25

www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 28 kwietnia­15 maja 2017 nr 8 (276)

karczmami, fortalicją, dworem, uzbro-

w 1844 roku wydali solidną pracę

kany. Otóż, miasto zostalo zalożone

dzięki jakimś tajemniczym gospodar-

tyfikacji Brodów ­ wlasności swego

jeniem, z rzekami, strumieniami, je-

,,Starożytna Polska". Dowiadujemy

wcześniej, gdy malego Stanislawa

czym i politycznym zbiegom okolicz-

szefa. Gdyby Koniecpolski rzeczywi-

ziorami, stawami, bystrzycami i ich

się z niej, że: ,,Pierwszą osadą byla

jeszcze nie bylo na świecie. Jędrzej

ności, czyli samo przez się. ,,Nie ma

ście zalożyl fortecę w Stanislawowie,

doplywami" staroście halickiemu

wieś Zablocie, którą okolo roku 1654

Potocki naopowiadal mu bajek, a

podstaw przypisywanie magnatowi

Beauplan silą rzeczy musialby zazna-

zacząl przebudowywać na miasto

Jędrzejowi Potockiemu. Zwróćmy

Ulrich mu uwierzyl i z jego lekkiej ręki

Potockiemu,  jako  ,,cywilizatorowi

czyć to na swej mapie. Jednak nie

slawny Stanislaw Rewera Potoc-

wielkiej pracy na Wschodzie" zaslug

uwagę: Jędrzejowi, a nie jego ojcu

ta dezinformacja poszla w świat na

zaznaczyl ­ widocznie nie mial co.

ki, wojewoda kijowski, a syn jego

Stanislawowi Rewerze.

w zalożeniu miasta". Proszę sobie

stulecia.

O Stanislawie Rewerze

Andrzej, kasztelan krakowski, mąż

Następnego roku przychodzi

wyobrazić: Jędrzej Potocki kupuje za-

Mamy jednak kolejny argument

Potockim, jako o zalożycielu Sta-

cnót rycerskich, wzmocnil je murem

na świat syn magnata i jego rodzic

niedbaną wioskę Zablocie, rano budzi

na korzyść wnuka. 14 sierpnia 1663

nislawowa, pierwszy wspomina ks.

i walami". Wersję tę podjęli historycy

zaczyna zastanawiać się nad bu-

się ­ a tu cale miasto! I to wszystko

roku król Jan Kazimierz potwierdzil

Kasper Niesiecki w swoim herbarzu

Waligórski i Sadok Barącz, a za nimi

dową wlasnego miasta. W tym celu

dzięki wspomnianym ,,zbiegom oko-

nadanie miastu Prawa Magdebur-

,,Korona polska" z roku 1740: Sza-

większość badaczy.

zaprosil Potocki architekta Wlocha

liczności". Fantaści bracia Strugaccy

skiego. W dokumencie czarno na

nowny hetman Stanislaw na Pokuciu

Rok 1661. Daty tej broni polski

Francois Corassini, który wcześniej

­ wysiadają.

bialym stoi, że Jędrzej Potocki ,,...go-

od imienia swego zalożyl...".

rąco prosil Nas nadać dziedzicznemu

historyk Czeslaw Chowaniec w ar-

wykazal się modernizacją umocnień

Interesującą legendę o zaloże-

miasteczku Stanislawów, które zo-

tykule ,,Jak powstal Stanislawów",

halickiego zamku. I zaczęlo się. Dziś

niu miasta podaje czytelnik gazety

Dziadek i wnuk

stalo nazwane na cześć jego syna...

który ukazal się w Kurierze Stani-

trudno powiedzieć, kiedy robotnik

Wielu badaczy uważa, że nasze

,,Zorza galicyjska" z 1851 roku, ukry-

Prawo Magdeburskie".

slawowskim z 1928 roku.Pisze on,

wbil pierwszą lopatę w blotnisty grunt

miasto zostalo nazwane na cześć

wający się pod literami E. L.: ,,Stani-

że calkowita zasluga ufundowania

Czyżby Jędrzej byl na tyle zu-

międzyrzecza Bystrzyc. Najprawdo-

Stanislawa Rewery Potockiego. Zaś

slaw Potocki pan na Haliczu ­ już w

miasta należy się wylącznie Jędrze-

chwaly, że odważyl się oszukać

podobniej odbylo się to w 1661 roku.

wspólcześni polscy historycy nazy-

1654 roku opuszcza Halicz i zaklada

jowi Potockiemu, który ,,w 1661 roku

króla? Wątpliwe. W 1663 roku żyl

Zauważmy, że Potocki buduje nie

wają nasze miasto nie inaczej, jak

slawny dziś gród pomiędzy dwoma

rozpocząl prace budowlane, a w ko-

jeszcze Stanislaw Rewera Potocki.

we wsi Zablocie, a na jej gruntach.

,,gród Rewery". Albo sam go tak na-

Bystrzycami. Świętej pamięci mój

Wioska ta przez jakiś czas istniala, a

potem stala się Zablotowskim przed-

mieściem (okolice dzisiejszych ulic

Bazylianek, Tarnowskiego, Hruszew-

skiego, Harkuszy).

Pierwsza pisemna wzmianka o

Stanislawowie datowana jest 21 mar-

ca 1662 roku. Byl to przywilej królew-

ski Jana Kazimierza o urządzaniu w

mieście jarmarków i targów. Z tekstu

wynika, że przedtem Jędrzej Potocki

zwrócil się do króla z prośbą o pozwo-

lenie na jarmarki w nowo zalożonym

mieście Stanislawowie i monarcha

milościwie na to przystal. Wiadomo,

że w lutym 1662 roku Potocki jeździl

na Sejm do Warszawy i tam mógl

przekazać prośbę Jego Królewskiej

Mości.

Kolejne przywileje posypaly się

jak z worka. Wszystkie, oprócz tego

królewskiego, podpisywal sam Ję-

drzej Potocki:

- 7 maja 1662 roku ­ miastu

nadano Prawo Magdeburskie;

- 17 września 1662 roku ­ swe

prawa i obowiązki otrzymali stanisla-

wowscy Żydzi:

- 9 listopada 1662 roku ­ nada-

Większość dokumentów świadczy, że zalożycielem mia-

no przywilej fundacyjny kościolowi

sta byl Jędrzej Potocki

rzymskokatolickiemu;

lejnym roku nadal miastu przywilej

rodzic P. L. pamiętal pewnego czlo-

- 14 sierpnia 1663 roku ­ król

lokacyjny".

wieka, diaka przy cerkwi we wiosce

potwierdzil nadanie Prawa Magde-

Tlu... 125 lat mającego, którego oj-

burskiego i nadal miastu herb;

ciec przy zalożeniu Stanislawowa

- 4 września 1664 roku ­ zalożo-

Kim jesteś, zalożycielu?

obecny byl. Na miejscu tym stala

no cech szewców;

W ten sposób mamy trzech po-

wioska Zablocie. Wojewoda Stani-

- 25 maja 1665 roku ­ wydano

tencjalnych zalożycieli naszego mia-

slaw idąc za plugiem znaczyl, gdzie

przywilej na budowę świątyni i gwa-

sta:

rynek ­ ulice i domy Boże stać mialy.

rancję dochodów gminie ormiańskiej;

- Stanislaw Koniecpolski;

Jędrzej, syn wspomnianego, miasto

- 14 września 1669 roku ­ po-

- Stanislaw Rewera Potocki;

to upiększyl i umocnil". Na co historyk

zwolenie na budowę wlasnej świąty-

- Jędrzej Potocki

ni otrzymala gmina ruska.

Alojzy Szarlowski ironicznie napisal,

Pierwsza postać jest malo prze-

że ,,z calą powagą do wieku diaka

Czeslaw Chowaniec przytacza

konywująca. Hetman Koniec-

w prawdziwość takiej uroczystości

interesujące dane z metryk kościel-

polski nie mial na tych terenach

pozwolę sobie wątpić". I ma rację ­

nych Stanislawowa:

nieruchomości, jego zaś posiadlości

Osób ochrzczonych bylo: 1662

Rewera do naszego miasta ma się

znajdowaly się w Brodach i okolicach.

rok (od 5 lipca) ­ 5; 1663 ­ 23; 1664

nijak.

W 1624 roku rozbil on hordę tatarską

­ 34; 1665 ­ 30; 1666 ­ 32.

Najbardziej przekonywujące są

pod Martynowem (rej. Halicki), ale o

Miasto zostalo nazwane nie na cześć Rewery Potockiego,

W tym samym czasie udzielono

dowody Czeslawa Chowańca, który

fortecy w kronikach nie ma ani slowa.

a jego wnuka, też Stanislawa

ślubów: 1662 (od 5 lipca) ­ 2; 1663 ­

za zalożyciela uważa Jędrzeja

Oprócz tego na mapie Beauplana z

zwal, albo na jego cześć uczynil to

Malo tego, byl on hetmanem wiel-

9; 1664 ­ 8; 1665 ­ 6; 1666 ­ 11.

Potockiego. Odkryl on w lwow-

1650 roku w międzyrzeczu Bystrzyc

syn Jędrzej. Nie odpowiada to jednak

kim koronnym, czyli ówczesnym

Wielu oficjalnych historyków

skich archiwach szereg interesujących

nie ma żadnego Stanislawowa.

rzeczywistości!

ministrem obrony. Byl związany z

uważa, że Prawa Magdeburskiego

dokumentów, których, nie wiadomo

Przy tym ikonograficznym do-

W styczniu 1672 roku do Stani-

dworem królewskim, samym królem,

nie nadawano pustkowiu i że Stani-

dlaczego, uparcie nie chcą dostrzec

kumencie należaloby zatrzymać się

slawowa zawital podróżnik-szpieg

i niewątpliwie znal treść tego doku-

slawów istnial dlugo przed 1662 ro-

inni badacze.

dlużej. Z historii wiadomo, że Be-

Ulrich von Verdum. Zostal tu wspa-

mentu. Żadnych jednak protestów z

kiem. Ale co to bylo za miasto ­ bez

Wioska Zablocie, znana od 1437

auplan slużyl w polskich wojskach

niale podjęty przez gospodarza, a

jego strony nie bylo.

parafii, jarmarków, cechów, herbu,

roku, na początku XVII wieku byla

królewskich w latach 1630-1647. Do

później w swoim diariuszu podróż-

Podsumowując:  zalożycielem

ślubów i narodzin, bez zapisów w

wlasnością drobnej szlachty Rzecz-

jego obowiązków slużbowych nale-

nym zapisal: ,,Miasto to dopiero przed

miasta jest Jędrzej Potocki. Stanisla-

historycznych dokumentach i ozna-

kowskich. Wystawili tu nawet drew-

żalo sporządzanie map krajowych.

dziesięcioma laty na wilgotnym grun-

wowem nazwal go na cześć swego

kowania na mapach? Jakieś miasto-

niany dworek obronny ­ tak zwaną

W 1645 roku otrzymal od króla po-

cie zbudowal wspomniany wojewoda

syna, a nie ojca. Blisko początku lat

widmo, które niby istnieje, ale nie po-

,,fortalicję". Później wpadli w tarapa-

zwolenie na publikację tych map.

kijowski Jędrzej Potocki i nazwal je

1660 rozpoczęly się prace budowla-

zostawia po sobie żadnych śladów.

ty finansowe i 4 listopada 1658 roku

Swoją slużbę w wojsku Beauplan

na cześć swego jedynego syna, dziś

ne. 7 maja 1662 roku miejscowość,

Trudno w to uwierzyć.

Stanislaw Rzeczkowski sprzedaje

rozpoczynal w artylerii w oddzialach

dwunastoletniego panicza, imieniem

wzniesiona od podstaw, otrzymala

Gwoli  obiektywizmu,  należy

swoje wsie Zablocie i Opryszowce

Stanislawa Koniecpolskiego. Mial

Stanislaw".

,,razem z poddanymi kmieciami rol-

Prawo Magdeburskie, czyli prawnie

wspomnieć tu wersję historyka Wo-

niezle stosunki ze swoim wodzem.

nymi, komornikami, z rolą, ląkami,

Historyk Petro Siredżuk uważa,

stala się miastem. I wlaśnie tę datę

lodymyra Grabowieckiego. Szacowny

Utalentowany inżynier bral udzial w

polami, lasami, zaroślami, mlynami,

że Verdum zostal po prostu oszu-

należy świętować.

akademik uważa, że miasto powstalo

budowie zamku w Podhorcach i for-