28
Z pamiętnika podróżnika
30 listopada18 grudnia 2017 nr 22 (290) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com
Znane polskie rody
na wschodzie Rzeczypospolitej: Rzewuscy
Kontynuujemy temat historii i rezydencji rodów magnackich na Wschodzie
Rzeczypospolitej. Dziś zatrzymamy się w jednym z najwspanialszych pala-
ców Galicji Podhorcach, slusznie zwanym Wersalem Podola.
i artystycznej. Okolo sto z nich wy-
DMYTRO ANTONIUK
malowal na zamówienie polski ma-
tekst i zdjęcia
larz Szymon Czechowicz. Znaczne
miejsce w kolekcji zajmowaly portrety
Ród Rzewuskich herbu Krzywda
znanych osobistości, królów, wodzów,
pojawil się na mapie politycznej Rze-
magnatów i ich liczne rodziny.
czypospolitej w drugiej polowie XVII
Naturalne, że w takim przepy-
wieku we Lwowie. Wlaściciel majątku
chu nie moglo zabraknąć miejsca
Dowżok Krzysztof Rzewuski znany
na liczne dziela z porcelany, srebra,
jest jednak z dokumentu datowanego
zlota czy krysztalu. W Sali Rycerskiej
1541 rokiem. Zenit slawy rodu przy-
wylożono dwie bulawy wielkiego
pada na polowę XVIII wieku, kiedy
hetmana koronnego Stanislawa Ko-
to Rzewuscy skupili rezydencje ma-
niecpolskiego ozdobione brylantami,
gnackie takie jak Olesko i Podhorce.
liczne egzemplarze broni bialej, pal-
To dzięki tym rezydencjom ród stal
nej i innego uzbrojenia, kilkadziesiąt
się slynny na calym świecie.
pelnych kompletów zbroi legendar-
Tytul ,,Wersalu Podola" zostal
nych skrzydlatych husarzy, sztandary
nadany zamkowi w Podhorcach przez
i inne trofea wojenne.
wędrowców, którzy tu gościli. Mylili
Potomkowie króla Jana III sprze-
się jednak trochę z punktu widzenia
dali caly ten majątek hetmanowi wiel-
geografii, bo ta kraina zaczyna się
kiemu koronnemu Stanislawowi Ma-
kilkadziesiąt kilometrów na wschód.
teuszowi Rzewuskiemu w 1718 roku.
Natomiast Na szczególną natomiast
Ten przekazal go swemu synowi
uwagę zasluguje fakt, iż zamek stoi
Zamek od frontu
Waclawowi, z czasem też noszącym
na samym dziale wodnym rzek mórz
tytul hetmana wielkiego koronnego.
Baltyckiego i Czarnego. Z jednej
tu goście, którzy przyjeżdżali obej-
w posągi. Po szturmie w 1648 roku
kilka swoich mebli, w tym komody w
W tym okresie i do drugiej polowy
strony wzgórz potoki i rzeczki są w
rzeć palac. Prócz tego w budynku
na zamek wojsk kozackich posągi te
stylu Ludwika XIV.
XVIII wieku rezydencja przeżywa
dorzeczu Wisly, a z drugiej Dniestru
mieścila się karczma i wozownia.
zostaly zniszczone i już nigdy ich nie
W zamku w Podhorcach kolejni
swój największy rozwój. Rzewuski
i Dniepru.
Stoimy przed glówną bramą wjaz-
odnowiono. Kozacy, mimo, iż uszko-
wlaściciele zgromadzili olbrzymią
dobudowuje kolejne piętro co zmie-
Oprócz zamku, mamy też w
dową do palacu. Chociaż mury zam-
dzili fortyfikacje, zamku nie zdobyli.
galerię dziel sztuki, która w różnych
nia palac jeszcze bardziej. Gromadzi
Podhorcach klasztor bazylianów,
kowe otacza glęboka fosa i potężne
Prace zdobnicze trwaly nadal.
okresach powiększala się lub zmniej-
w palacu największy zbiór zabytków
zalożony w XVII wieku opodal staro-
bastiony z wieżyczkami po bokach,
Caly przepych byl dzielem Giovanni
szala. W okresie rozkwitu rezydencji
artystycznych w historii rezydencji.
ruskiej osady Pleśniesk. W centrum
zwanymi ,,kawalierami", palac ma
Battisty Falconiego, a marmurowe
bylo tu okolo 900 obrazów najbar-
portale z herbem Koniecpolskich Po-
bóg (zachowane do dziś), marmuro-
we kominki i dekoracje palacowej ka-
plicy wykonal jego rodak Constantino
Tenkalla. W tym czasie wielki hetman
koronny odszedl już do lepszego
świata, nacieszywszy się tylko pięć
lat swym nowym palacem. Rezyden-
cją opiekowal się jego syn Aleksan-
der i wnuk Stanislaw Koniecpolscy. W
roku 1663 na stropie Sali Rycerskiej,
która byla jedną z najwspanialszych
w palacu, florentyńczyk Jan de Baan
namalowal sceny z heroicznego życia
wlaściciela, w tym jego zwycięstwo
nad Szwedami. Obrazy na ścianach
wstawiono we wspaniale rzeźbione i
Kościól św. Józefa, zbudowany przez Rzewuskich
zlocone ramy. Na szczęście niektóre
wygląd przede wszystkim rezydencji,
z tych obrazów zachowaly się do dziś
Podhorzec stajemy w okolicy kościo-
a dopiero później fortyfikacji. Jest to
i są ozdobą Muzeum Historycznego i
la św. Józefa, który wystawil Waclaw
wspanialy przyklad stylu ,,palazzo in
Lwowskiej Galerii Sztuki.
Rzewuski w 1766 roku. Wewnątrz
fortezza".
Wlaściwie w palacu nie bylo tak
zachowaly się jeszcze freski Luka-
Po nabyciu tych terenów przez
wiele komnat, ale każda z nich wy-
sza Smuglewicza i kilka epitafiów
hetmana wielkiego koronnego Sta-
wierala wielkie wrażenie iście królew-
czlonków rodziny Rzewuskich. Nad
nislawa Koniecpolskiego, zaprosil
skim przepychem. Najbardziej znane
ośmiokolumnowym portykiem usta-
on w 1635 roku architekta wloskiego
to: Karmazynowa, Żólta, Zielona, Zlo-
wiono osiem postaci świętych. Nie-
Andreę del Aqua i inżyniera fran-
ta, Chińska, Lustrzana i wspomniana
stety obecnie są zniszczone, jedną
cuskiego Guillaume le Vasseur de
już Sala Rycerska. W tych salach
zaś rozbito calkowicie w 1944 roku.
Beauplana, do wybudowania mu
Koniecpolscy zebrali wiele dziel sztu-
Obecnie świątynia zostala przeka-
zamiejskiej rezydencji ,,dla uciech
ki, które pomyślnie pomnażali kolej-
zana grekokatolikom. Na lące przed
i przyjemnego wypoczynku po tru-
ni wlaściciele palacu. W 1682 roku
kościolem stoją dwie wysokie kolum-
Wnętrze kościola św. Józefa
dach wojennych". Glówną rezyden-
Koniecpolski zapisal w testamencie
ny z figurami Maryi z Dzieciątkiem i
cją hetmana byl zamek w odleglych
zamek w Podhorcach Janowi III So-
dziej znanych mistrzów europejskich.
W 1761 roku palac odwiedza
św. Józefa, datowane tym samym
o 20 km stąd Brodach. Po sześciu
bieskiemu. Monarcha bywal tu czę-
Jednym z najbardziej cennych uważa
przyszly król Stanislaw August Po-
okresem, co i kościól. Stąd szeroka
latach ukończono prace zewnętrzne,
sto, wydawal huczne bale, przyjęcia
się ,,Milosiernego Samarytanina" van
niatowski. Wkrótce po tym w Sali
aleja prowadzi do wspanialej rezy-
ale wyposażenie i zdobnictwo palacu
i bankiety. Z jego okresu zachowal
Dijka z 1618 roku. Byly tu też dziela
Rycerskiej hucznie obchodzono ślub
dencji. Przechodzimy przez teren
trwalo jeszcze dwadzieścia lat. Rezy-
się tu namiot wielkiego wezyra Kara
Carroccio, Tycjana, da Vinci (,,Prome-
Teresy Rzewuskiej i Karola Stanisla-
dawnego parku palacowego z XVII
dencja Koniecpolskiego byla piętro-
Mustafy, przywieziony spod Wiednia,
teusz z ogniem"), Lukasa Giordano,
wa Radziwilla ,,Panie Kochanku"
wieku, zbudowanego na wzór wloski,
wa, i od strony pólnocnej z jej okien
marmurowy stól, na którym chrzczo-
Rubensa (,,Glowa starca"), Rem-
ulubieńca calej szlachty ówcze-
z późniejszym planem wedlug mody
roztaczal się wspanialy widok Rów-
no Jana, jako niemowlę, a także kla-
brandta i Rafaela. Późniejsze bada-
snej Rzeczypospolitej. A bylo za co.
francuskiej. Po stronie prawej od alei
niny Wolyńskiej. U stóp palacu, na
wesyn prezent cesarza Leopolda
nia wykazaly, że większość tych prac
Roczny dochód zięcia Rzewuskiego
mamy dużą budowlę z XVII wieku,
stokach wzgórza, bylo kilka tarasów
dla Marii Kazimiery po wiktorii wie-
to byly doskonale kopie, co wcale nie
dorównywal dochodowi calego Wiel-
zwaną ,,zajazdem". W okresie pano-
z fontannami i ogrodami, zdobionymi
deńskiej. Marysieńka miala tu też
umniejszalo ich wartości historycznej
kiego Księstwa Litewskiego! Od tego
wania Rzewuskich zatrzymywali się
