16

Rozmowy kuriera

14­27 lipca 2017 nr 13 (281) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

Dzialania wielokulturowe i ponad podzialami

logi, i calościowo go wyremontować.

jest tylko jeden most. Jak się później

Z MARKIEM PANTULĄ

Do zakończenia remontów potrzebu-

okazalo, jest ich kilka. Pojechalem,

z Przemyśla, honorowym

jemy jeszcze 40 tys. zl (ok. 10 tys.

biorąc namiar z mapy na most, któ-

czlonkiem Towarzystwa Kul-

euro). Nie są to duże pieniądze, bo

ry byl najbliżej Raszkowa. Jechalem

tury Polskiej ,,Jasna Góra"

dom po zakończonym remoncie bę-

z projektem, z artystami z Polski. To

w Naddniestrzu rozmawia

dzie naprawdę ladny i funkcjonalny.

byl nasz pierwszy projekt, który zostal

LESZEK WĄTRÓBSKI.

Jako wspólautor inicjatywy powstania

pozytywnie zaopiniowany w urzędzie

tego domu wraz Natalią Siniawską-

marszalkowskim i otrzymal dofinan-

Co lączy Cię z Naddnie-

Krzyżanowską uważam, że będzie to

sowanie. Byl to rok 2011. Projekt

strzem?

perelka Europy Wschodniej.

nosil tytul ,,Polscy artyści Polakom w

...jestem honorowym czlonkiem

Przy Domu Polskim tworzymy

Naddniestrzu". Okazalo się, że most,

Towarzystwa Polskiej Kultury ,,Jasna

ogród sztuki, w którym odbywać się

na którym umówiliśmy się znajduje

Góra" w Naddniestrzu. Jest to dla

będą nasze spotkania z kulturą i arty-

się 200 km dalej na poludnie. Zdecy-

mnie wielki zaszczyt, bo nasi rodacy

stami polskimi. W ogrodzie odbyl się

dowaliśmy się jednak przekroczyć w

tam mieszkający są w pewnym stop-

już nawet pierwszy wernisaż ,,Polacy

tym miejscu granicę i nie jechać dalej.

niu izolowani geopolitycznie przez

z Naddniestrza". Zaprezentowaliśmy

I zobaczyliśmy, że już tam na nas cze-

Europę. A dzieje się tak dlatego,

tam kilka fotografii poświęconych

kano, wszyscy byli poinformowani o

że Naddniestrze jest nieuznawane

tamtejszym Polakom. Wernisaż zgro-

naszym przyjeździe, także pogranicz-

przez innych, co powoduje bardzo

madzil nawet sporą, jak na tamte wa-

nicy. Zjawila się też osobiście prezes

wiele problemów i ograniczeń.

runki, grupę naszych rodaków.

Natalia  Siniawska-Krzyżanowska.

Od kiedy i jak zaczęla się

Tak wyglądalo nasze pierwsze spo-

Co jeszcze ciekawego

Twoja przygoda z tamtejszy-

tkanie na Ziemi Naddniestrzańskiej w

zobaczyć można w Raszko-

mi Polakami?

Raszkowie. Tam też prezes przedsta-

Bylo to 6 lat temu. Pewnego

wie?

W Raszkowie mamy też polski

wila mi swoje marzenie ­ zbudowanie

ranka zbudzilem się, bo mialem me-

cmentarz z przelomu XVII i XVIII wie-

Domu Polskiego. Jej pomysl bardzo

tafizyczny sen. Śnili mi się Polacy z

ku, na którym pochowani są wylącznie

mi się spodobal.

Naddniestrza. Nie fizycznie, tylko

Polacy, nasi rodacy. Jest tam ponadto

symbolicznie. I kiedy się obudzilem,

Co bylo dalej?

kościól rzymskokatolicki, będący naj-

Za pieniądze darczyńców z Pol-

caly czas myślalem tylko o nich, cho-

starszą świątynią w calej Moldawii,

ski, postanowiliśmy kupić dzialkę w

ciaż nie mialem ku temu innych żad-

liczący ponad 400 lat. Legenda mówi,

Raszkowie i powolać do życia Dom

nych powodów. Naddniestrze nie bylo

że Wolodyjowski ­ choć jest to postać

Polski ­ ośrodek tradycji i kultury pol-

wówczas jeszcze tak dobrze znane.

fikcyjna, bral tam ślub z Baśką.

skiej. Kupiliśmy teren o powierzchni

Nie mialem też żadnych powiązań

W Raszkowie są wreszcie ruiny

16 arów, z którego od strony zachod-

rodzinnych z tamtymi stronami. Poje-

wspanialej renesansowej synagogi z

niej można bylo podziwiać spokojny

chalem do mojego przyjaciela i zapy-

freskami. Podobną do niej zobaczyć

Dniestr, zaś od strony wschodniej

talem go, czy wie dokąd teraz pojadę.

Marek Pantula

można tylko w Jerozolimie. Są to

piękny i dostojny kanion raszkowski,

Kiedy mu powiedzialem, że wybieram

już wprawdzie tylko ruiny, ale freski,

graniczący z naszą dzialką. Naszą

się do Naddniestrza, byl bardzo zdzi-

wadzony także przez panią Natalię,

jeszcze dwa lata temu Towarzystwo

póki co, jeszcze się zachowaly. Jest

to znaczy wszystkich nas Polaków

wiony. Nie dziwilem się mu zbytnio, bo

która ukończyla w tym roku psycho-

liczylo okolo 200 osób. Dziś ma ono,

wreszcie prawoslawna cerkiew. Daw-

mieszkających w Polsce i na calym

moja decyzja pozbawiona byla zupel-

logię. Brakuje tam tylko nauczyciela

razem z dziećmi, prawie 600 czlon-

niej byla też jeszcze cerkiew ormiań-

świecie.

nie podstaw racjonalnych. W owych

języka polskiego. Zlożyliśmy wpraw-

ków oficjalnie zapisanych.

ska i greckokatolicka. To wszystko

Chcę to bardzo stanowczo pod-

czasach funkcjonowaly tam przecież

dzie, w ubieglym roku, projekt, który

Natalia Siniawska-Krzyżanow-

znajduje się w pobliżu naszego Domu

kreślić, że ten dom, do którego za-

zaostrzone przepisy. Obecnie jest

otrzymal dofinansowanie. Na nasz

ska jest postacią charyzmatyczną

Polskiego.

praszamy bardzo gorąco, naprawdę

już zdecydowanie lepiej. Republika

apel nikt jednak z Polski się nie zglo-

­ wszystko co tam czyni dla podtrzy-

Naddniestrzańska otwiera się powoli

sil na rok szkolny 2017/2018.

mywania kultury i tradycji polskiej jest

na Europę. Tam wiele, a nawet może

Naddniestrze to Europa. Wlaśnie

autentyczne i prawdziwe. A to zna-

wszystko, zależy od polityki z Rosją.

dlatego powinniśmy się nim jeszcze

czy, że jest bezinteresowne, że nie

bardziej zainteresować. Naddnie-

ma w tym żadnego interesu. Zosta-

Kiedy udalo Ci się zma-

strze nadal nie jest uznawane przez

lem zauroczony tą autentycznością,

terializować swój sen?

Byl to rok 2010. Wtedy nawiąza-

żadne państwo na świecie. Wyjątek

spontanicznością i hierarchią warto-

lem wspólpracę z prezesem Towarzy-

stanowią podobne twory, takie jak:

ści, którą coraz rzadziej spotyka się

stwa Polskiej Kultury ,,Jasna Góra"

Abchazja i Osetia Poludniowa. Na-

w Europie Zachodniej czy w Polsce.

w Naddniestrzu Natalią Siniawską-

szym więc obowiązkiem, szczególnie

Tu bowiem cywilizacja wartości, zda-

Krzyżanowską,  naszą  wspanialą

nas Polaków w kraju i na świecie, jest

niem jednego ze wspólczesnych nie-

rodaczką, która urodzila się w sien-

zainteresować się naszymi rodakami

mieckich filozofów, powoli umiera. Te

kiewiczowskim Raszkowie w Nad-

w Naddniestrzu. i pomóc im w powro-

wartości, o których rozmawiamy, są

dniestrzu, gdzie rozgrywa się akcja

cie do swych polskich korzeni. Oni

obecne jeszcze na wschodzie Euro-

z ,,Pana Wolodyjowskiego" Henryka

przecież chcą tam podtrzymywać i

py ­ paradoksalnie na wschodzie.

Sienkiewicza.

podtrzymują kulturę polską. Chcą też

Ciekawie jak wyglądalo

Natalia Siniawska-Krzyżanowska z dziećmi

Wśród Polonii naddniestrzańskiej

nauczyć się języka polskiego. Jest

Wasze pierwsze spotkanie

szczególnie wyróżnia się zdolna mlo-

to życzenie wszystkich tam miesz-

Na terenie pobliskiej Rybnicy

należy do wszystkich Polaków roz-

z Natalią Siniawską-Krzyża-

dzież. Pracuje z nią prezes Towarzy-

kających ­ i starszych, i mlodych.

znajduje się drugi kościól rzymskoka-

sianych po calym świecie! Zbudo-

nowską?

stwa Polskiej Kultury ,,Jasna Góra"

Coraz więcej osób zapisuje się do

Bylo bardzo egzotyczne. Po

tolicki. Jest tam też wąwóz Horpyny.

wany jest w stylu moldawskim, ale

pani Natalia Siniawska-Krzyżanow-

Towarzystwa Kultury Polskiej i odnaj-

pierwsze umówila się ze mną na mo-

Wioska zaś Sloboda-Raszków nadal

też trochę w polskim, bo są tam np.

ska. Jest także zespól ,,Koraliki", pro-

duje swoje korzenie. Pamiętam jak

ście na Dniestrze. Myślalem, że tam

jest niemal w 100% zamieszkana

zapiecki, takie same jak w czasach

przez Polaków. Jest to bliźniacza

Marii Konopnickiej. I te zapiecki wraz

wioska, oddalona o 6 kilometrów od

z komnatami mają duszę. Może dla-

Raszkowa. Polacy zamieszkali tam

tego warto tam przyjechać i trochę

po powstaniu listopadowym. Byli to

sobie pomieszkać.

zeslańcy polityczni ­ tacy jak kon-

Jak duży jest ten dom?

federaci barscy oraz ci, którzy wy-

Dom Polski w Raszkowie skla-

jechali z kraju za chlebem. Zgodnie

da się z dwóch części. Pierwsza to

z podawaną dziś informacją w Nad-

część glówna ze wspomnianymi już

dniestrzu mieszka dziś ok. 8­10 tys.

zapieckami, i trochę zabytkowa. Dru-

osób polskiego pochodzenia na bli-

ga część to kuchnia letnia, do której

sko 500 tys. wszystkich tamtejszych

dobudowaliśmy pokoje noclegowe z

mieszkańców.

mediami, tak aby można bylo tam się

umyć i zamieszkać wygodnie przez

Jakie projekty udalo się

parę dni.

Wam już zrealizować?

Projekty, które tam zainicjowa-

Pokoi gościnnych w budynku

liśmy to ubiegloroczne (2016) Dni

glównym jest trzy. Myślimy teraz o

Henryka Sienkiewicza. Urządziliśmy

zagospodarowaniu poddasza w no-

wej części, w którym bylyby jeszcze

publiczne czytanie Trylogii. Chcemy,

dwa pokoiki. Musimy teraz szybko

aby raz w roku odbywal się tam fe-

Dom Polski w Raszkowie

wymienić w starym domu dach i pod-

stiwal poświęcony jego pamięci, na