16

Przegląd wydarzeń

31 października­16 listopada 2017 nr 20 (288) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

Dlaczego ciągle nie znamy Chciuka?

Dziennikarze z Rzeszowa

porządkują groby

Andrzej Chciuk nie przebil się do świadomości publicznej ani w Polsce, ani na Ukrainie. O tym, co jest

wartościowe w jego twórczości i dlaczego jest ważny dzisiaj, w okresie, gdy stosunki polsko-ukraińskie

dziennikarzy lwowskich

ulegly pogorszeniu, mówila na spotkaniu jego tlumaczka na język ukraiński Natalia Rymska.

na Cmentarzu Lyczakowskim     Spotkanie w domu Ukraińskim z

Natalią Rymską poprowadzila Olek-

Kilka dni przed 1 listopada na Cmentarz Lyczakowski

sandra Iwaniuk. Tlumaczka wyjawila,

przybyli dziennikarze z Rzeszowa aby posprzątać groby

że gdy otrzymala książkę Chciuka

przez dlugi czas nie sięgnęla po nią

i zapalić znicze na mogilach pochowanych tam polskich

ze względu na tytul. Rymska my-

dziennikarzy z przelomu XIX i XX wieku. Jest to już ósma

ślala, że przecież zna miasteczko

z kolei akcja. Co roku w porządkowaniu grobów bierze

Drohobycz, ono caly czas istnie-

je, nie zaginęlo i na pewno nie jest

udzial coraz więcej dziennikarzy. Istnieje również Komitet

Atlantydą. Po zapoznaniu się z twór-

na rzecz Opieki nad Grobami Dziennikarskimi na Lycza-

czością Andrzeja Chciuka odnalazla

kowie, którego inicjatorką, jak i samej akcji sprzątania jest

tam jednak wiele cennych dla niej

rzeczy. ­ Chciuk przywrócil mi dziad-

Jolanta Danak-Gajda z Polskiego Radia Rzeszów.

ków ­ przyznala Natalia Rymska.

Pokazywal świat Galicji, której już nie

to też czyścimy sąsiednie, żeby nie

ALEKSANDER KUŚNIERZ

ma, w której mieszkali Żydzi, Polacy

zarastaly tak mocno.

tekst i zdjęcia

i Ukraińcy. Ci wszyscy ludzie byli do

Iwona Piętak, Polskie Radio

siebie podobni. Natalia Rymska za-

W sobotę, 28 października, nie

Rzeszów, w akcji sprzątania grobów

znaczyla, że pamięta takie opowieści

zważając na zmienne warunki atmos-

dziennikarzy uczestniczy już po raz

ze swojego domu.

feryczne, okolo dwudziestu dzien-

trzeci.

Oleksandra Iwaniuk zapytala,

nikarzy ze sprzętem ogrodniczym

- Dziennikarze z Rzeszowa nie

jak Rymska przetlumaczyla balak.

wycinali na cmentarzu bujne zarośla,

byli przygotowani na taką pogodę,

Jak określila swą pracę tlumaczka,

porządkowali również inne okoliczne

ale wiedzieli że Lwów jest kapryśny,

doslownie rozplynęla się w lekturze,

groby, aby zapobiec bujnemu rozra-

zresztą pisal o tym Leopold Staff

czytając dzielo Chciuka. Świat bala-

w swoim wierszu: O szyby deszcz

staniu się krzewów.

ku okazal się też jej światem. Balak

znala ze swojego dzieciństwa. To-

warzyszyl jej przez dużą część ży-

cia, więc tlumaczyla go z latwością.

Można bylo w różny sposób

międzywojennym tak rzad-

Natalia Rymska wyznala, czemu

opowiedzieć o zabójstwie Holówki.

ko przywoluje się pisarstwo

ceni Chciuka. Emigracyjny pisarz nie

Można bylo zająć taką postawę:

Chciuka?

,,przysypuje wszystkiego pudrem".

- Też tak uważam i należy to

tego dokonali ukraińscy terroryści,

Pisal o antysemityzmie, o tym, że

zmienić, bo Andrzej Chciuk jest bar-

nacjonaliści bo są źli itp., itd., ale jak

Ukraińcy powinni byli otrzymać zgo-

dzo ważnym pisarzem, jeżeli mówimy

to opowiada Chciuk? On podaje caly

dę na uniwersytet we Lwowie, o tym,

o oddaniu klimatu pogranicza i opisu

kontekst trudnych relacji między róż-

że byli poniżani w II Rzeczpospolitej.

życia w II Rzeczpospolitej. Dlaczego

nymi narodami w II RP. Opowiada o

Rymska wybrala do przeczytania

jest malo znany? Po pierwsze pocho-

niemożności ksztalcenia się w języ-

na ten wieczór dlugi fragment opisu

dzi z Kresów. Po drugie z Drohobycza

ku ukraińskim, czyli o zakazie powo-

pogrzebu Tadeusza Holówki, zamor-

­ tam symbolem stal się już Bruno

lania uniwersytetu ukraińskiego we

dowanego przez zamachowców z

Schultz, a dla Ukraińców Iwan Fran-

Lwowie. Wspomina też o Ukrainie

dzwoni, deszcz dzwoni jesienny, a

Jolanta Danak-Gajda z Polskie-

Organizacji Ukraińskich Nacjonali-

ko. Wciąż trwa walka o to, czy Droho-

karpackiej, o stanowisku wobec niej

go Radia Rzeszów, inicjatorka akcji,

zatem mogliśmy się wszystkiego

stów, który zakończyl się sceną bicia

bycz jest miastem Schulza czy Franki.

wladz polskich, a kończy scenką,

powiedziala:

spodziewać i absolutnie nas to nie

w twarz ukraińskiego chlopa przez

Chociaż jest więcej osób, dla których

kiedy polski wachmistrz bije w twarz

- Bardzo cieszę się, że ta akcja

zrazilo. Cieszyliśmy się, kiedy świe-

polskiego wachmistrza. Wszyscy ze-

to nie musi być ,,albo ­ albo". Po trze-

chlopa ukraińskiego za to, że mu po

się rozrasta. Na początku przyjeż-

cilo slońce, a kiedy padal deszcz,

brani zamarli, sluchając w milczeniu.

cie Chciuk byl pisarzem emigracyj-

ukraińsku odpowiada. Uważam, że

dżaliśmy tutaj garstką ludzi w 5­6

staliśmy w refleksji nad grobami na-

Szkoda, że na spotkanie nie

nym. Od 1951 roku do swojej śmierci

jest to dobra lekcja odpowiedzial-

osób, a teraz jest nas dwudziestu, a

szych kolegów-dziennikarzy. Mimo

przybylo wiele osób. To znaczy, że

w 1978 roku mieszkal w Australii. To

ności mówienia o takich sprawach.

tutaj jest co robić. Generalnie opie-

deszczu idziemy dalej, bo następne

nazwisko Andrzeja Chciuka jest jesz-

sprawilo, że gdzieś się tam zgubil w

Chciuk zaczyna pożegnaniem z Ho-

kujemy się grobami dziennikarzy

groby przed nami, czekają by je upo-

cze zbyt malo znane. Natalia Rymska

tym dalekim świecie. W 2020 roku

lówką w Truskawcu, bo uczestniczyl

polskich, którzy tutaj spoczywają.

rządkować, i już sobie obiecujemy, że

pragnie zorganizować w roku 2020

będziemy obchodzić stulecie jego

w tym, jako jedenastoletni harcerz,

Są to dziennikarze z czasów auto-

będziemy tutaj przyjeżdżać częściej,

jakieś przedsięwzięcie popularyzują-

urodzin i mam nadzieję, że uda się

a kończy sceną, mówiącą skąd ten

nomii galicyjskiej i dwudziestolecia

bo 1 listopada to dobra okazja, by tu-

ce jego sylwetkę.

zrobić jakiś festiwal, albo konferencję

terror się wziąl, niby ot tak, po pro-

międzywojennego, kiedy prężnie

taj przyjechać ­ widzimy, że przyroda

Andrzej Chciuk urodzil się w Dro-

w Drohobyczu. Mam nadzieję, że w

stu z niczego. Ten tekst jest bardzo

rozwijalo się życie kulturalne we

jest nieublagana i groby zarastają ­

hobyczu w 1920 roku. Zdążyl rozpo-

Polsce ta postać będzie w końcu za-

uniwersalny i aktualny tu i teraz. Ta-

Lwowie. Nad ich grobami już nikt

mówila dziennikarka.

cząć we Lwowie studia, które prze-

uważona. Jego teksty byly i są ważną

kiej równowagi i takiego zrozumienia

nie zapala świeczek, ich rodziny

Dawid Osysko, Polskie Radio

rwala mu wojna. Cale jego życie bylo

lekcją odpowiedzialności w mówieniu

brakuje wielu osobom wypowiadają-

wyjechaly lub prawdopodobnie już

Rzeszów, podzielil się swoimi spo-

związane z emigracją, gdzie pisal do

o bardzo trudnych sprawach, o rela-

cym się w przestrzeni publicznej na

nie żyją, więc w każdym razie groby

strzeżeniami:

polskich i francuskich gazet. Znany

cjach polsko-ukraińskich, o antysemi-

te tematy. Chociaż mamy Internet,

są opuszczone i zaniedbane. Wiele

- Rzeczywiście deszcz jest

jest najbardziej z książki o Drohoby-

tyzmie, o tym co się dzieje w naszej

mamy o wiele więcej informacji,

czu. Po wojnie przebywal we Francji,

wspólnocie. To odpowiedzialność

źródel i... nie korzystamy. A Andrzej

z nich wymaga prac konserwator-

bardzo duży, wlaściwie można po-

w Australii. Zmarl w Melbourne w

obywatelska i pisarska. Kilka razy

Chciuk, który zmarl w 1978 roku,

skich. Udalo się nam podnieść i

wiedzieć że jest ulewa, ale zapal do

1978 roku.

mówilam na spotkaniach na Ukrainie,

kiedy jeszcze o poprawności poli-

uratować dwa groby, ale przed nami

pracy też jest ogromny. Rzeczywi-

Natalia Rymska dokonala prze-

że tekst Andrzeja Chciuka o zabiciu

tycznej jako takiej jeszcze nikt nie

kladu na język ukraiński ,,Atlantydy"

Tadeusza Holówki w Truskawcu w

mówil, potrafil wlaśnie w taki sposób

i ,,Ziemi księżycowej", które ukazaly

1931 polecilabym każdemu polityko-

opisać zabójstwo polityka polskiego,

się w jednym tomie wydanym przez

wi ukraińskiemu, który się wypowiada

który ­ podkreślam to ­ byl dość lo-

kijowską Krytykę w 2011 roku. Spo-

na tematy polsko-ukraińskie.

jalny wobec Ukraińców i wlaśnie za

tkanie odbylo się 12 października br.

to zginąl, bo dla radykalnego skrzy-

Dziś, gdy Pani cytowala

roku w Domu Ukraińskim w Warsza-

dla nacjonalistów ukraińskich, które

ten fragment o zabójstwie

wie.

uważalo, że wszystko jest źle i że

Holówki, to jakby mówila

tylko terrorem można coś osiągnąć,

Pani o wspólczesności.

Wlaściwie tak, bo sporo niecie-

byl niewygodny. Ludzie dialogu byli

Z  NATALIĄ  RYMSKĄ

kawych rzeczy się dzialo w ostatnich

usuwani. Możemy też wspomnieć

rozmawial WOJCIECH JAN-

latach w stosunkach polsko-ukraiń-

o zabójstwie dyrektora ukraińskie-

KOWSKI.

skich. Między innymi dlatego, że ta-

go gimnazjum we Lwowie, Iwana

kie wlaśnie lektury zostaly pominięte,

Babija, który też zostal zabity przez

W czasie dzisiejszego

niezauważone. Chciuk nikogo nie

ukraińskich nacjonalistów, bo jako

spotkania co najmniej dwa

pomija. Każdy ma tutaj glos, każdy

pedagog i osoba o umiarkowanych

razy padlo twierdzenie, że

jeszcze dużo pracy, bo spoczywa tu

ście, tak jak Iwona powiedziala, że

może wyrazić swoje racje, każdy jest

poglądach politycznych, przeciw-

Andrzej Chciuk jest do tej

okolo 50 dziennikarzy. Co roku tu

tam gdzie nie ma czlowieka, wdzie-

wysluchany. Wydaje mi się, że tego

stawial się temu, by z grona jego

pory niedoceniony zarówno

przyjeżdżamy, czyścimy groby, bo

ra się przyroda. Mamy bardzo dużo

nam dzisiaj brakuje, tego możemy

wychowanków czyli gimnazjalistów

po polskiej, jak po ukraiń-

co roku zarastają na nowo. W tym

pracy, wszyscy zakasaliśmy rękawy

się uczyć wlaśnie z takich lektur, jak

ukraińskich rekrutowano terrorystów,

skiej stronie granicy. Z czego

roku trochę rozszerzyliśmy akcję, bo

i oczyszczamy cmentarz i groby,

książka Andrzeja Chciuk.

i za to zostal zastrzelony. Za malo o

to wynika, że w rozmowach

tym mówimy!

gdy widzimy, że grób dziennikarski

wspominamy tych, którzy tam leżą

o stosunkach polsko-ukra-

A zatem co wynika z tego

ińskich w dwudziestoleciu

opisu?

Dziękuję!

jest otoczony chaszczami dookola,

i zapalamy światelko dla nich.