21

www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 28 kwietnia­15 maja 2017 nr 8 (276)

książka o najnowszych dziejach

archidiecezji lwowskiej obrządku lacińskiego

W dotychczasowej literaturze poświęconej powojennym losom Kościola Lwowskiego w granicach

Związku Sowieckiego dominują wydawnictwa źródlowe, edycje wspomnień oraz opracowania tematów

szczególowych. Nie wydaje się jednak, aby mimo znacznego już dorobku możliwe bylo w najbliższym

czasie zrealizowanie planu wydania monografii archidiecezji lwowskiej w latach 1945-1991. Pozostaje

zatem w dalszym ciągu ,,praca u podstaw", polegająca na prezentacji wycinkowych aspektów życia

spoleczno-religijnego rzymskokatolickiej spoleczności, aby w oparciu o tak zebrany material sporzą-

dzić z czasem syntezę zagadnienia. W tym kontekście zostala napisana niniejsza rozprawa poświęcona

osobie i dzialalności lwowskiego katechety i duszpasterza ks. Karola Jastrzębskiego. Prezentowana

biografia ks. Jastrzębskiego stanowi poszerzoną i uzupelnioną wersję pracy magisterskiej kaplana ar-

chidiecezji lwowskiej ob. lac. Mariana Muzyki, przygotowaną w 2016 r. pod kierunkiem ks. prof. dra hab.

Józefa Wolczańskiego na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawla II w Krakowie.

gotowość niesienia pomocy. On sam

ks. JÓZEF WOLCZAŃSKI

z wielką sumiennością i odpowiedzial-

nością raz po raz wynajdywal w śro-

Najnowsza historia archidiecezji

dowisku lwowskim osoby zaniedbane

lwowskiej obrządku lacińskiego wciąż

religijnie, ulatwiając im swoją prostotą

czeka na gruntowne opracowanie.

a zarazem bezpośredniością i auten-

Zasadniczą przeszkodą w podjęciu

tyzmem życia pojednanie z Bogiem.

tematu stanowią względy prozaicznej

Pamięć o nim pomimo pólwiecza od

natury, a mianowicie dotkliwy brak

śmierci nadal żyje w katolickim środo-

źródel. Po roku 1945 nie zadbano

wisku Lwowa, o czym świadczą m.in.

o gromadzenie oraz zabezpieczenie

znicze i kwiaty zdobiące grobowiec

wspomnień, relacji, fotografii, doku-

na Cmentarzu Janowskim.

mentów ilustrujących dzieje zmagań

Prezentowana niniejszym biogra-

Kościola o przetrwanie, egzystencję

fia ks. Karola Jastrzębskiego stanowi

czy wreszcie ograniczony szykana-

poszerzoną i uzupelnioną wersję pra-

mi powojennych wladz sowieckich

cy magisterskiej kaplana archidiecezji

rozwój nie tyle struktur organizacyj-

lwowskiej ob. lac. Mariana Muzyki,

nych, co różnorodnych form życia

przygotowaną w 2016 r. pod kierun-

religijnego i spolecznego wiernych.

kiem piszącego te slowa na Wydziale

O ile zdelegalizowana po roku 1946

Teologicznym Uniwersytetu Papie-

Cerkiew greckokatolicka na Ukra-

skiego Jana Pawla II w Krakowie.

inie dysponuje bogatym zasobem

Autor związany przez lata formacji

tego typu materialów pozyskanych

religijnej z Bazyliką Metropolitalną

po rozpadzie Związku Sowieckiego,

we Lwowie, z wielkim pietyzmem

o tyle Kościól rzymskokatolicki funk-

zrekonstruowal drogi życiowe boha-

cjonujący na tym samym terytorium

tera swych badań w oparciu o rzetel-

nieprzerwanie, choć pozbawiony

ną kwerendę źródlową w archiwach

ligijnego rzymskokatolickiej spolecz-

ram instytucjonalnych, nie zdobyl

duszpasterskiej, jak również filantro-

waliny pod późniejszą proklamację

polskich, jak również zagranicznych.

ności, aby w oparciu o tak zebrany

się na analogiczny wysilek. Skutki

pijnej.

Sanktuarium Milosierdzia Bożego.

Przeprowadzil nadto szereg wywia-

material sporządzić z czasem syn-

tego stanu rzeczy są ewidentne i nie-

Wbrew wszelkim obawom, 64-

Warto jeszcze zaznaczyć fakt

dów ze świadkami minionych wyda-

tezę zagadnienia.

odwracalne, bowiem liczne szeregi

letni duchowny bez trudu przejąl

niezwykly związany z osobą i misją

rzeń, spośród których kilku już nie

W tej konwencji zostala napisa-

świadków żyjących jeszcze w dobie

po II wojnie światowej ster parafii

ks. Karola Jastrzębskiego, a miano-

żyje. Ocalil zatem jakby w ostatniej

na niniejsza rozprawa poświęcona

reaktywowania w roku 1991 metro-

katedralnej we Lwowie, pozbawio-

wicie względną swobodę pracy dusz-

chwili bezcenny material, pozyska-

osobie i dzialalności lwowskiego

polii lwowskiej obrządku lacińskiego,

nej od roku 1946 proboszcza i kilku

pasterskiej w kontekście masowych

ny od osób reprezentujących wysoki

katechety i duszpasterza ks. Karola

dziś już nie istnieją, a wraz z ich odej-

dotychczasowych wikariuszy. Oka-

represji sowieckich wobec katolickich

poziom religijno-intelektualny, a nadto

Jastrzębskiego. Od wczesnej mlodo-

ściem bezpowrotnie przepadly źródla

zalo się, że przez najbliższe dwa

duchownych i wiernych. Poza spora-

zaangażowanych bezpośrednio w

ści rokowal on wielkie nadzieje, legi-

pierwszorzędnej wagi dla historyka.

lata (1946-1948), ów nieprzygoto-

dycznymi wezwaniami na rozmowy

opisywane dzieje. To jedna z wielu

tymując się zarówno prawowitością,

Zachowaly się natomiast archiwalia

wany zgola do takiej misji kaplan,

z pelnomocnikami do spraw kultów

zalet niniejszej publikacji. Inne posia-

zdolnościami, jak i zrównoważoną

wytworzone przez slużby bezpie-

bez jakiegokolwiek doświadczenia

religijnych, duchowny nigdy nie do-

dają nie mniejszy ciężar gatunkowy:

osobowością. Studia filozoficzno-

czeństwa Związku Sowieckiego, re-

w tej mierze, przeprowadzil przy

świadczyl rewizji, aresztowania czy

utrwalenie w spolecznej świadomości

teologiczne rozpoczęte na początku

jestrujące stan i kondycję Kościola

wspólpracy ówczesnego wikariusza

kary lagrów, w przeciwieństwie do

wiernych archidiecezji lwowskiej oso-

XX stulecia po wstąpieniu do Se-

rzymskokatolickiego w Ukraińskiej

ks. mgr. Stanislawa Ploszyńskie-

wspólczesnych mu innych kapla-

by i epokowego dziela niepozornego

minarium Duchownego we Lwowie

SSR. Jednak ich wartość wydaje się

go oraz grupy katolickiego laikatu

nów z terenu miasta Lwowa i calej

zgola kaplana o wielkich zaslugach

prowadzil najpierw na Uniwersytecie

nader wątpliwa, bowiem lokalne ko-

przez najtrudniejszy okres calą

archidiecezji lwowskiej. Nie wolno

dla lokalnego Kościola, ale i dla

Lwowskim, a po kilku latach w Inns-

mórki pelnomocników do spraw kultu

wspólnotę parafialną, ratując Ba-

wszakże wyciągać stąd wniosków

polskiej spoleczności, jak również

brucku. Nie uwieńczyl ich jednak dok-

religijnego sporządzaly je w celu wy-

zylikę Metropolitalną przed groźbą

o uprzywilejowanym jego statusie

ukazanie atrakcyjnego wzoru slużby

toratem z powodu niepowodzenia na

kazania się przed centralą w Kijowie

zamknięcia. Co więcej, zdając sobie

wynikającym z szeroko rozumianej

wartościom moralnym w najbardziej

ostatnim etapie nauki, ale odwolany

i Moskwie sukcesami w ograniczaniu

sprawę z heroicznego wyzwania,

postawy lojalności względem Sowie-

nawet niesprzyjających warunkach.

przez wladzę duchowną do kraju

roli, a zarazem dynamizmu życia reli-

oparl swoje dzialania pastoralne o

tów. Prawdopodobnie wladze uznaly,

Wolno zatem żywić nadzieję, iż

pelnil przez kilka lat obowiązki wi-

gijnego ateistycznego w zalożeniach

nieakceptowaną jeszcze wówczas

że osoba obdarzona aparycją karla,

publikacja ukazująca się w 135. rocz-

kariusza i katechety w Brzeżanach,

spoleczeństwa sowieckiego.

przez Kościól ideę kultu Milosierdzia

wykazująca się nieporadnością ży-

nicę urodzin i 50. rocznicę śmierci

Brodach i Stanislawowie. Ostatecz-

W dotychczasowej literaturze

Bożego zawartą w wizjach s. Fau-

ciową, prezentująca model religij-

ks. kanonika Karola Jastrzębskiego,

nie zostal oddelegowany w roku

przedmiotu poświęconej powojen-

styny Kowalskiej. Przyszlo mu to

nego fanatyzmu, nie jest w stanie

zainspiruje historyków do dalszych

1912 do Lwowa na etat katechety

nym losom Kościola Lwowskiego w

tym latwiej, że kilkakrotnie osobiście

odegrać poważniejszej roli w osa-

badań naukowych nad dziejami Ko-

szkól powszechnych, spelniając to

granicach Związku Sowieckiego do-

zetknąl się z ową zakonnicą i jej ob-

czonym inwigilacją i szykanami lokal-

ściola na Wschodzie, a wspólnocie

zadanie przez 27 lat aż do wybuchu

minują wydawnictwa źródlowe, edy-

jawieniami, a ponadto nie ufając w

nym Kościele. Tymczasem rachuby

wiernych parafii przy Bazylice Metro-

II wojny światowej. Oddany swemu

cje wspomnień oraz opracowania

swoje sily czy umiejętności oparl się

te okazaly się falszywe, a misja ks.

politalnej we Lwowie przybliży postać

powolaniu prowadzil katechizację

tematów szczególowych. Nie wydaje

na Bogu ,,bogatym w milosierdzie".

Jastrzębskiego zostala uwieńczona

znaną, choć już umieszczoną w pan-

systemem nauki prywatnej nawet

się jednak, aby mimo znacznego już

Dzięki temu, od wczesnych lat po-

pelnym sukcesem.

teonie przeszlości.

podczas okupacji, a także w pierw-

dorobku możliwe bylo w najbliższym

wojennych celebrowano w katedrze

Wśród wiernych parafian dusz-

szych latach powojennych w realiach

czasie zrealizowanie planu wydania

lwowskiej nabożeństwo do Milosier-

pasterz ten cieszyl się niezwyklą,

Ks. Marian Muzyka: Ks. Karol

państwa sowieckiego. Po ostatecznej

monografii archidiecezji lwowskiej w

dzia Bożego, udostępniając nadto

niezmienną mimo uplywu lat popular-

Jastrzębski 1882-1966. Katecheta,

likwidacji nauczania religii w szkolach

latach 1945-1991. Pozostaje zatem

do kultu wizerunek Chrystusa na-

nością. Doceniano jego walory moral-

duszpasterz, promotor kultu Milosier-

oraz wskutek państwowych zakazów

w dalszym ciągu ,,praca u podstaw",

wiązujący do mistycznych przeżyć

no-duchowe, rzetelność w spelnianiu

dzia Bożego w archidiecezji lwow-

formacji religijnej dzieci i mlodzieży,

polegająca na prezentacji wycinko-

s. Faustyny Kowalskiej. Praktyka ta

misji pastoralnej, niezwykle poczucie

skiej, Lwów-Kraków 2017, ss. 272.

ks. Jastrzębski poświęcil się pracy

wych aspektów życia spoleczno-re-

przetrwala do dzisiaj, kladąc pod-

humoru, nadzwyczajną kulturę bycia,