28

Z pamiętnika podróżnika

28 lipca­14 sierpnia 2017 nr 14 (282) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

Znane polskie rody Wschodu

Rzeczypospolitej: Chodkiewiczowie

Magnacki ród Chodkiewiczów herbu Kościesza odgrywal znaczną rolę w życiu Rzeczypospo-

litej już od XV wieku. Szczyt slawy rodu przypadl na okres zlotego wieku Polski. Trzej przed-

stawiciele rodu byli hetmanami Wielkiego Księstwa Litewskiego, a ostatni z nich, Jan Karol,

wslawil się w zwycięskiej bitwie przeciwko Turkom pod Chocimiem w 1621 roku. W tej bitwie

on i hetman Zaporoski Petro Zahajdaczny zostali śmiertelnie ranni. W XVI wieku ród podzielil

się na trzy galęzie: brzostowicką, bychowską i supraską. Nie wygasla jedynie ostatnia, której

przedstawiciele obrali sobie za rezydencję Mlynów na Wolyniu...

ściuszki i uczestnik kampanii Napo-

DMYTRO ANTONIUK

leona, czlonek honorowy wielu towa-

tekst i zdjęcia

rzystw naukowych i uniwersytetów,

przyjaciel Tadeusza Czackiego. Tak

W 1785 roku wdowa starosty

zawzięcie zajmowal się pracą na-

żmudzkiego Jana Mikolaja, Ludwika

ukową i spoleczną, wlasnym kosz-

z Rzewuskich Chodkiewiczowa roz-

tem wydając drogie księgi i literatu-

poczęla budowę wielkiej rezydencji.

rę fachową, że doprowadzilo to do

Początkowo zostal wysadzony wspa-

kilkumilionowych dlugów. Żeby nie

nialy park, a dopiero po kilku latach,

zbankrutować, Aleksander zmuszo-

gdy drzewa już podrosly ­ zaczęto

ny byl sprzedać wielki palac w War-

budować palac. Podczas budowy

szawie i większą część bezcennej

kilkakrotnie zmieniano plany. Archi-

25-tysięcznej biblioteki, gromadzo-

tektem byl Leopold Schlegel.

nej przez dziesiątki lat. Nie chcąc

Pani starościna byla osobą nad-

być świadkiem tej wyprzedaży wyje-

zwyczaj barwną. Otaczalo ją wiele

chal na zawsze do Mlynowa.

legend i anegdot. Świadoma swego

Wlaśnie Aleksander Chodkiewicz

pochodzenia, rzadko zapraszala go-

wykończyl zdobnictwo rozpoczę-

ści do swej rezydencji, nie uznając

tego przez matkę palacu. Komnaty

innych za godnych tych odwiedzin.

upiększaly freski w stylu romantyzmu

Tym nie mniej, gdy Wolyń nawiedzil

i bogata sztukateria. W szafkach

wielki książę Konstanty, pani staro-

wystawiano bogatą kolekcję porce-

ścina nie omieszkala zaprosić go na

lany, srebrnych zastaw stolowych. W

wielki bal. Cala pikanteria sytuacji

komnatach staly kandelabry z brą-

polegala na tym, że komnaty palacu

zu i wisialy krysztalowe żyrandole.

nie byly jeszcze ukończone. Jednak

Wszystko to w otoczeniu empirowych

dziedziczka Mlynowa zreflektowala

mebli, marmurowych kominków,

się i nakazala obok parku wystawić

Templum w Mlynowie

kosztownych zegarów, chińskich

dokladną kopię rezydencji z drzewa

waz i zbroi. Sprowadzono tu rów-

i gliny. Calość umiejętnie zamasko-

per ,,pani". Znala się jednak na sztu-

Dubno i zatrzymywal wszelki ruch ­

rękach odciętą glowę. Byla to Rozalia

nież resztki warszawskiej biblioteki

wano tak, że wszystko wyglądalo jak

ce i naukach, więc w palacu często

pani starościna nie znosila, gdy na

z Chodkiewiczów Lubomirska, dama

i archiwum rodzinne z dokumentami

prawdziwe. Uczta księciu przypadla

przebywali artyści i naukowcy, co

drodze kurzylo się i gdy kurz osia-

dworu francuskiej królowej Marii An-

z końca XV wieku. W odróżnieniu od

do gustu, ale pani starościna wpa-

wcale nie bylo ,,ujmą dla jej hono-

dal na blyszczącej sierści jej drogiej

toniny. Ukazala się matce akurat w

swej matki general Aleksander nie

dla w klopoty: kopia palacu zostala

ru".

szóstki.

chwili, gdy krwiożerczy francuscy re-

byl tak honorowy i wolal większość

wystawiona na państwowej ziemi.

Jedna z historii z życia Ludwiki

Za życia pani Ludwiki (zmarla

wolucjoniści odcięli jej glowę na gilo-

Wszystko musiano rozebrać jeszcze

Chodkiewiczowej związana jest z

w 1816 roku) palacu nie zdolano

prędzej niż wystawiono, w obawie

wyjazdem na kontrakty do Dubna.

udekorować wewnątrz. Wiąże się to

przed sądowym procesem o budow-

Pani starościna wyruszala z majątku

z kolejną legendą. Pewnego razu,

nictwo bez zgody.

w karecie, zaprzężonej w szóstkę

gdy siedziala w jednej z sal prawie

Pani Ludwika z wynioslością

koni z pióropuszami w grzywach, dla

ukończonego parteru, zaniepokoil ją

krytykowala ówczesną modę, ubie-

większego efektu ­ w kolorze czerwo-

podmuch wiatru, który w jednej chwili

rając się w stroje z polowy XVIII

nym. Przed wyjazdem konie zawsze

otworzyl wszystkie drzwi amfilady

wieku. Byla tak ,,dumna", że wlasne

kąpane byly w Ikwie. W przededniu

pokoi. Na końcu amfilady ujrzala Bia-

dzieci musialy zwracać się do niej

wyjazdu nadworny kozak jechal pod

lą Damę ­ swoją córkę, trzymającą w

Wnętrze oficyny

tynie. W tej samej chwili na jednej ze

czasu spędzać w tzw. ,,budynku

filozoficznym", którego ruiny nad

ścian sąsiedniego skrzydla wystąpila

postać Rozalii, która do dziś ukazuje

sztucznym kanalem zachowaly się w

się zwiedzającym. To, co ujrzala, tak

parku do dziś. Mial tam laboratorium

ją wystraszylo, że natychmiast wy-

chemiczne, gdyż ta dziedzina wiedzy

pasjonowala go najbardziej. Po prze-

jechala do innego majątku w Czar-

ciwnej stronie dziedzińca Chodkie-

nobylu, opuszczając Mlynów na za-

wicz wybudowal oryginalny pawilon

wsze. Rodzinne zapisy twierdzą, że

i nazwal go ,,templum" czyli świątynia.

Biala Dama jeszcze nie raz gościla w

Prawdopodobnie chcial w ten sposób

palacowych komnatach...

uczcić zakon templariuszy: ta bu-

Po wyjeździe matki w Mlyno-

dowla, jak i świątynia templariuszy w

wie zamieszkal general Aleksander

Londynie mają pólokrągly ksztalt. Za

Chodkiewicz ­ pulkownik wojsk Ko-

Ocalala oficyna