29
www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 1427 lutego 2017 nr 3 (271)
Polacy w Naddniestrzu
,,grupy wyznaniowej". Parafia za pa-
kach: po polsku, ukraińsku, rosyjsku
tronkę obrala św. Martę, ponieważ
i rumuńsku (jak tu się mówi, po mol-
uzyskali zgodę w Moskwie w czasie
dawsku). W Raszkowie prężnie dzia-
kolejnej wizyty w dniu św. Marty. Od
la Caritas. Codziennie w trakcie roku
Naddniestrze formalnie jest częścią Moldawii. De facto
roku 1991 nieprzerwanie poslugę ka-
szkolnego przychodzi setka dzieci
plańską sprawują tu księża sercanie.
na obiad. Panie związane z Carita-
jest rządzone przez wladze w Tyraspolu. W jednym
Msze święte są odprawiane w trzech
sem pomagają po obiedzie dzieciom
z najmniej znanych zakątków Europy mieszkają rów-
językach, po polsku, rosyjsku i ukra-
twórczo spędzać wolny czas. Dziala
ińsku (w czasie jednej mszy!). Wierni
tu również punkt medyczny z trze-
nież Polacy. Wiedza o nich jest wciąż zbyt mala...
znają polskie modlitwy. Przed mszą
ma pielęgniarkami, które codziennie
świętą odmawiają różaniec po pol-
odwiedzają samotne, chore osoby
sku.
w Raszkowie. Pomagają również z
Bolszewicy na początku w kwe-
praniem, ponieważ na terenie Rasz-
stiach narodowych byli liberalni.
kowa są problemy z wodą.
Podobnie, jak w innych częściach
Ostatnim punktem naszego zwie-
Związku Sowieckiego, dzialala tu
dzania jest Dom Polski ,,Wolodyjow-
krótko polska szkola. Później wpro-
ski". Jest w fazie remontowej. Sklada
wadzono ukraińską, by w końcu za-
się z dwóch budynków. Zachwyca
królowal język rosyjski. W tej chwili
zapieckami i starym wystrojem. W tej
język komunikacji jest trudny do pre-
chwili trwają prace nad podlączeniem
cyzyjnego określenia. Króluje ukraiń-
gazu. Będzie to najatrakcyjniejszy
ski, zwlaszcza w starszym pokoleniu,
Dom Polski w Europie Wschodniej.
mlodsi ludzie i dzieci rozmawiają czę-
Jak zwykle w takich sytuacjach, bra-
ściej po rosyjsku. Mieszkańcy Slobo-
kuje środków finansowych na szyb-
dy w kontaktach z obcymi niekiedy
kie sfinalizowanie remontu.
przechodzą na rosyjski, jako język
- Chcieliśmy, żeby powstal taki
międzynarodowy. Czy coś zachowa-
dom, który by nas wszystkich lączyl,
lo się z polszczyzny? Patelnia ten
żeby każdy podróżujący Polak, albo
przyklad podają wszyscy i na swój
ktoś, kto chce poznać Polaków miej-
sposób chwalą się tym faktem.
scowych, historię Raszkowa, mial
***
gdzie się zatrzymać opowiada z
Z żalem opuszczaliśmy Slobo-
dumą w glosie Natalia Siniawska
dę Raszkowską. Nasz przyjazd byl
Dlatego kupiliśmy ten dom ze środ-
związany z akcją zbierania środków
ków Polaków, którzy tu przyjeżdżają
dla Polaków z Naddniestrza, której
i interesują się Raszkowem. Dlacze-
efektem byly między innymi Mikolaj-
go zostal wybrany? Bo ma etniczny
ki w Tyraspolu, stolicy Naddniestrza.
charakter. Ten dom wymaga jeszcze
Natalia Siniawska i Marek Pantula przed Domem Polskim w Raszkowie
Na wydarzenie przybyli Polacy z
remontu. Częściowo pomaga nam
świata zdradziecki syn Tuhaj-beja. W
- To jest ważny cmentarz dla nas,
WOJCIECH JANKOWSKI
tych okolicach miala też przebywać
bo jest glównym dowodem obecności
tekst i zdjęcia
Horpyna. Tyle sienkiewiczowskiej
Polaków na naszej ziemi. Nasze to-
Wjazd do Naddniestrza wygląda
fikcji pierwowzór Azji, Aleksander
warzystwo wzięlo pod opiekę to miej-
prawie tak samo, jak przekroczenie
Kryczyński, zginąl zamordowany
sce. Tu są rzadkie grobowce, rzadkie
granicy państwowej. Z tą jedynie różni-
przez Lipków, którzy chcieli wrócić na
pochówki, które chcemy zachować
cą, że nie pozostaje pamiątka w pasz-
slużbę Rzeczypospolitej poza Rasz-
dla przyszlych pokoleń jako pomnik
porcie w postaci pieczątki. Urzędnicy
kowem. Powróćmy zatem do tego,
kultury polskiej Natalia Siniaw-
wypelniają kartę emigracyjną, którą
co prawdziwe, a prawie nieznane.
ska wskazuje na nowe groby Jest
oddaje się później przy wyjeździe. Po
Pierwsze kroki kierujemy na cmen-
czynny do dziś, teraz też chowają tu
drugiej stronie rzucają się w oczy inne
tarz, który o tej porze roku, przysypa-
Polaków.
tablice rejestracyjne. Naddniestrze
ny śniegiem, wygląda majestatycznie
W zimie, przy mrozie msze świę-
wydaje swoim mieszkańcom tabli-
i symbolicznie jednocześnie. Po tych
te nie są odprawiane w kościele pw.
ce z charakterystycznym barwami
wszystkich latach znad śniegu wysta-
św. Kajetana ogrzewanie jest zbyt
czerwono-zielonymi. Znikają napisy
ją krzyże i polskie nagrobki. Ani czas,
drogie. Ale ksiądz otworzyl świąty-
w języku rumuńskim (nazywanym
ani sowiecka polityka nie wymazala
nię. Idąc do kościola wchodzimy na
Cmentarz w Raszkowie
tu niekiedy moldawskim) na rzecz
ich z powierzchni ziemi.
wzniesienie, z którego rozpościera
się zapierający dech widok na Dniestr.
ambasada, dofinansowala nam bra-
Raszkowa, Slobody Raszkowskiej,
Skoro tak pięknie jest tu zimą, jak cu-
mę, meble i ganek.
Tyraspola i Benderów. Dzieci śpie-
downie musi tu być wiosną?
waly i recytowaly wiersze po polsku.
- Pierwotnie świątynia należala
Podarki dzieciom wręczali św. Mikolaj
Tu nie używa się
do wspólnoty ormiańsko-katolickiej.
i... Dziadek Mróz. Zebrani podzielili
,,skoworodki", tylko patelnię
Ormian tu bylo dużo. Dopiero po
Sloboda Raszkowska znajdu-
się oplatkiem i zlożyli życzenia, nie-
1850 roku można znaleźć wzmian-
je się w odleglości 13 kilometrów
co spóźnione świąteczne i bardziej
ki w archiwach, że byla to parafia
od Raszkowa. Wlaściwą nazwą w
aktualne, noworoczne. Spędziliśmy
rzymskokatolicka opowiada ksiądz
języku polskim bylaby Księdzówka
niezapomniany wieczór w towarzy-
Ruslan Pogrebnoj. W latach osiem-
(bądź Księdzowo), bo tak nazywa-
stwie miejscowych Polaków. Niestety
dziesiątych, może siedemdziesią-
la się ta wieś do 1927 roku, kiedy
w nocy musieliśmy ruszyć w drogę
tych, zapadla decyzja, żeby ten
ostatecznie pozbyto się skojarzeń
powrotną, ale obiecaliśmy sobie so-
kościól zburzyć. Przyjechala ekipa z
z duchownymi. Od tej pory jest to
lennie, że wrócimy jeszcze do Nad-
TVP i zrobila wywiad o tym, że mają
Sloboda Raszkowo (Sloboda Rasz-
dniestrza nie jeden raz!
zburzyć polski zabytek, i to poszlo
kiw po ukraińsku, mapa internetowa
w telewizji. Wladze w Kiszyniowie
pokaże nam rumuńską nazwę Slo-
Osobą bez której ta wyprawa nie
Wierni w Slobodzie Raszkowskiej
wystraszyly się i postanowily odbu-
bozia Raşcov). Zalożycielem wsi byl
odbylaby się jest Marek Pantula z
Odremontowano bramę na
dować ten kościól na wzór rzymsko-
rosyjskiego. Rozpoczynamy podróż
proboszcz z Raszkowa. Pomimo
Przemyśla, honorowy czlonek Towa-
cmentarz, postawiono nowe ogro-
katolicki. Jeżdżono do Winnicy, tam
walki z Kościolem w okresie sowiec-
rzystwa Polskiej Kultury Jasna Góra,
przez śnieżny krajobraz do dwóch
dzenie i wylożono kostką miejsce, w
jest podobny kościól, odbudowany w
kim, mieszkańcy Księdzówki starali
który od wielu lat pomaga Polakom
miejscowości, gdzie mieszkają Pola-
którym odprawiane są msze święte
latach osiemdziesiątych, ale z prze-
się trwać przy religii, wspólnie kolę-
w Naddniestrzu. Akcję zbierania
cy. Naszym przewodnikiem jest Na-
na Wielkanoc i zaduszki. Bylo to moż-
znaczeniem na muzeum ateizmu.
dowali. Ludzie sami wybudowali ko-
środków na pomoc Polakom z Nad-
talia Siniawska, prezes Towarzystwa
liwe dzięki pomocy ambasady RP w
Historię o reportażu księdzu Ru-
ściól, który wladze zburzyly w 1977.
dniestrza prowadzili Marta Rybnicka,
Polskiej Kultury Jasna Góra, która od
Kiszyniowie i fundacji Pomoc Pola-
slanowi opowiedzieli wierni. Czy w
Przebieg zdarzenia byl wstrząsają-
Tomasz Grzywaczewski i Tomasz La-
lat wspólpracuje z dobrym duchem
kom na Wschodzie. Prace remon-
tych czasach można bylo swobodnie
cy. Komuniści zamknęli w areszcie
chowski z Horizon Agency. Pomógl w
pomocy Polakom w Naddniestrzu,
towe rozpoczęto cztery lata temu.
mówić w mediach o niszczeniu ko-
najgorliwszych wiernych, zburzyli
zbiórce również Kurier Galicyjski. Za-
Markiem Pantulą z Przemyśla.
Natalia Siniawska wymienia jeszcze
ściola w Związku Sowieckim? Jest to
ciągnikami świątynię, a Przenaj-
interesowani mogą w dalszym ciągu
Jana Malickiego, dyrektora Studium
raczej wątpliwe, ale z drugiej strony,
świętszy Sakrament rzucili świniom.
dokonywać wplat na rzecz Polaków z
Tu wbito na pal Azję, tutaj
Europy Wschodniej z Warszawy,
może z pomocą Bożą to się udalo.
Po wypuszczeniu z aresztu, ludzie
Naddniestrza.
do dziś jest... Wolodyjowski
który przyslal tu do prac porządko-
Po czasach sowieckich, już w la-
na wieść o tym padli w blocie na
Jedziemy krętymi drogami po
wych dziesięciu swoich studentów. W
tach dziewięćdziesiątych, wrócila tu
kolana, modląc się o wybaczenie za
zaśnieżonym asfalcie Naddniestrza
Środki można wplacać
związku z pracami konserwatorskimi
praca duszpasterska. Obecnie msze
profanację.
i po niedlugim czasie docieramy do
na konto:
przybyl tu również profesor Janusz
święte są odprawiane codziennie.
Za Gorbaczowa wybudowano
BANK PKO BP SA O/1 w Przemyślu
Raszkowa. Jesteśmy na ziemiach,
Smaza. Wyremontowano trzy pomni-
Pod namalowanym w Przemyślu i
które należaly kiedyś do Rzeczypo-
kolejny kościól, który sluży wspól-
Nr rachunku:
ki i Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa
otaczanym czcią wiernych obrazem
spolitej, do województwa braclaw-
nocie katolickiej do dziś. Stanowi tu
07 1020 4274 0000 1102 0056 3643
Narodowego będzie opiekowalo się
Milosierdzia Bożego widnieje napis
skiego. Tu, na zgliszczach Raszko-
ona okolo 90% mieszkańców. Wierni
Towarzystwo Polskiej Kultury
pracami na cmentarzu.
,,Jezu, ufam Tobie" w czterech języ-
wa, mial w mękach odejść z tego
wiele razy prosili o rejestrację swojej
,,Jasna Góra"
