisk kulturowych,

pobytu w Rzymie. Slynny malarz

pozytywną opinię w gronie świa-

począwszy od kultury polskiej, ukra-

polski Siemiradzki, który wówczas

ta artystycznego, a po formalnym

ińskiej, rosyjskiej poprzez niemiecką,

zamieszkiwal w Rzymie, byl moim

ukończeniu akademii w 1871 roku

austriacką oraz wloską. Toteż uza-

przewodnikiem po wiecznym mie-

otrzymal sześcioletnie stypendium

sadnionym wydaje się stwierdzenie

ście i podczas jednej z naszych wę-

na uzupelnienie studiów w Rzymie.

Illi Riepina, że Siemiradzki to ,,Polak,

drówek pokazal mi kapliczkę ,,Quo

W czasie podróży do Rzymu

który skończyl uniwersytet charkow-

vadis". Wtedy powziąlem myśl napi-

odwiedzil w Charkowie rodziców,

ski, syn generala, doskonale wy-

sania powieści z owej epoki".

następnie zachwycal się polskimi

chowany", a inni nawet darzyli go

Henryk Siemiradzki urodzil się 24

pamiątkami i polskością Krakowa.

tytulem ,,nowego proroka w sztuce",

października 1843 roku w miejsco-

Potem odwiedzil Wiedeń i Mona-

którego ,,talent zupelnie skrystalizo-

wości Pieczeniegi pod Charkowem

chium, gdzie spędzil rok, bowiem

wany, spokojny i popierany wysokim

w polskiej rodzinie generala carskiej

tam ksztalcilo się wielu artystów, w

wyksztalceniem oraz wiedzą nauko-

armii Hipolita Siemiradzkiego i Micha-

tym także Polaków. Wówczas spo-

wą, dążyl pod względem kompozy-

liny Prószyńskiej. Mimo iż ojciec osią-

tkal Stanislawa Witkiewicza, z któ-

cyjnym bezwarunkowo do prawdy".

gnąl znaczny sukces w spoleczności

rym spędzal wiele czasu, zwiedzając

Tematyką, jaką podejmowal, byly

ówczesnych zaborców Polski, to

razem Monachium.

sceny biblijne, antyczne, jak i sta-

jednak nie przeszkodzilo w dobrym,

Od 1872 roku zamieszkal na

roslowiańskie obrzędy pogańskie.

patriotycznym wychowaniu dzieci.

dluższy czas w Rzymie. To miasto

Malowal różnokolorowe dziela na

Dzieciństwo mlody Henryk spę-

pochlonęlo i zachwycilo go bez resz-

plótnie, ale też szkice węglem.

dzil w Charkowie, gdzie pierwsze na-

ty. Rzeźbiarz Pius Wieloński tak pisal

Wśród jego dziel byly portrety, kur-

uki pobieral od matki, a także w miej-

do Teodora Wierzbowskiego w 1881

tyny dla teatru w Krakowie i Lwowie,

scowym II gimnazjum. Tam wlaśnie

roku: ,,Siemiradzki wietrzy i tropi pie-

obrazy plenerowe. Wszystkie dziela

jeden z nauczycieli tegoż gimnazjum

niądze i zajęty swoim domem tak,

odznaczaly się rozmachem kompo-

Dymitr Bezperczy wzbudzil w nim za-

że z nim coraz trudniej się dogadać,

zycyjnym, bogactwem gamy kolory-

milowanie do rysunku i plastyki. Tak

Mlody Siemiradzki

w ogóle jest trochę izolowany". Jed-

stycznej, ożywionej światlem.

o nim później wspominal: ,,Doprawdy

sytetu charkowskiego, gdzie uzyskal

Po odebraniu dyplomu, dnia 17

nak inni wspominali, że rzymski dom

Nie bez znaczenia jest fakt, że

nie wiem, jak wyrazić wdzięczność,

stopień kandydata nauk przyrodni-

września 1864 roku wyruszyl w po-

i ogród Siemiradzkiego byly ostoją

jego przyjacielem byl Henryk Sien-

którą czuję do Bezperczego, bo pod

czych na podstawie obrony pracy pt.:

dróż, trwającą dobę. Sama podróż

polskości. Niemal każdy Polak prze-

kiewicz, z którym zapoznal się w

jego kierunkiem wyrobilem rysunek

,,O instynkcie owadów". Mimo nale-

pociągiem niewiele zapewne różnila

bywający wówczas w Rzymie czul

1879 roku. Pod wplywem zachwytu

dość pewny, tak, że mogę powie-

gania i próśb ze strony rodziców, aby

się od dzisiejszych przejazdów kole-

się zobowiązany do odwiedzenia

nad ,,Pochodniami Nerona" Sienkie-

dzieć śmialo, iż w naszej klasie teraz

jowych na Ukrainie. Siemiradzki tak

artysty. W jego domu odbywaly się

o niej wspominal: ,,Musialem jechać

wspólne wigilie Bożego Narodzenia,

między brodaczami, napawając się

święta wielkanocne i inne, również

zapachem wódki, czosnku, ryby i tym

typowo polskie uroczystości.

podobnych rzeczy i sluchając dziw-

W 1973 roku Henryk Siemiradz-

nie dowcipne rozmowy" ­ pisal na

ki ożenil się w Warszawie z osiem-

temat podróży.

nastoletnią Marią Prószyńską, sio-

Henryk Siemiradzki. Kurtyna Teatru Wielkiego we Lwowie

Henryk Siemiradzki. Pochodnie Nerona

W czasie studiów w Peters-

wicz napisal ,,Quo vadis" ­ swoją

jestem jeden z pierwszych".

kontynuować studia w Charkowie,

strą cioteczną, z którą mial czworo

burgu Siemiradzki za prezentowa-

najglośniejszą powieść, która mu

Po ukończeniu gimnazjum, naj-

Siemiradzki w 1868 roku postanowil

dzieci ­ Boleslawa, Leona, Kazi-

ne dziela malarskie otrzymal pięć

przyniosla światową slawę, a przede

prawdopodobniej na prośbę matki,

wyjechać z Charkowa, aby podjąć

mierza i Wandę. W trzy lata później

srebrnych i dwa zlote medale, które

wszystkim nagrodę Nobla. W 1912

Siemiradzki rozpocząl studia na wy-

studia na Akademii Sztuk Pięknych w

rodzina Siemiradzkich zamieszkala

potwierdzaly osiągnięcie kolejnego

roku Sienkiewicz w jednym z listów

dziale fizyko-matematycznym uniwer-

Petersburgu.

we wlasnej willi w Rzymie. W 1884