29
www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 28 kwietnia15 maja 2017 nr 8 (276)
Rzeczpospolita Rafajlowska
Gestapo też nie bylo lepsze: w
rzeźby, oltarze, ze Lwowa przywie-
klasztorze przetrzymywano i zgla-
ziono organy mistrza Michala Sad-
dzono czlonków antyfaszystow-
kowskiego. Następnie do Zaslawia
i Legiony Polskie
skiego podziemia z grupy Mychajla
przybyl uczeń Pinzla Mateusz Pole-
Maszeruka. Po wojnie urządzono
jowski i wyrzeźbil nowe figury dla ol-
tu kolonię karną dla dzieci ,,wrogów
tarza glównego, ambonę i baldachim
w karpatach Wschodnich
ludu", którą kierowal Aleksy Dewiati-
nad oltarzem. U znanego malarza
low kat polskich jeńców z Putilow-
Szymona Czechowicza zamówiono
skiego obozu (1940 rok).
10 obrazów o tematyce religijnej,
Od 1960 roku w klasztorze mie-
którymi udekorowano ściany świą-
30 marca w Centrum Kultury Polskiej i Dialogu Europejskie-
ścila sie wspomniana już ,,zamkowa
tyni. W 1775 roku podczas wielkich
go w Iwano-Frankiwsku odbyl się wyklad dra Jana Sklodow-
kolonia" nr 58. Tu przetrzymywa-
uroczystości przeniesiono do oltarza
skiego z Uniwersytetu Warszawskiego pt. ,,Rzeczpospolita
no więźniów politycznych Aleksija
glównego obraz MB Zaslawskiej i
Murżenko i Leonida Szrajera. Do
relikwie św. Walentego z Rzymu. W
Rafajlowska i Legiony Polskie w Karpatach Wschodnich" po-
naszych dni doszla niedobra slawa
tymże roku odbyl się tu uroczysty
lączony z prezentacją albumu ,,Rzeczpospolita Rafajlowska na
tego miejsca. Na przyklad w 2010
pogrzeb Janusza Sanguszki, którego
roku osadzony tu więzień Dawydow
prochy również zlożono w kryptach
szlaku II Brygady Legionów Polskich w Karpatach".
wygral sprawę w Sądzie Europejskim
kościola farnego.
,,przeciwko Ukrainie". W tej sprawie
W tym okresie w klasztorze od-
W swojej prelekcji Jan Sklodowski
chodzilo o to, że w latach 2001-2002
bywaly się wyklady filozofii, teologii
przytoczyl wiele faktów historycznych
na terenie kolonii oddzialy milicji tre-
i retoryki, a od końca XVIII wieku
o Polskich Legionach w Rafajlowej.
nowaly na więźniach zasady walki.
stal się on glówną rezydencją ru-
Temat Legionów jest dla nas Polaków
wyjątkowo ważny i bliski. Pierwsza
wojna światowa dala nadzieję wielu
narodom na walkę o niepodleglość
swojego państwa, w tym też Polsce.
Wlaśnie za niepodleglość toczono
walki w narodowych powstaniach
Kościuszkowskim, Styczniowym
i Listopadowym powiedzial dr Jan
Sklodowski.
ślano Legiony Polskie). Po odejściu
trwalości tych oddzialów w walkach
Oddzialy Legionów Polskich,
części oddzialów z Rafajlowej w
prowadzonych w skrajnie trudnych
znajdujące się po poludniowej, wę-
listopadzie 1914 roku na Huculsz-
górskich warunkach karpackiej zimy.
gierskiej stronie Karpat, należalo
czyznę pozostalo w niej niespelna
Po zakończeniu wykladu dr. Sklo-
przeprowadzić na ich stronę pólnoc-
2000 legionistów, tworzących tzw.
dowskiemu zadano szereg pytań,
ną, galicyjską. Z uwagi na brak od-
Grupę Hallera. Mimo dużej ruchli-
poruszono kwestię przeprowadzenia
powiedniej dla potrzeb wojskowych
wości oddzialów legionowych w
niejakich paraleli pomiędzy Polskimi
drogi, należalo ją w jak najkrótszym
terenie i uczestniczenia w licznych
Legionistami a Ukraińskimi Strzelcami
czasie zbudować. Dzięki ogromne-
starciach z podchodzącymi ku Kar-
Siczowymi w walce o niepodleglość
Klasztor oo. bernardynów
mu wysilkowi oddzialu saperów
patom oddzialami rosyjskim, legioni-
i wartości swoich narodów. Chętni mo-
skiej prowincji Braci Mniejszych
Tu urządzono oddzielne więzienie
zwanych pionierami, stanowiącymi
ści nie oddali wrogowi pola. Okazali
gli również nabyć książki autorskie:
Obserwantów. Dziwne, że klasztor
dla osądzonych na dożywocie, co
z robotnikami ok. 1000 osób, zbu-
się także zwycięzcami w najbardziej
album ,,Rzeczpospolita Rafajlowska na
nie zostal skasowany przez wladze
jedynie dodaje temu miejscu zlowro-
dowano siedmiokilometrową trasę.
znaczącej bitwie z tego okresu, sto-
szlaku II Brygady Legionów Polskich w
carskie. Zakazano jedynie dzialal-
giej atmosfery. Nie wiem, czy zaby-
28 października 1914 roku legioniści
czonej o Rafajlową z silnymi oddzia-
Karpatach" oraz publikację ,,Huculsz-
ności oświatowej. Przywieziono tu
tek kiedykolwiek zostanie zwrócony
wznieśli na przelęczy pamiątkowy
lami rosyjskimi w nocy z 23 na 24
czyzna w grafice polskiej".
pięć tys. tomów ze skasowanego
spoleczeństwu. Gdyby tak się stalo,
drewniany krzyż. W okresie między-
stycznia 1915 roku. Poleglo wtedy
Dyrektor Centrum Maria Osidacz
klasztoru w Dubnie. Byly to cenne
to z jednej strony Ukraina uzyskala
wojennym Rogodze Wielkie zaczęto
100 żolnierzy rosyjskich, 300 zosta-
podziękowala prelegentowi i zade-
wydania i starodruki.
by unikatowy zabytek, a z drugiej
nazywać Przelęczą Legionów. Na-
lo rannych, przy dwudziestokrotnie
klarowala dalszą wspólpracę. Maria
Na początku XX wieku urzą-
polowa Zaslawia stracilaby pracę.
zwa ta utrwalila się i zachowala się
mniejszych stratach wlasnych.
Osidacz wspomniala również o te-
dzono tu swego rodzaju więzienie
Sytuacja jest patowa...
do dnia dzisiejszego.
Okres pobytu polskich oddzialów
renowych wyjazdach wolontariuszy
dla kaplanów, którzy nie popierali
Klasztor jest niedostępny, ale
Nazwę ,,Rafajlowa" można od-
w Rafajlowej od października 1914
CKPiDE na mogily Polskich Legio-
wladz. Przetrzymywany byl tu m.in.
w muzeum krajoznawczym można
naleźć jedynie w dawnych publika-
do początku lutego 1915 roku cha-
nistów w Rafajlowej (Bystrzyca), Zie-
kapelan Józefa Pilsudskiego Marian
obejrzeć srebrną sukienkę z jakie-
Tokarzewski. Kierowal wówczas nie-
goś obrazu, która pochodzila ze
oficjalnie calym klasztorem i opieko-
skarbu, znalezionego na terenie
wal się ojcami. Podczas pobytu w
klasztoru w 1972 roku. Resztę zna-
Zaslawiu Tokarzewski napisal pracę
lezionych artefaktów wywieziono do
,,Z kronik zakonnych kościola i klasz-
Moskwy.
toru oo. bernardynów w Zaslawiu na
Tymczasem grupa aktywistów
Wolyniu", która zostala później wy-
z Zaslawia i Lwowa z Wolodymy-
dana w Warszawie. Ostatnie lata ży-
rem Fedotowym i Ludmilą Lewicką
cia o. Marian spędzil w Kowlu, gdzie
na czele metodycznie już niemal
zostal aresztowany przez sowietów
od roku samodzielnie oczyszczają
w 1940 roku. Jego dalsze losy są
kościól farny św. Jana Chrzciciela.
nieznane.
Wladza sowiecka doprowadzila za-
W 1918 roku początkowo rząd
bytek do ruiny zapadlo się skle-
hetmańszczyzny, a potem bolsze-
pienie, wewnątrz urządzono śmiet-
wicy wykorzystywali klasztor jako
nik. Otóż niewielka grupa entuzja-
więzienie. Bernardyni mimo to
stów, kilkoro chlopców i dziewcząt,
mieszkali tu do 1930 roku. Następ-
wlasnymi silami oczyszczają i wy-
nie kościól odebrano i rozgrabiono.
noszą z wnętrza świątyni nagroma-
Nowe wladze umieścily tu BPP (bu-
dzone śmiecie. Zrobili już wiele. Na
dynek pracy przymusowej). Nowa
wlasny koszt ustawili obok kościola
cjach historycznych oraz krajoznaw-
rakteryzowal się stabilizacją w utrzy-
lonej, Pasiecznej, Nadwórnej, Boho-
administracja barbarzyńsko obeszla
tablicę informacyjną ze zdjęciami
czych, na przedwojennych mapach
maniu faktycznej polskiej wladzy na
rodczanach i Molotkowie. Rok rocz-
się z zabytkiem; rozebrano narożne
archiwalnymi i informacją o historii
czy w pamięci nielicznych już osób.
tym obszarze. Ten pierwszy od cza-
nie mlodzież odwiedza, porządkuje
wieże i przeprowadzono adaptacje
zabytku. Ta grupa stara się dotrzeć
Pierwsi legionowi żolnierze dotarli
sów rozbiorów calkowicie suwerenny
groby polskich legionistów i zapala
wnętrz. W 1930 roku administracja
do wladz lokalnych (Izaslaw to dziś
tam 11 października 1914 roku, by
obszar odradzającej się Ojczyzny
,,znicz pamięci" na ich mogilach. Są
Wolyńskiego naukowo-badawczego
miasto rejonowe) z prośbą o wspar-
w dniu następnym stoczyć zwycię-
nazwali legioniści ,,Rzecząpospolitą
oni dla nas symbolem walki o niepod-
muzeum, starala się przeszkodzić
cie, ale jak dotąd bez skutku. A
ską potyczkę ze stacjonującym we
Rafajlowską".
leglość, świadectwem tamtych dni.
tej dzialalności i przejąć zabytek dla
już skrajne oburzenie entuzjastów
wsi rosyjskim oddzialem. Dzień póź-
W marcu 1915 roku Grupa Halle-
Pamiętamy i pamiętać będziemy, bo
wlasnych potrzeb. Ale bezskutecz-
wywolala informacja, że urzędnicy
niej do Rafajlowej przybyl kpt. Józef
ra znalazla się w Kolomyi, tam też po-
należy im się wdzięczność i hold za
nie. Na budowle już czyhalo NKWD,
chcą przeznaczyć 100 tys. hrywien
Haller, dowódca 3. Pulku Legionów
lączyla się z legionowymi oddzialami,
daninę krwi i życia dla Ojczyzny.
które jeszcze przed wojną wedlug
na urządzenie tu muzeum zwalo-
w sile dwóch kompanii, a niedlugo
które wcześniej opuścily Rafajlową
Wydarzenie odbylo się w ramach
informacji Georgija Fedorkowa na
nych pomników komunizmu. Takie
potem inne, podlegle mu oddzialy.
dla odbycia walk na Huculszczyźnie.
cyklu ,,Spotkania z historią" przy
dlugo przed dr. Mengele, prowadzi-
muzeum może jest potrzebne, ale
Po bitwie stoczonej 29 października
Na początku maja tego roku z ich
wsparciu Konsulatu Generalnego RP
lo tu eksperymenty medyczne na
nie w czasie, gdy prawdziwe per-
1914 roku pod Molotkowem znalazly
zlączenia się powstala II Brygada Le-
we Lwowie.
więźniach, wykorzystując preparaty
ly architektury rozpadają się na
się tam także inne bataliony Legionu
gionów Polskich, zwana Karpacką lub
źródlo: ckpide.eu
toksyczne i środki psychotropowe.
oczach...
Polskiego (jak wtedy często okre-
Żelazną, dla podkreślenia hartu i wy-
