19

www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 14­27 lipca 2017 nr 13 (281)

Nieznane karty naszej historii ­

ozdobiona staropolskimi kapliczka-

lickiej. Najważniejszymi w nowej

mi i okolona lukami, już z daleka im-

organizacji wnętrza świątyni byly

ponuje przyjezdnym, a wielka figura

nowy ikonostas i malowidla ścienne,

major Feliks Jaworski

Serca Jezusowego z wysokości

wykonane przez lwowskich artystów

frontu kościola wyciąga swe ręce do

malarzy braci Zaluckich. Ulożono

wchodzących i zdaje się zapraszać

też nową posadzkę ze sztucznego

Obchodzimy kolejną rocznicę odzyskania przez Polskę niepodleglości, a w niej

ich do wnętrza mówiąc: ,,Chodźcie

marmuru, zawieszono świeczniki,

święto Wojska Polskiego. Z tej okazji chcialbym czytelnikom przybliżyć postać bo-

do mnie wszyscy strapionego serca,

ustawiono prowizoryczne boczne

hatera wojny z bolszewikami z 1920 roku, walczącego m.in. o Skrzeszew, uchwy-

a ja was ochlodzę". Rozpoczęto tuż

oltarze i oltarze w kaplicach. W tym

przy kościele budowę nowej pleba-

czas usunięto kamienne oltarze

cenie mostu na Bugu we Frankopolu i odcięcie dywizjom sowieckim odwrotu.

nii i utworzono z dniem 1 września

glówny i boczne oraz balustradę,

nową parafię, i arcybiskup przezna-

która oddzielala prezbiterium od

otwierając drogę ulanom Jaworskie-

WACLAW KRUSZEWSKI

czyl do niej samoistnego duszpa-

nawy. W górne koliste okna i duże

go, którzy wypadli na szosę od stro-

sterza. Dnia 3.09 o godzinie 9. rano

okno nad chórem muzycznym wsta-

ny Skrzeszewa pomiędzy kolumnami

W serialu telewizyjnym ,,Wojna

ks. arcybiskup dokona poświęcenia

wiono witraże o motywach geome-

wycofujących się dywizji rosyjskich

i milość" jest fragment ukazujący

nowego kościola i odda go razem z

trycznych. Są również nowe stacje

spod Warszawy. Powstalo nieopi-

dzialania tzw. ,,szwadronów śmier-

parafią w opiekę nowego duszpa-

Drogi Krzyżowej. Ikonostas drew-

sane zamieszanie i wkrótce panika

ci", do których przylączyli się mlodzi

sterza. W uroczystości poświęce-

niany, zlocony, z carskimi wrotami

ogarnęla stloczonych na przeprawie,

ziemianie z kresowych majątków

nia wezmą udzial parafie św. Anny,

i diakońskimi drzwiami. Kolumny

niedoszlych zdobywców Warszawy,

­ brat i siostra ­ by pomścić na ko-

Kleparowa, Sygniówki i Rzęsnej".

ozdobiono rzeźbioną i zloconą wi-

Berlina i Paryża. Niespodziewany,

misarzach śmierć ojca i pohańbienie

Niestety, nie wszystko zlożylo się

cią winorośli. Wrota carskie zdobią

gwaltowny atak kilkudziesięciu ula-

jego córki. Tym oddzialem dowodzil

tak uroczyście.

namalowane sceny Zwiastowania

nów majora Jaworskiego rozbil so-

major Feliks Jaworski. Zanim znalazl

wiecką dywizję, zdobyl olbrzymie

się na Podlasiu wslawil się walkami

tabory, mnóstwo broni palnej, ponad

na Wolyniu, gdzie zdobywal pociągi

40 dzial i wziąl do niewoli 400 jeń-

z zaopatrzeniem Armii Czerwonej, a

Major Feliks Jaworski

ców. To niebywale zwycięstwo ma-

nawet radiostacje, z których prowa-

jor Feliks Jaworski okupil śmiercią

Wieprza, uważanej przez historyków

dzil dezinformacyjne rozmowy.

12 ulanów, w tym syna wlaściciela

wojskowości za manewr strategiczny

Jak wiadomo już we wrześniu

folwarku Frankopol ­ ulana Jana

przesądzający losy wojny 1920 roku,

1919 roku szyfry Armii Czerwonej

Gościńskiego. Na rozwidleniu dróg

zdolano przeszkolić i wyposażyć tylko

zostaly zlamane przez por. Jana

do Wirowa i Skrzeszewa, w miejscu

pięć szwadronów jazdy ochotniczej.

Kowalewskiego z biura szyfrów WP i

jego śmierci, postawiono pomnik

A mimo to naczelny Wódz w rozkazie

mialo to olbrzymie znaczenie w calej

poświęcony żolnierzom Ochotniczej

do generala Rydza-Śmiglego ujaw-

zwycięskiej wojnie polsko-bolszewic-

Jazdy majora Feliksa Jaworskiego, z

nil, że pod względem operacyjnym,

kiej 1920 roku. Więcej o tej ciekawej

której narodzil się 22 Pulk Ulanów.

bezpośrednio podlegać mu będą:

sprawie w książce Grzegorza Nowika

dowódca 3 armii frontu środkowego,

W kościele w Skrzeszewie wmu-

pt. ,,Rozszyfrowano rewolucje". Wy-

general Wladyslaw Sikorski; dowód-

rowano tablicę pamiątkową, zaś na

czyny bojowe majora Jaworskiego

ca 4 armii oraz major Jaworski ze

cmentarzu, w centralnej jego czę-

jako żywo przypominają bohaterów

sienkiewiczowskich powieści. Gdyby

Sienkiewicz żyl, zapewne nasza lite-

Parafia istniala tylko kilka trud-

i medaliony czterech ewangelistów.

ratura, a później i filmy, wzbogacilyby

nych wojennych lat. Ksiądz Jan To-

Po prawej stronie obraz przedstawia

się o fascynujące dziela ,,ku pokrze-

maszewski odprawil 26 kwietnia 1946

Zbawiciela, po lewej ­ Matkę Boską

pieniu serc", z bohaterskim majorem

roku ostatnią mszę św. i wyjechal do

z Dzieciątkiem Jezus. Po prawej

w roli glównej.

Polski. Znaczna część parafian-Pola-

stronie obok drzwi diakońskich obraz

Kim zatem byl major Feliks Ja-

ków również zmuszona byla zostawić

Najświętszego Serca Jezusa, po le-

worski? Byl wielkim patriotą i odważ-

swoje domy i wyjechać. Kościól zostal

wej ­ św. Jozafata Kuncewicza. Nad

nym do szaleństwa żolnierzem. Zofia

zamknięty i przez wladze radzieckie

bocznym prawym oltarzem znajduje

Kossak-Szczucka w powieści ,,Pożo-

zamieniony na sklad fabryki dykty.

się stary obraz Najświętszego Serca

ga" tak opisuje majora... ,,Mial w sobie

Na miejsce dawnych mieszkańców

Jezusa. Kilka lat temu zostal podaro-

jakąś charyzmę. Musiano go sluchać

Batorówki osiedlono Ukraińców przy-

wany do świątyni i jego pochodzenie

i podporządkować się. Cechowala go

bylych z terenów Polski.

nie jest dokladnie znane. Nowy, pa-

niesamowita ambicja i dzika odwaga,

Dopiero w 1991 roku zabudo-

rzysty do niego obraz Najświętszego

pogarda dla codziennej powszech-

Grupa ulanów I Korpusu Polskiego majora Jaworskiego

wania dawnego kościola przekaza-

Serca Maryi Panny umieszczono

nej etyki, a przede wszystkim ta-

no grekokatolikom i adaptowano na

nad lewym bocznym oltarzem. Przy

jemnicza sila prowadzenia ludzi,

swą grupą jazdy. Bylo to niebywale

ści, leży duży glaz z rzeźbą przed-

cerkiew. Na zewnątrz świątynia za-

drzwiach wejściowych pod chórem

wzbudzania w nich entuzjastyczne-

wyróżnienie dla majora Jaworskiego,

stawiającą majora. W tle trzy me-

chowala się nawet w dobrym stanie,

muzycznym umieszczono obrazy św.

go szalu i fantastycznego przywiąza-

potwierdzone bezpośrednimi rozka-

talowe lance ­ maszty zwieńczone

nie ucierpialy elementy architekto-

Olgi i św. Wlodzimierza Wielkiego.

nia. Sila ujarzmiająca. Kochal swych

zami naczelnego wodza. Marszalek

metalowymi proporcami w barwach

niczne, nie byly usunięte krzyże,

Wśród monumentalnych malowidel

żolnierzy milością dziką i czulą zara-

kladl nacisk na dzialania ,,aby byly

pulkowych. Niedaleko od pomnika

nie zniszczono rzeźb. Ale wewnątrz

ściennych braci Zaluckich wyróżnia

zem. A żolnierze ubóstwiali go bez

piorunujące". Takie wlaśnie byly, bo

w kierunku pólnocno-wschodnim,

pomieszczenia nawy, chóru i pre-

się scena Golgoty malowana dookola

pamięci". Zaś Zdzislaw Niemen, w

wykonywal je major Feliks Jaworski

usytuowana jest kwatera żolnierzy

zbiterium byly absolutnie puste. Nie

starego krucyfiksu w absydzie. Niżej,

artykule ,,Zagończycy", tak go cha-

ze swoimi ulanami.

poleglych w 1920 roku. W szkole

zostalo śladów po dawnym wypo-

w oblokach wśród glówek aniolów,

rakteryzuje: ,,Na polu walk Jaworski

W skladzie 21 dywizji Piechoty

podstawowej w Skrzeszewie, na

sażeniu i ozdobieniu, o którym nie

znajduje się postać Zmartwychwsta-

jest przykladem męstwa i nieustra-

Górskiej generala Andrzeja Galicy, po

pierwszym piętrze, wisi tablica upa-

zachowalo się nawet dokladnych

lego Jezusa, który blogoslawi. Po

szonej odwagi. Nie ma dlań prawie

sforsowaniu rzeki Wieprz, toczy zwy-

miętniająca nadanie szkole w 1999

opisów, lecz tylko fragmentaryczne

czterech stronach świątyni przed-

sytuacji, w której by się cofnąl. Nie

cięskie boje o Kock, Radzyń, Luków

roku, zaszczytnego imienia 19 Pul-

wiadomości.

stawiono czterech ewangelistów z

ma ognia nieprzyjacielskiego, w który

i Siedlce. W kilka dni od rozpoczęcia

ku Ulanów Wolyńskich. Zwycięstwo

Wiadomo na przyklad, że jeszcze

ich symbolami i napisami w języku

by nie skoczyl. W najstraszliwszym

kontrofensywy, major Jaworski po

w bitwie o Skrzeszew Ochotniczej

25 września 1938 roku poświęcono

ukraińskim. Nad chórem muzycznym

gwiździe kul wrażych idzie spokojnie

zajęciu Mordów, wysyla patrole w

Jazdy majora Jaworskiego, zmusi-

dzwon do jeszcze niewybudowanego

powyżej wielkiego okna namalowano

rzucając slowa komend, torując sobie

kierunku Drohiczyna i Sokolowa, od

lo dowództwo sowieckie do zmiany

kościola i obraz Najświętszego Serca

dwie figury aniolów grających na in-

drogę szablą, rewolwerem, ręcznym

których dowiaduje się, że w Soko-

drogi odwrotu trzem swoim dywi-

Jezusa, ofiarowany przez abpa Twar-

strumentach muzycznych.

granatem. Żolnierz zawsze go widzi

lowie są znaczne sily bolszewickie

zjom. Stalo się to 19 sierpnia 1920

dowskiego. W 1939 roku ,,nieznany

Grekokatolikom przekazano rów-

w pierwszym szeregu".

­ kilka baterii dzial i liczne tabory.

roku tu pod Skrzeszewem i Franko-

bliżej rzeźbiarz Kurpiński wyposażyl

nież kościól pw. św. Piotra i Pawla w

Doceniając te przymioty charak-

Podejmuje decyzję odcięcia odwrotu

polem i ten wiekopomny dzień usta-

wnętrze kościola w dwa kamienne

Rzęsnej Polskiej, który za czasów

teru majora, marszalek Pilsudski po-

przez Bug w okolicach Skrzeszewa

nowiony zostal Dniem Święta 19

oltarze boczne ze skubizowanymi,

sowieckich pelnil funkcję magazynu

wierzyl mu zorganizowanie ochotni-

i Frankopola. Nie mógl wziąć calej

Pulku Ulanów Wolyńskich. Warto

masywnymi postaciami świętych

kolchozowego. W wyniku tego w

czej jazdy, skladającej się z trzech

jazdy do szybkiego przemarszu i bly-

o tym pamiętać nie tylko przy oka-

i zgeometryzowaną ornamentyką

calej obszernej dzielnicy nie pozo-

pulków Lubelskiego, Wolyńskiego i

skawicznego uderzenia. Ze wszyst-

zji rocznicowych obchodów i świąt

roślinną". Zbudowano też kamien-

stalo żadnej świątyni rzymskokato-

Siedleckiego. Na sztab dywizji zwa-

kich szwadronów wybrano ludzi

kościelnych, ale także przy okazji

ny oltarz glówny. W górnej części

lickiej. Dlatego w latach 2002­2005

nej Ochotniczą Jazdą majora Jawor-

posiadających najmniej wyczerpane

turystycznych wycieczek nad Bug,

absydy już pod sklepieniem nad

w Rzęsnej Polskiej zbudowano nowy

skiego wybrano Lublin. Biedna Oj-

konie i utworzono szwadron zbioro-

w okolice Wirowa, Rudnik i Franko-

oltarzem glównym ustawiono duży

kościól rzymskokatolicki pw. Milosier-

czyzna mogla zapewnić ochotnikom

wy o liczebności 99 szabel. Na jego

pola.

rzeźbiony w drewnie i polichromo-

dzia Bożego i erygowano parafię. W

tylko broń i amunicję. Reszta, aby z

czele major Jaworski ruszyl w kierun-

Jakimi bylyby Drohiczyn, Skrze-

wany krucyfiks.

kościele znajduje się święty obraz Mi-

ochotników zrobić bitnych żolnierzy,

ku Frankopola. Brzegiem rzeki pod

szew, Sokolów i inne nasze miasta

Nowe ozdobienie świątyni po-

losierdzia Bożego podarowany przez

zależala od talentów organizacyj-

osloną nocy grupa ulanów prowadzo-

i wioski, gdyby nie tacy bohaterowie

wstalo w latach 1991­1996. Na-

papieża Jana Pawla II i kopia obrazu

nych i determinacji majora Jawor-

na przez syna wlaściciela folwarku

jak major Feliks Jaworski i zebrani

wiązuje ono do tradycji kościola

Matki Boskiej z kościola pw. św. Pio-

skiego. Czas naglil. Bolszewicy stali

Frankopol ­ ulana Jana Gościńskie-

przez niego z podlaskich dworów i

wschodniego i cerkwi greckokato-

tra i Pawla w Rzęsnej Polskiej.

pod Warszawą. Do ofensywy znad

go, zniosla rosyjską obronę mostu,

zaścianków ­ ulani-ochotnicy.