28
Z pamiętnika podróżnika
1730 października 2017 nr 19 (287) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com
Perly klasztorów rzymskokatolickich Pokucia
We wrześniu mialem przyjemność wędrować z dwoma austriackimi bada-
czami po Ziemi Stanislawowskiej. Po drodze udalo nam się zwiedzić dwa
barokowe klasztory z XVIII wieku.
zbadano krypty (w jednej z nich zna-
się w pelni, gdy za jakieś ciężkie
DMYTRO ANTONIUK
leziono metalowy sarkofag, ale bez
grzechy (prawdopodobnie za za-
tekst i zdjęcia
nieboszczyka). Do dziś zachowaly
bójstwo dziewczyny, Bondarówny,
Jedynie 22 km oddziela Kolomyję
się oltarze Majerskiego. Nad glów-
która nie chciala ulec magnatowi, o
od miasteczka Gwoździec, gdzie za-
nym niemym wspomnieniem daw-
czym nawet ulożono pieśń) misjo-
chowal się jeden z najwspanialszych
nych czasów są anioly bez glów.
narze nie chcieli odpuścić mu grze-
pokuckich barokowych klasztorów.
Zachowala się ambona i prospekt
chów podczas spowiedzi wielkanoc-
Pierwotnie należal on do oo. bernar-
organów. Na fasadzie kościola oca-
nej. Rozgniewany fundator wypędzil
dynów. Pamiętam tę drogę jeszcze
laly figury św. Franciszka i św. Anto-
braciszków, a mury kościola nakazal
z 2013 roku, gdy badalem klasztory
niego, a posąg Matki Boskiej zostal
rozebrać. Jednak gniew szybko mu
katolickie. Wówczas droga byla w
przeniesiony do kościola. Trzy figu-
minąl, poprosil więc zakonników o
nie najlepszym stanie. Dziś od samej
ry, w tym Archaniola Michala, są
powrót i nawet obdarzyl jeszcze hoj-
Kolomyi do Gwoźdźca leży nowy
przechowywane w muzeum w kole-
niejszą dotacją. Wprawdzie starosta
asfalt. Mam nadzieję, że dalej taka
giacie stanislawowskiej. Dzwonnica
wkrótce potem zmienil obrządek
sama droga będzie i do Horodenki.
zostala calkowicie przebudowana
przeszedl do grekokatolików, mając
Wróćmy jednak pod klasztor.
i jest w stanie normalnym.
nadzieję, że księża uniccy będą bar-
Początek tego ośrodka Braci
Obecnie w pomieszczeniach
dziej poblażliwi niż lacinnicy.
Mniejszych, który z czasem stal się
klasztornych otwarto niewielką ka-
Projekt kościola i klasztoru byl
jednym z najważniejszych ośrodków
pliczkę, którą obslugują wspólnie
pierwszym dzielem Wlocha na tere-
na ziemiach Ukrainy świadczy o
lacinnicy i grekokatolicy. Obecny
nach Rzeczypospolitej. Już wkrótce
tym rezydencja prowincjala bierze
stan kościola nie pozwala na odpra-
pracowal on nad projektami cerkwi
się od księcia Michala Puzyny w 1715
wianie tam nabożeństw strop jest
Jura we Lwowie, ratusza w Bucza-
roku. Wystawil on drewniany klasztor
w stanie awaryjnym i tynk odpada.
czu, kościola w Horodence itd. W
i kościól Niepokalanego Poczęcia
Proboszcz mieszka obecnie w Za-
Horodence wspólnie z Meretynem
NMP. W 1728 roku calość zniszczyl
blotowie i przyjeżdża jedynie na na-
pracowal genialny rzeźbiarz niemiec-
wielki pożar i już wdowa po funda-
bożeństwa, takiemu zaś zabytkowi
ki Johann Georg Pinzel, czyje prace
torze, Zofia z Potockich, zapisala
potrzebne są stala opieka i kapitalny
charakteryzuje wyjątkowa barokowa
pewne sumy i swoje kosztowności na
remont. Mamy nadzieję, że docze-
ekspresja i patos. Dzięki temu du-
budowę murowanego klasztoru. Ko-
kamy tego, tym bardziej, że przed
etowi wnętrze kościola dekorowalo 5
ściól zostal wykończony dość szybko,
wejściem do świątyni umieszczono
oltarzy i okolo 30 rzeźb. Największe
a piętrowe zabudowania klasztoru
tablice z napisem w kilku językach
ponad dwumetrowe staly w ol-
do niego przytykające i tworzące ze
o zbieraniu funduszy na remont ko-
tarzu glównym. Oprócz tego kościól
świątynią wewnętrzny dziedziniec,
ściola.
otrzymal ambonę z figurami Ewan-
powstaly dopiero w 1740 roku. Świą-
Pokutując za wlasne grzechy,
gelistów i korynckie kapitele. Byla
Klasztor oo. bernardynów w Gwoźdźcu
tynia otrzymala wspanialy barokowy
starosta kaniowski i jeden z legen-
tu cudowna ikona Matki Boskiej Ho-
wygląd z dwoma wieżami i fasadą,
Praktycznie przez calą swą histo-
downe obrazy i niektóre rzeźby. Wów-
darnych magnatów Rzeczypospolitej
rodeńskiej. Bylo tego dosyć, aby po-
udekorowaną rzeźbami. W 1759 roku
rię klasztor byl w budowie lub w re-
czas rozpoczęto kolejną odbudowę,
Mikolaj Potocki rozpocząl budowę
razić wyobraźnię, zarówno zwyklych
przed świątynią zostala wystawiona
moncie. Po tym, jak podczas epidemii
w czasie której mistrz z Przemyśla
kościola pw. Niepokalanego Poczę-
wiernych jak i wymagającej szlachty.
kolumna z klęczącą postacią św. Jana
dżumy w 1770 roku zmarli wszyscy
Ferdynand Majerski wykonal glówny
cia NMP w Horodence (21 km od
Świątynie otynkowano jedynie we-
z Dukli. Po kolejnych dwudziestu la-
zakonnicy w Gwoźdźcu, architekt
oltarz, niektóre boczne i ambonę, któ-
Gwoźdźca) oraz klasztoru oo. lazary-
wnątrz, a iluzoryczne freski pokryly
tach wzniesiono dzwonnicę z figurami
Franciszek Kulczycki przeprowadzil
rą udekorowal uratowanymi z ognia
stów-misjonarzy przy nim. Bylo to w
jedynie zakrystię i częściowo nawy
XVIII-wiecznymi rzeźbami czterech
ewangelistów. W 1896 roku wysta-
wiono nowe organy mistrza Aleksan-
dra Żebrowskiego. Fasadę kościola
nieco przebudowano: zmieniono na
bardziej strzeliste zwieńczenia obu
wież. Jedna z nich (prawa) i część
dachu ucierpialy podczas dzialań wo-
jennych w 1916 roku. Następny więc
remont przyniósl istniejące do dziś
pseudobarokowe banie.
Klasztor funkcjonowal do 1945
roku, kiedy to do Polski wyjechali
zakonnicy, zabierając za sobą calą
bibliotekę, cenne szaty liturgiczne i
niektóre obrazy. Dziś znajdują się
Wnętrze kościola Gwoźdźcu
one w klasztorze bernardynów w Le-
Madonny i aniolów. W kościele bylo
prace renowacyjne. Na początku XIX
żajsku. W kościele sowieci urządzili
siedem oltarzy, fundowanych przez
wieku klasztor uszkodzilo trzęsienie
magazyn materialów budowlanych
różnych dobroczyńców, ambona i or-
ziemi, a w 1888 roku pożar zniszczyl
i magazyn zboża. Zniszczono przy
gany. Natomiast o freskach nie wspo-
dachy klasztoru i większość wyposa-
tym wiele z wyposażenia kościo-
mina żadne źródlo.
żenia. Zakonnicy uratowali jednak cu-
la (zatopiono w pobliskim stawie) i
skradziono piszczalki organów. W
samym klasztorze urządzono szpital,
Klasztor oo. misjonarzy w Horodence
a po nim bibliotekę i szkolę muzycz-
Roku Pańskim 1743. Model kościola,
ną, które są tam do dziś. Na potrzeby
boczne. W prezbiterium umieszczo-
wyrzeźbiony w drewnie lipowym, po-
tych instytucji przegrodzono refektarz
no portret Mikolaja Potockiego. Od-
darowal fundatorowi wloski architekt
na parterze i polączono kilka cel na
dany do użytku kościól naśladowal
Bernard Meretyn, którego Potocki
piętrze. Korytarze jednak zachowaly
najlepsze tradycje wloskie, bawar-
zaprosil na swój dwór. Ten model
sklepienia stropów. Komuniści roze-
sko-austriackie i czeskie.
przed II wojną światową przechowy-
brali większość muru klasztornego,
Obok kościola wzniesiono pię-
wany byl w lwowskim Ossolineum,
którego niewielki fragment zachowal
trowy klasztor oo. lazarystów, w któ-
obecnie prawdopodobnie jest we
się jedynie od strony drogi.
rym mieścil się przytulek dla ubo-
wroclawskim.
W 1992 roku kościól zwrócono
gich 6 kobiet i 6 mężczyzn. Przed
Gdy kościól zostal ukończony
katolikom. Wówczas dzięki aktyw-
świątynią wystawiono kolumnę z
(prawdopodobnie w 1754 roku) cha-
nej parafiance pani Stefanii Nie-
postacią Madonny, dluta Johanna
rakter Mikolaja Potockiego przejawil
pijwodzie oczyszczono świątynię,
Pinzla.
Prospekt organów
