23

www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 25 kwietnia­14 maja 2018 nr 8 (300)

Demokracja po berdyczowsku...

Józef klemens Pilsudski

Nierówne traktowanie mieszkańców i sprzeczne z prawem

a niepodleglość Polski (cz. I)

zasady tegorocznego budżetu obywatelskiego stanęly na prze-

szkodzie zwycięstwu projektu polskiej spoleczności miasta.

Jak już informowaliśmy naszych

szkoly tak aktywnie przychodzą, aby

W dokumentach z końca XV wieku nazwisko Pilsudskich wystąpilo po raz pierw-

zaglosować, tym samym odbierając

czytelników, w zeszlym roku we wpro-

szy. Starosta upicki Bartlomiej Giniejtowicz, który przybral nazwisko od nazwy

glosy naszemu projektowi... Teraz już

wadzonym po raz pierwszy w historii

wiemy.

miasta budżecie obywatelskim zostal

swojej posiadlości (Pilsudy), to pierwszy znany czlonek rodziny Pilsudskich.

Tymczasem Polakom w sędzi-

wybrany i uzyskal dotację (oprócz

wym wieku nie pozwolono zagloso-

pięciu innych) projekt renowacji daw-

DOROTA DOWDA

wać z domu, chociaż prawo ukraińskie

nego polskiego cmentarza, autorstwa

dopuszcza taki tryb glosowania (taka

czlonka Zarządu ZPU i prezesa ,,Pol-

Rodzina Pilsudskich zostala cal-

osoba glosuje w obecności czlonków

skiego Radia Berdyczów" Jerzego

kowicie spolonizowana w czasach

komisji). W ten sposób, jako polska

Sokalskiego. Dzięki ogromnej i wy-

Rzeczypospolitej Obojga Narodów.

wspólnota, zostaliśmy potraktowani

tężonej pracy polskiej spoleczności

Pilsudskich osiadlych na Żmudzi

na nierównych zasadach.

na rzecz promocji tego pomyslu za

zaliczano do zamożnej miejscowej

Podczas glosowania niejedno-

projektem ,,Mogilę pradziada ocal

szlachty. Na początku XIX wieku (pra-

krotnie alarmowaliśmy kierowniczkę

od zapomnienia!" zaglosowalo 916

dziadek marszalka Józefa Klemensa

grupy roboczej do spraw prowadze-

mieszkańców. Za przyznane w ra-

Pilsudskiego) Kazimierz Pilsudski

nia budżetu obywatelskiego, bę-

mach budżetu obywatelskiego 100

prowadzi rozrzutny tryb życia, co

dącej jednocześnie zastępcą mera

tys. hrywien na cmentarzu przy ulicy

doprowadzilo do licytacji rodzinnego

miasta, Tamilę Pavlishynę. Wno-

Puszkina, w miejscu krzaków, chasz-

majątku. Synowie Kazimierza Pilsud-

siliśmy protesty, ale oprócz milych

czy i śmietników, powstala wylożona

skiego utrzymywali się z dzierżaw, a

uśmiechów i westchnień, innej re-

kostką brukową aleja, którą prze-

związki malżeńskie umożliwily rodzinie

akcji z jej strony nie bylo. Natomiast

chodzą procesje podczas różnych

dostatnie życie.

przedstawiciele konkurentów mówili

uroczystości. Na więcej ­ pieniędzy

W kwietniu 1863 roku wnuk Kazi-

nam, że skoro wygraliśmy już w ze-

nie starczylo. Aleja Pamięci zostala

mierza Pilsudskiego Józef Wincenty

szlym roku, to teraz powinniśmy dać

poświęcona przez oo. karmelitów bo-

Pilsudski poślubil kuzynkę Marię

wygrać innym. Oprócz tego niektóre

sych i uroczyście otwarta 1 sierpnia

Billewiczównę. Józef Wincenty Pilsud-

osoby wywieraly na nas presję, a

2017 roku.

ski i Maria Billewiczówna byli blisko

nawet spotkaliśmy się z prowoka-

W tym roku na prośbę miejsco-

spokrewnieni, dlatego do zawarcia

cjami i obelgami. Zmuszeni byliśmy

wych Polaków zdecydowaliśmy się

malżeństwa wymagana byla dyspensa,

zglosić te przypadki na policję.

ponownie zglosić do budżetu obywa-

którą otrzymali. Maria Billewiczówna

Mimo tych wszystkich przeszkód

telskiego projekt ,,Mogilę pradziada

wniosla w posagu kilkaset tysięcy rubli

zdobyliśmy jeden z najlepszych wy-

ocal od zapomnienia!", w celu kon-

i ponad 8 tysięcy hektarów ziemi. Mloda

ników w mieście i drugi w dzielnicy

tynuacji prac na rzecz odrodzenia

Bronislaw (drugi od lewej) i Józef (trzeci) Pilsudscy, 1885.

para po ślubie zamieszkala w Zulowie,

­ na nasz projekt padly 662 glosy,

polskiej nekropolii. Planowaliśmy

Kólko samoksztalceniowe Spójnia w gimnazjum wileńskim

oddalonego o 60 kilometrów od Wilna,

podczas gdy na zwycięski 822 (w jed-

przedlużyć Aleję Pamięci, aby umoż-

W dniu 5 grudnia 1867 roku w Zulowie

i gorsze pod względem warunków

zonu, sady owocowe i ogrody; wartka

nej dzielnicy wygrywal jeden projekt).

liwić prowadzenie procesji dookola

Tymczasem w innych dzielnicach do

urodzil się Józef Klemens Pilsudski.

mieszkania. Józef Wincenty podej-

i glęboka rzeka Mera otaczala dwór

cmentarza, wylożyć kostką plac kolo

zwycięstwa wystarczalo nawet ok.

W czasie osiemnastu lat malżeń-

mowal kolejne pomysly gospodarcze,

pólkolem z dwoma strumykami do niej

pomnika ks. Edmunda Bernatowi-

500 glosów. Gdyby nie opisane wyżej

stwa Maria urodzila dwanaścioro dzieci,

cza (1841­1893), proboszcza fary,

zaciągal kredyty bankowe. Niewielki

wpadającymi Paprotką i Mulówką. Stru-

naruszenia, wygralibyśmy. Lecz zwy-

usunąć zbędne krzewy i drzewa, od-

w tym raz bliźnięta. Jedenaście ciąż i

dochód dawala firma dorożkarska.

myk Paprotka tworzyl duży i glęboki

cięstwo nam po prostu ukradziono!

nowić groby dawnych proboszczów

porodów wyczerpaly organizm Marii,

Większość zaciągniętych kredytów

staw z topolami, nad brzegiem wzdluż

Wyciągamy wnioski na przy-

berdyczowskich. Zdawaliśmy sobie

która nie miala dobrego zdrowia, często

byla przeznaczana na bieżącą kon-

rzeki Mery ciągnąl się drugi sad i aleja

szlość. Uważamy, że tegoroczny

sprawę, że to przedsięwzięcie znów

chorowala na różne infekcje. Przez cale

sumpcję, co powodowalo, że nie

świerkowa, nad rzeką i za folwarkiem

budżet obywatelski Berdyczowa jest

będzie wymagalo od nas poświę-

życie lekko utykala, co bylo pozostalo-

bylo środków finansowych na splatę

ciągnęly się lasy, w glębi tworząc

dyskredytacją zasad demokracji.

cenia wolnego czasu oraz wlożenia

ścią po przebytym zapaleniu stawu bio-

następnych rat kredytów. Rodzina

puszczę, w lesie tym znajdowalo się

Nie chcemy nadal brać udzialu w

znacznego wysilku fizycznego i psy-

drowego w dzieciństwie. Maria zawsze

Pilsudskich nigdy nie zaznala glodu,

duże jezioro Piorun.

tym teatrze absurdu.

chicznego. Agitacja za projektem za-

byla wzorem sily charakteru i wytrwa-

ale można bylo powiedzieć o niedo-

Beztroskie i pelne radości dzieciń-

Wladze ukraińskie muszą sobie

brala nam cale dwa tygodnie. Od rana

lości, to ona zapewniala patriotyczne

statku. Bywaly sytuacje, że przyszly

stwo Józefa Pilsudskiego trwalo tylko

uświadomić, jak ważną sprawą dla

do wieczora promowaliśmy pomysl,

wychowanie dzieci. Powodem wystę-

Komendant Pilsudski nie mial spodni

siedem lat. W 1871 roku dwór i zabu-

Polaków jest dbanie o polskie ne-

rozpowszechnialiśmy informacje na

powania chorób umyslowych wśród

aby ubrać się i pójść do szkoly.

dowania dworskie ulegly zniszczeniu

kropolie, miejsca pamięci narodowej.

jego temat, przesiadywaliśmy w sie-

dzieci Józefa Wincentego i Marii bylo

Dziennik Bronislawa Pilsudskiego

w wyniku pożaru, wlaścicieli majątku

Przecież nikt i nic nie zabrania mero-

dzibie Rady Miejskiej i walczyliśmy o

bliskie pokrewieństwo pomiędzy rodzi-

stanowi ciekawe źródlo do poznania

nie bylo stać na odbudowę. Majątek w

wi Berdyczowa przekazać dodatkowe

każdy glos. Jednak w najśmielszych

ną Pilsudskich i Billewiczami. W czasie

mlodzieńczych lat życia przyszlego

Zulowie byl zadlużony, dlatego Józef

środki z budżetu miasta na odrodze-

snach nie wyobrażaliśmy sobie, z ilo-

dzieciństwa zmarlo dwoje najmlodszych

marszalka Pilsudskiego w Wilnie. Po-

Wincenty i Maria wraz z dziećmi mu-

nie polskiego cmentarza (co najmniej

ma przeszkodami i wykroczeniami,

dzieci, a troje z pośród żyjących dzieci

stać Józefa Pilsudskiego nakreślona

sieli przenieść się do Wilna.

na poziomie tegorocznej kwoty bu-

z jak wielkim bezprawiem przyjdzie

mialo zaburzenia psychiczne. Helena

byla niekorzystnie przez starszego

Po latach twierdzono, że powo-

dżetu obywatelskiego, tzn. 200 tys.

nam się zmierzyć.

najstarsza z rodzeństwa byla osobą

brata Bronislawa Pilsudskiego. Bro-

dem problemów finansowych rodziny

hrywien). Prosimy o to w imieniu tych

Zacznijmy od tego, że nie wia-

ograniczoną umyslowo, a Maria zmarla

nislaw Pilsudski zazdrościl Józefowi

Pilsudskich byly restrykcje wladz

Polaków, którzy z powodu wieku nie

domo dlaczego do dzielnicy, w której

w zakladzie psychiatrycznym, nato-

Pilsudskiemu bezgranicznej milości

carskich po stlumieniu powstania

mogli osobiście zaglosować, którzy

znajduje się polski cmentarz, zostala

miast najmlodszy z rodzeństwa Kacper

rodziny i znajomych. Bracia Bronislaw

styczniowego. Powodem bankruc-

ze lzami w oczach blagają nas o zna-

przypisana największa liczba projek-

byl kleptomanem. W 1866 roku urodzil

i Józef Pilsudscy uczęszczali do tej

twa finansowego rodziny mogly być

lezienie wyjścia z tej niesprawiedliwej

tów. Glównymi konkurentami polskiego

się Bronislaw Pilsudski syn Józefa

samej klasy w szkole. Bronislaw

obostrzenia gospodarcze, kontrybucji

sytuacji. Poza tym dbanie o należyty

cmentarza byly projekty budowy boisk

Wincentego i Marii, światowej slawy et-

przygotowywal się sumiennie do więk-

nakladanych na polskich ziemian

stan zabytkowego cmentarza komu-

przy dwóch szkolach miejskich, z któ-

nograf, badacz kultury Ajnów. Czasami

szości materialów, a na egzaminach

wraz z wywlaszczeniem chlopów.

nalnego jest sprawą nie tylko Pola-

rych jedna liczy prawie 1000 uczniów.

zachowywal się niekonwencjonalnie, w

dostawal najczęściej pytania z części,

Rodzina Pilsudskich należala do grupy

ków, ale również obowiązkiem wladz

Nie mamy nic przeciwko potrzebie

czasie odczytu w Krakowie w pewnym

której nie znal, natomiast Józef uczyl

wlaścicieli ziemskich, którzy nie musieli

miejskich.

powstania tych obiektów sportowych,

momencie, mówil coraz ciszej i zasnąl.

się malego fragmentu obowiązujące-

obawiać się nowej sytuacji gospo-

Spodziewamy się wsparcia na-

ale dlaczego miasto i dyrekcja owych

W rodzinach, w których przodkowie byli

go materialu w szkole i najczęściej na

darczej. Józef Wincenty Pilsudski byl

szych starań ze strony korpusu dy-

placówek nie zadbaly o to wcześniej?

blisko spokrewnieni, czasami rodzily

egzaminach mial szczęście. Bracia

wizjonerem, a nie gospodarzem. Mial

plomatycznego Polski oraz wladz

Druga rzecz, której nie bylo w ze-

się osoby wybitne, które posiadaly wy-

różnili się również pod względem cech

różne koncepcje prowadzenia majątku:

miast partnerskich Jawora i Siedlec.

szlym roku, to pozwolenie na wzięcie

jątkowe uzdolnienia. Wśród potomków

charakteru. Bronislaw zawsze byl

pragnąl rozwijać hodowlę i uprawę

I nie chodzi tu o wtrącenie się w

udzialu w glosowaniu osobom od 14

Józefa Wincentego i Marii też tak się

opanowany, a Józef byl wesoly i pelen

ziemi, planowal przeksztalcenie Zulowa

sprawy ukraińskie, ale o odnowienie

roku życia, co jest sprzeczne z obo-

wydarzylo. Józef Pilsudski (zdrobniale

życia. Nie ma w tym nic dziwnego, że

w ośrodek przemyslowy. Wybudowal

ważnych polskich śladów na Ukrainie

wiązującym prawem, umożliwiającym

nazywany Ziukiem) urodzil się jako

dochodzilo pomiędzy nimi do sporów.

mlyny, gorzelnię, wędzarnię, cegielnię,

oraz o wparcie nas, Polaków, którzy

branie udzialu w wyborach (samorzą-

czwarte dziecko Józefa Wincentego

Bronislaw Pilsudski przyszly badacz

produkowal terpentynę i drożdże.

na co dzień walczymy o odrodzenie

dowych czy parlamentarnych) oso-

i Marii, którzy osiedlili się w Zulowie.

Sachalinu, kierowal swoje pretensje

Podstawową cechą dobrego gospo-

polskości na Kresach.

bom pelnoletnim, tj. mającym ukoń-

Dzieciństwo Józefa Pilsudskiego prze-

nie tylko do Ziuka, ale denerwowalo go

darza jest cierpliwość, której Józef

czone 18 lat. W efekcie, oddać glos

pelnione bylo dostatkiem, dom prowa-

również zachowanie sióstr. Bronislaw,

Wincenty nie posiadal. Rozpoczynal

na szkolny projekt przychodzili ucznio-

dr Jerzy Sokalski

dzony byl na wysokiej stopie, ze slużbą

jako jedyny pośród rodzeństwa byl za-

realizację projektów, których nie

prezes ,,Polskiego Radia Berdyczów"

wie calymi klasami pod nadzorem na-

i rezydentami charakterystycznymi w

troskany sytuacją finansową rodziny

kończyl, podejmowal nowe projekty,

radny miasta

uczycieli. Otrzymaliśmy informację,

tym czasie dla polskich domów.

zagrożonej bankructwem. Pomagal

nie zwracal uwagi na miejscowe

że w jednej ze szkól uczniowie musieli

Larysa Wermińska

Józef Wincenty i Maria wraz z

Józefowi Wincentemu Pilsudskiemu

warunki prowadzenia majątku. Józef

prezes Berdyczowskiego oddzialu

fotografować telefonem komórkowym

dziećmi mieszkali w Zulowie w dużym

(ojcu) w prowadzeniu firmy dorożkar-

Wincenty nie umial dbać o interesy

Związku Polaków Ukrainy

swoje karty do glosowania, a zdjęcia

modrzewiowym dworze, w którym

skiej. Rodzina Pilsudskich uniknęla

swoje i wlasnej rodziny. W majątku w

pokazywać nauczycielowi. W taki oto

znajdowalo się dwanaście pokoi, por-

groźby bankructwa, co pozwolilo

Zulowie wybudowal gorzelnię. Na Wi-

OD REDAKCJI: Po tych wydarze-

sowiecki sposób nadal wychowuje

trety przodków na ścianach; dookola

Bronislawowi odetchnąć ze spokojem.

leńszczyźnie nie brakuje ziemniaków,

niach matka Jerzego Sokalskiego,

się mlodzież w naszym mieście, zaś

dworu zabudowania folwarczne i prze-

Bronislaw nie mial dobrego zdania o

lecz w czasie pędzenia spirytusu

pani Maria Sokalska, w wyniku do-

budżet obywatelski w Berdyczowie

myslowe; przed oszklonym gankiem

inteligencji ojca. Uważal, że ,,do rzeczy

wyjechal z majątku.

znanych przeżyć dostala wylewu.

zamienil się w budżet wstydu!

wielki gazon, za nim brama wjazdowa

prostych, ale gruntownych nie ma

Rodzina Pilsudskich zamieszkala

Obecnie wymaga dlugotrwalej i kosz-

Byliśmy zdziwieni, jako prezesi

z herbowymi tarczami; na lewo od ga-

charakteru...".

w Wilnie, zajmując coraz mniejsze

townej kuracji.

polskich organizacji, że dzieciaki z tej