18

Lwowskie kościoly

14­27 lipca 2017 nr 13 (281) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

kościól na Batorówce

Kościól pw. Najświętszego Serca Jezusa na Batorówce jest jedną z naj-

mlodszych świątyń rzymskokatolickich Lwowa. Zostal zbudowany w latach

1938­39, w przeddzień II wojny światowej i poświęcony 3 września 1939

roku, już po wybuchu wojny.

zewnątrz i wewnątrz świątynię otyn-

­ Matka Boska Bolesna i Chrystus

JURIJ SMIRNOW

kowano w kolorze szarym.

Frasobliwy. Wszystkie trzy rzeźby

tekst i zdjęcia

Kościól na Batorówce jest cha-

zdobiące fasadę kościola wykonal

Batorówka byla w tych czasach

rakterystycznym przykladem indywi-

rzeźbiarz Marian Spindler, popularny

daleką okolicą miasta. Dopiero w

dualnego stylu Wawrzyńca Daycza-

we Lwowie w latach 30. XX wieku.

1930 roku zostala wlączona do tzw.

ka. Prof. Jan Ostrowski podkreśla, że

Monumentalne rzeźby wykonano z

Wielkiego Lwowa wraz z gminą Kle-

architekt ,,nie wprowadzil w kościele

piaskowca w uproszczonych ksztal-

parów. W latach 30. XX wieku po pra-

żadnych motywów o wyraźnej pro-

tach, dopasowanych do charaktery-

wej stronie ulicy Janowskiej za dwor-

weniencji historycznej. Aluzją do

styki architektury.

cem kolejowym Kleparów rozpoczęto

tradycji jest malownicza bryla oraz

Elewacje boczne na zewnątrz

budowę nowego osiedla parterowych

ujęty w arkady placyk przed fasadą".

tworzą wrażenie, że świątynia ma

domków jednorodzinnych. Otrzymalo

Jednak w calości formy moderni-

uklad trzynawowy ze znacznie niż-

ono nazwę Batorówka ku czci króla

styczne świątyni przyjmujemy raczej

szymi nawami bocznymi. Natomiast

Stefana Batorego.

w ksztaltach architektury tradycyjnej.

wewnątrz zamiast naw bocznych

Batorówka zajmowala część te-

Objaśnila to córka architekta Maria

zbudowano po cztery dość plytkie

renu dawnej wioski Kamionka i grun-

Dayczak-Domanasiewicz, która w

kaplice z każdej strony. W każdej

tów obok nowo zbudowanej fabryki

artykulach poświęconych twórczości

kaplicy przepruto okna prostokątne

dykty firmy ,,Ojkos". Parafia rzymsko-

ojca pisala: ,,Z reguly kościoly Day-

zamknięte pólkoliście. Nad dachem

katolicka na początku należala do

czaka uksztaltowane byly pod wzglę-

kaplic zbudowano przypory wzmac-

Rzęsnej Polskiej, więc kościól para-

dem ukladu przestrzennego i bryly w

niające ściany nawy glównej. Między

fialny znajdowal się w odleglości kilku

oparciu o tradycję gotyku, adaptowa-

przyporami koliste okna umieszczo-

kilometrów od Batorówki, daleko za

ną w polskiej architekturze, oraz style

ne na osiach okien dolnej kondy-

torem kolejowym. Ten skromny wiej-

nowożytne. Charakteryzują się one

gnacji. Malowniczo prezentuje się

ski kościól w stylu neoromańskim zo-

zatem wysokimi i stromymi dachami,

elewacja tylna, która powtarza formy

stal zbudowany w 1895 roku wedlug

ścianami niskimi [...]. Jeszcze jed-

fasady glównej, ale z okazalą apsy-

projektu lwowskiego architekta Jana

nym, szczególnie oryginalnym akcen-

dą zamykającą na zewnątrz wnękę

Kajetana Janowskiego i poświęcony

tem wzbogacil inżynier Dayczak swe

oltarza glównego. Po bokach dwie

przez arcybiskupa Seweryna Moraw-

kościoly: byl nim zespól cech podkre-

wieżyczki. W apsydzie pięć wąskich

rektę w ten plan i świątynia zostala

nią taras ujęty po bokach w koliste

skiego.

ślających obronność. Stosowal je w

wysokich okien, zamkniętych pólko-

poświęcona w znacznie skromniej-

wieżyczki. Kondygnacja górna nieco

Pomysl budowy nowego ko-

różnych wariantach dość często za

liście. Wewnątrz szeroką i wysoką

szy sposób przez księdza probosz-

cofnięta, w formie bardzo wysokiego

ściola na Batorówce zrodzil się w

pomocą aluzyjnej, uwspólcześnio-

czteroprzęslową nawę glówną ota-

cza Jana Tomaszewskiego, który

schodkowego szczytu. Nad tarasem

1936 roku i wiązal się z zamiarem

nej, uproszczonej formy". I jeszcze:

czają plytkie kapliczki, po cztery z

kierowal parafią do kwietnia 1946

ogromne okno frontowe, w którego tle

podzialu parafii, a także z jubile-

,,W opracowaniu sylwety kościolów

każdej strony. Prezbiterium znacznie

roku, kiedy wyjechal do Polski, a ko-

ustawiono monumentalną figurę Naj-

uszem pięćdziesięciolecia kaplań-

wyczuwalne jest wyraźnie upodoba-

węższe od nawy, zakończone ap-

ściól zostal zamknięty i zamieniony

świętszego Serca Jezusa. Taras rów-

stwa arcybiskupa Boleslawa Twar-

nie Dayczaka do form manieryzmu

sydą z konchowym sklepieniem. W

na magazyn.

nież ozdobiono balustradą. W górnej

dowskiego, pomyslodawcy budowy

i baroku w wydaniu rodzimym. Takie

ścianie czolowej nawy dwa wejścia

Z powodu wybuchu wojny nie

części fasady znajduje się wąskie pro-

świątyni. 25 czerwca tegoż roku

uksztaltowanie bryly architektonicz-

prowadzące do niewysokich zakry-

zostaly w calości zrealizowane plany

stokątne okno, zamknięte pólkoliście.

ukonstytuowal się komitet budowy

nej, przy prostym utylitarnym detalu,

stii, przybudowanych symetrycznie

Dayczaka, które przewidywaly budo-

Na szczycie fasady ustawiono wielki

kościola pw. Najświętszego Serca

sprawia, że architektura ta, jakkol-

wę obok kościola okazalej dzwonni-

Jezusa, zaś 13 lipca abp Twar-

wiek nie wolna od znamion historii

cy i plebanii. Nie zostalo zbudowane

dowski poświęcil krzyż na placu

jako tradycji, nie jest historyczną w

również ogrodzenie (mur) dookola

budowy. Arcybiskup również zlecil

znaczeniu formacji stylowej. Szczyty

dzialki z bramą wjazdową. Wypo-

opracowanie planów budowy no-

bywaly często urozmaicone piono-

sażenie świątyni pozostalo bardzo

wej świątyni znanemu architektowi

wą artykulacją. Wraz ze stromymi,

skromne, raczej prowizoryczne.

Wawrzyńcowi Dayczakowi, wów-

ukrytymi poza nimi dachami, są one

Jest faktem znanym, że Waw-

czas jednemu z najbardziej popu-

reminiscencją gotyku". Wszystkie te

rzyniec Dayczak bardzo dbal o sty-

larnych przedstawicieli lwowskiej

zdania można śmialo zastosować do

lowość wyposażenia swoich świątyń,

szkoly architektury. Dayczak cieszyl

określenia architektonicznych form

często osobiście projektowal oltarze,

się osobistym zaufaniem arcybisku-

kościola na Batorówce. Co do aluzji

konfesjonaly, witraże. Przykladem

pa, który wysoko cenil jego talent

do architektury renesansowej, to mia-

bogatego programu artystycznego

i oryginalny styl projektów w jego

la ją reprezentować monumentalna

zdobnictwa projektowanych przez

twórczym dorobku. W okresie przed

wieża-dzwonnica, której nie zdążono

niego świątyń może być zbudowany

II wojną światową wedlug projektów

zbudować. Dla lwowian te aluzje są

w 1938 roku kościól w Kosinie nieda-

Dajczaka istnialo ponad dwadzie-

związane ze slynną wieżą Korniakta

leko Rzeszowa. Mimo trudności zwią-

ścia kościolów i kaplic rzymskokato-

przy cerkwi Zaśnięcia Marii Panny

zanych z wojną, parafianie Kosiny

lickich zbudowanych w większości

przy ul. Ruskiej.

zadbali o wykończenie dekoru wnętrz

na terenach archidiecezji lwowskiej.

25 sierpnia 1939 roku lwowskie

i w 1943 roku ufundowali oltarze, wi-

W przypadku kościola na Batorów-

czasopismo ,,Wiek Nowy" nie przewi-

traże i polichromię prezbiterium. Olta-

ce architekt nie tylko wykonal pro-

dując, że za tydzień rozpocznie się

rze projektowala Jadwiga Horodyska,

jekt i nadzorowal budownictwo, ale

wojna, w artykule ,,Poświęcenie no-

witraże ­ Józef Mehoffer. W podobny

też osobiście wybral miejsce pod

wego kościola na Batorówce" relacjo-

sposób mogla być ozdobiona też

budowę świątyni. Wybrana w 1938

nowalo: ,,Troska ks. abpa Twardow-

świątynia na Batorówce, lecz niestety

roku parcela zostala zakupiona

skiego o morale, religijne i duchowe

czasy radzieckie dokonaly zniszczeń.

przez kurię metropolitalną.

podniesienie polskiej ludności, za-

Zwarta bryla kościola dominuje

Kościól zbudowano bardzo szyb-

mieszkującej przedmieścia Lwowa,

nad skromną zabudową parterową

ko. 25 września 1938 roku abp Twar-

znalazla swój zewnętrzny wyraz w

do bryly świątyni. Nad nimi zbudo-

­ wiejską, tonącą w zieleni ogród-

metalowy krzyż. Wszystkim architek-

dowski poświęcil kamień węgielny

przepięknej świątyni, wybudowa-

wano empory, ozdobione od strony

ków. Wysokie monumentalne ściany

tonicznym elementom fasady nadano

na placu budowy, zaś w czerwcu

nej jego opatrznością na granicy

prezbiterium kamienną balustradą.

nawy glównej zwieńczono wysokim

podkreślony wertykalny charakter.

1939 roku świątynia zostala ukoń-

Lwowa i Rzęsnej, przy końcu ul.

Kamienna balustrada zdobi również

dachem  dwuspadowym.  Fasada

Fasadę flankują dwie cylindryczne

czona i przystąpiono do jej wypo-

Janowskiej na Batorówce. Budowę

parapet chóru muzycznego.

kościola niezwykle malownicza i za-

wieżyczki, zaś calość bryly kościola

sażenia. 1 września 1939 roku abp

kościola, który ożywil cale osiedle

Kościól zbudowano z cegly. Sze-

razem monumentalna, sklada się

oflankowano dwoma prostopadlymi

Twardowski powolal nową parafię

i najbliższą okolicę, ukończono w

roko wykorzystano też konstrukcje

z dwóch kondygnacji. Dolną, dość

murami z obszernymi pólkolistymi ar-

i mial 3 września konsekrować ko-

ciągu dwu lat. Oryginalna architek-

żelbetowe, zwlaszcza przy budowie

niską kondygnację przedzielono pól-

kadami zwieńczonymi ażurowymi ka-

ściól, ale wybuch wojny wniósl ko-

tura w formach bastionu i twierdzy,

fundamentów i sklepień nawy. Na

kolistą otwartą arkadą podcienia. Nad

pliczkami. W kapliczkach dwie rzeźby