14

Okruchy historii

28 kwietnia­15 maja 2017 nr 8 (276) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

kościól Matki Bożej Ostrobramskiej  (część II)

Kościól pw. Matki Bożej Ostrobramskiej na Górnym Lyczakowie już od czasu

powstania zamiaru jego budowy mial mieć charakter wotywny i symboliczny.

namalowal również wielkich rozmiarów

JURIJ SMIRNOW

obraz ,,Matka Boska Opieki" (,,Pokrow")

tekst i zdjęcia

umieszczony w absydzie za ikonosta-

W oltarzu glównym w 1934 roku

sem. Na tym obrazie autor przedsta-

zawieszono wotywne ryngrafy i odzna-

wil dwadzieścia postaci historycznych

ki pulków lwowskich, zlożone ,,w dniu

Ukraińskiego Kościola greckokatolic-

2 maja 1937 roku w czasie wspanialej

kiego, duchownych i świeckich, któ-

manifestacji religijno-narodowej". Od-

rych umieścil pod ochroną plaszcza

znaki wykonano z inicjatywy generala

Matki Boskiej, podtrzymywanego

Michala Karaszewicza-Tokarzewskie-

przez anioly. Wszystkie obrazy zo-

go, dowódcy Okręgu Korpusu VI we

staly namalowane wedlug tradycji i ka-

Lwowie. 3 maja 1938 roku w oltarzu

nonów Kościola Wschodniego i sztuki

glównym uroczyście zlożono ryngrafy

bizantyjskiej. Dzięki temu autorowi uda-

wotywne, ofiarowane przez Zarząd

lo się dopasować je do modernistycz-

Miasta, Mieszczańskie Towarzystwo

nej architektury świątyni utrzymanej w

Strzeleckie, Związek Obrońców Lwo-

stylu starochrześcijańskich bazylik z

wa i Chrześcijańskie Zjednoczenie

lekkim nalotem ,,slowiańsko-ludowych

Robotnicze. Major Józef Klink, prezes

tradycji architektury drewnianej".

Związku Obrońców Lwowa, ,,odczytal

Jeszcze bardziej  wzbogacily

ślubowanie, ulożone przez księdza

wnętrza prezbiterium świątyni mo-

generala Szmyda, oglaszając Matkę

numentalne mozaiki wykonane rów-

Boską szczególną patronką miasta

nież wedlug projektu prof. Romana

Opuszczony kościól Matki Bo-

Lwowa".

Wasylyka. W absydzie za oltarzem

Jeszcze jeden prowizoryczny ol-

jektów nowego wyposażenia i ozdo-

skiej Ostrobramskiej nowe wladze

17 września 1938 roku kolejny

znajduje się dużych rozmiarów obraz

tarz boczny byl poświęcony św. Te-

bienia cerkwi wedlug tradycji Kościo-

przeznaczyly na magazyn papieru.

ryngraf postanowila ufundować Straż

Chrystusa blogoslawiącego, otoczo-

resie od Dzieciątka Jezus. W 1936

la Wschodniego. Usunięto radziecki

Wtedy wlaśnie zostaly zniszczone

Mogil Polskich Bohaterów, zaś 16 paź-

ny medalionami z przedstawieniami

roku polożono posadzkę.

czolg-pomnik, wyremontowano wie-

wszystkie oltarze, wyposażenie, tabli-

dziernika tegoż roku kolejny ryngraf w

Apostolów. Apostolowie są przedsta-

Przed rokiem 1937 w kościele

żę, zawieszono nowe dzwony. Od-

ca pamiątkowa, lawki, konfesjonaly.

oltarzu glównym zlożyla mlodzież so-

wieni w trzech parach, a nad glową

ustawiono lawki i konfesjonaly, za-

nowiono fasadę świątyni. W kapliczce

Zabrano dzwony. Mozaikowy obraz

dalicyjna męskich szkól średnich. 20

Chrystusa ­ siódmy medalion z go-

projektowane przez W. Dayczaka, a

usunięto tynk i odkryto mozaikowy

Matki Boskiej Ostrobramskiej na fasa-

listopada 1938 roku kolejne ryngrafy

lębicą Ducha Świętego. Po stronach

wykonane w zakladzie Jana Wojtowi-

obraz Matki Boskiej Ostrobramskiej.

dzie świątyni zamazano czarną farbą

zlożyly Straż Mogil Polskich Boha-

absydy umieszczono duże mozaiko-

cza w Przemyślanach. Również za-

Mozaika zachowala się w 80 %. Ob-

i otynkowano. Przed tym ktoś staral

terów oraz 38 i 39 pulki Strzelców

we postacie ojców Kościola, mianowi-

wieszono świeczniki. Ustawiono dwie

raz poddano zabezpieczeniu, ale na

się skuć część mozaiki, myśląc że zo-

Lwowskich. 27 listopada tegoż roku

cie św. Bazylego Wielkiego i św. Jana

urny z ziemią z pól bitewnych. 7 listo-

fachową konserwację i uzupelnienie

stala zrobiona ze zlota. Drobniejsze

poświęcono jeszcze kolejne ryngrafy,

Zlotoustego. Obydwie figury świętych

pada 1937 roku poświęcono dzwonki

brakuje funduszy.

rzeczy, w tym slynne ryngrafy zostaly

ufundowane przez mlodzież Publicz-

są podkreślone hieratycznie. Ich wer-

liturgiczne ufundowane przez Kolo

Nowy projekt ozdobienia prezbi-

skradzione. Na placu przed kościolem

nych Szkól Doksztalcających nr 1 i nr

tykalizm odpowiada tradycji bizantyj-

Harcerzy z czasów walk o Niepodle-

terium wykonany zostal pod kierow-

ustawiono radziecki pomnik ­ czolg

2. Ówczesne lwowskie gazety pisaly,

skiej, również sztuce średniowieczne-

glość. 4 czerwca 1939 roku w koście-

nictwem prof. Romana Wasylyka,

że autorem projektów większości

go Kościola ukraińskiego.

le poświęcono sztandar lwowskiego

tych ryngrafów (a może i wszystkich,

Nawa glówna kościola wygląda

Hufca Harcerzy. W latach 1938-1939

zważając na ich stylową jednolitość i

na razie dość pusto. Zwraca uwa-

byl opracowany projekt i trwaly pra-

podobny do siebie uklad kompozycji)

gę wielka rzeźba przedstawiająca

ce przygotowawcze budowy obok

byl znany lwowski artysta grafik i hi-

metropolitę Andreja Szeptyckiego w

kościola zakladu salezjańskiego dla

storyk sztuki Rudolf Mękicki, kustosz

postaci siedzącej autorstwa lwow-

mlodzieży, ale rozpoczęcie prac bu-

lwowskiego Muzeum im. Króla Jana

skiego rzeźbiarza Iwana Popowy-

dowlanych przerwal wybuch II wojny

III Sobieskiego. Większość ryngrafów

cza. W nawie ustawiono też nowe

światowej.

wykonal zaklad Kazimierza Wojtycha,

drewniane lawki i konfesjonal. Przy

19 września 1939 roku wojska

ale co najmniej jeden ­ warsztat Wla-

bocznym wejściu do świątyni tablica

sowieckie ostrzelaly kościól. Naj-

dyslawa Buszka. Ryngrafy wykonano

pamiątkowa wykonana w stylu lu-

bardziej ucierpiala wieża. Kilka dni

ze srebra, zaś obraz Matki Boskiej

dowym ze stylizowaną figurą Matki

później uszkodzono mozaikowy ob-

Ostrobramskiej w części górnej każ-

Bożej ,,Pokrow" i historycznymi po-

raz Matki Boskiej Ostrobramskiej na

dego z nich ­ ze zlota. Herby Lwowa

staciami hierarchów Kościola ukraiń-

fasadzie przez strzelanie do niego z

ozdobiono kolorową emalią.

skiego. Matka Boża trzyma tablicę in-

broni ręcznej. 27 czerwca 1941 roku

We wrześniu 1935 roku zbudo-

formacyjną z datami budowy kościola

bomba niemiecka uderzyla w dach

wano prowizoryczny boczny oltarz

i jego konsekracji w 1992 roku.

świątyni. Prace remontowe prowa-

poświęcony św. Janowi Bosco. W tym

Drzwi wejścia glównego ozdobio-

dzono podczas okupacji niemieckiej,

oltarzu umieszczono obraz świętego

no siedmioma wielkimi medalionami

zabezpieczając dach od zaciekania

patrona ojców salezjanów wykonany

odlanymi z brązu. U góry na osi cen-

wody, a wieżę przed upadkiem.

przez malarkę Reginę Szyrajew. Jak

tralnej widnieje medalion z golębicą

22 listopada 1944 roku zmarl arcy-

pisal Aleksander Medyński, ,,obraz ol-

Ducha Świętego. Niżej symetrycznie

biskup Boleslaw Twardowski, inicjator

tarzowy (...) związany jest swą treścią

odnośnie siebie parami umieszczo-

budowy i fundator kościola. Wykonu-

ze Lwowem i jego dziejami z ostatnich

no jeszcze sześć. Pierwsza para to

jąc jego testament, postanowiono po-

czasów. Przedstawia świętego na tle

przedstawienia katedry św. Jura we

chować go w krypcie tegoż kościola.

wzgórz Lyczakowskich. Po prawej

Lwowie i św. Zofii w Kijowie. Niżej

Pogrzeb odbyl się 26 listopada.

stronie widnieje Matka Boska Wspo-

umieszczono popiersia metropolity ki-

Ostatnia msza św. w kościele

możycielka wiernych z Dzieciątkiem

jowskiego Petra Mohyly (1633-1647)

odprawiona zostala 4 czerwca 1946

Jezus, u dolu postać ks. arcybiskupa

i metropolity lwowskiego Andreja

roku. Ojcowie salezjanie wyjechali

Twardowskiego (...) obok arcybisku-

Szeptyckiego (1901-1944). W dolnej

ze Lwowa, a świątynia zostala za-

bojowy na postumencie z odpowied-

pa klęczy para mieszczańska, za nią

części drzwi ­ popiersia metropolity

mknięta przez nowe sowieckie wla-

kierownika Katedry Sztuki Sakralnej

nim napisem i emblematami.

widnieje postać polskiego ulana (...)

kijowskiego Josypa Ruckiego (1613-

dze miasta. Tylko nieliczne przed-

Akademii Sztuk Pięknych we Lwowie.

Dopiero w 1992 roku kościól zo-

Przed postacią św. Jana Bosco stoi

1637) i metropolity lwowskiego kar-

mioty z wyposażenia i ozdobienia

Prace trwaly ponad dziesięć lat. W wy-

stal przekazany greckokatolickiemu

Orlę lwowskie i Harcerz, przed nimi

dynala Josypa Slipyja (1944-1984).

kościola (obrazy święte, monstran-

niku powstal nowy ikonostas z carski-

zgromadzeniu salezjanów i konse-

widnieje herb Lwowa, opasany wstę-

W pierwszych latach XXI wieku obok

cje, ornaty) zostaly wywiezione do

mi wrotami i diakońskimi drzwiami, ob-

krowany jako cerkiew pw. Pokrowy

gą ,,Virtuti Militari". 29 września 1935

świątyni od strony wieży zbudowano

Polski. W 1947 roku szczątki arcy-

razami Zbawiciela i Matki Boskiej, św.

Najświętszej Matki Bożej (pol.: Opieki

roku relikwie św. Jana Bosco przenie-

wielki zespól budynków klasztoru sa-

biskupa Boleslawa Twardowskiego

Mikolaja i św. Jana Bosco. Razem z

NMP). W tymże roku przystąpiono do

siono w uroczystej procesji z katedry

lezjanów i ośrodka wychowawczego

przeniesiono do katedry lwowskiej i

prof. Romanem Wasylykiem nad iko-

remontów świątyni, do uporządkowa-

lacińskiej do kościola Matki Boskiej

dla dzieci wedlug projektu lwowskie-

zlożono w krypcie kaplicy Chrystu-

nostasem pracowali jego uczniowie

nia terenów dookola i wykonania pro-

Ostrobramskiej.

go architekta Podlisnego.

sa Ukrzyżowanego.

Kaczaluba i Welyczko. R. Wasylyk