28
Z pamiętnika podróżnika
25 kwietnia14 maja 2018 nr 8 (300) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com
klasztory rzymskokatolickie na wschodzie
Rzeczypospolitej franciszkanie (cz. II)
to już późniejsza kopia XVI-wiecz-
Braciom Mniejszym. Za lat trzydzie-
DMYTRO ANTONIUK
nego obrazu.
ści znaleźli oni sobie możnych fun-
tekst i zdjęcia
Przebudowę ukończono w 1880
datorów książąt Wiśniowieckich i
roku, gdy cerkiew ostatecznie ozdo-
Zbaraskich.
Kontynuujemy opowieść
biono freskami. Natomiast klasztor
Z ich fundacji powstaly zabu-
o ośrodkach zakonu Braci
pozostal bez większych zmian. Pod-
dowania piętrowego klasztoru w
Mniejszych franciszka-
czas kolejnych wojen światowych
ksztalcie litery ,,L", przylegające do
nów, na terenach Ukrainy.
klasztor p.w. Świętej Trójcy ucierpial
murowanego kościola. Prostokątna
3 km oddziela miejscowość
od dzialań każdej z walczących stron,
kaplica po prawej od glównej nawy
Szewczenkowe (dawn. Święty
jednak zakonnice go nie opuszczaly.
to prawdopodobnie pozostalości po
Stanislaw) od Halicza. Tu, na stro-
W okresie pokoju dziwnym trafem
pierwotnym kościele królowej Bony.
mym brzegu Dniestru wznosi się
klasztor przetrwal wszystkie fale kam-
W XVIII wieku świątynię rozbudowa-
świątynia w stylu romańskim, z biale-
panii antyreligijnych i nie byl ani przez
no, dobudowując lewą nawę i stylo-
go kamienia. Jest to cerkiew św. Pan-
chwilę zamknięty. A nawet więcej w
wą dzwonnicę. Jej charakterystyczne
telejmona, wzniesiona w 1194 roku
1984 roku klasztor otrzymal stauropi-
elementy zdobnicze pozwalają przy-
przez księcia Romana Mścislawo-
gię bezpośrednie podporządkowa-
puszczać, że budowniczym byl Pa-
wicza. Po tym, jak Halicz znalazl się
nie patriarchatowi moskiewskiemu.
wel Giżycki. Klasztor otaczal mur, w
pod panowaniem królów polskich w
Przyznam szczerze nie zdoby-
którego niszach umieszczono stacje
XIV wieku świątynia zostala przeka-
lem się na odwiedzenie klasztoru w
Drogi Krzyżowej.
zana katolikom na kościól katedralny.
poszukiwaniu pozostalości dawnych
Franciszkanie w Krzemieńcu,
Wówczas konsekrowano ją pw. Prze-
wieków. Znając slynny ,,przyjazny"
oprócz duszpasterstwa, utrzymywa-
najświętszej Marii Panny. Gdy po stu
stosunek moskiewskich prawoslaw-
li szpital dla biednych i wspomagali
latach diecezja zostala przeniesiona
nych do ludzi z aparatem fotograficz-
Uniwersytet Wileński. Jak wszystkie
z Halicza do Lwowa, świątynia opu-
nym, po prostu nie chcialem tracić
katolickie świątynie Krzemieńca, fran-
stoszala i jedynie kilka razy do roku
czasu i pojechalem dalej. Może byl to
ciszkanów skasowano w 1832 roku, a
odbywaly się tu nabożeństwa.
bląd, może tam coś interesującego
zabudowania i świątynię przekazano
W 1595 roku król Zygmunt III
pozostalo. Przynajmniej sklepione
pod prawoslawną cerkiew św. Mikola-
przekazal kościól franciszkanom. Ci,
korytarze spróbuję tu jeszcze po-
ja. Car Aleksander II przekazal cerkwi
ze swej strony, zmienili wezwanie ko-
wrócić. Między innymi w świątyni
w darze srebrną pozlacaną mon-
Pofranciszkański klasztor w Świętym Stanislawie
ściola na św. Stanislawa i rozpoczęli
też nie mialem odwagi robić zdjęć,
strancję. Później zbudowano tu iko-
jego remont i przebudowę, która
trowych zabudowań klasztornych,
calkowicie zmieniala ksztalt budowli
tworzących ze świątynią literę ,,L".
z tradycyjnego na planie krzyża w
W następnym stuleciu dobudowano
bazylikę. Prace ukończono w 1611
klasztorowi piętro.
roku. Wówczas też wzniesiono pię-
Skomplikowana historia tego
trową wieżę obronną z dzwonnicą
miejsca ciągnie się nadal. W XVIII
przed glówną fasadą, mury obronne
wieku klasztor prawdopodobnie zo-
i zabudowania klasztorne. Klasztor
stal przekazany bazylianom, a po II
zostal zdobyty przez Turków w 1676
dają imiona dwóch książąt z rodu
rozbiorze Rzeczypospolitej zwróco-
roku. Interesujące jest też, że ówcze-
Koreckich Samuela i jego brata
ny prawoslawnym. Chociaż bardziej
sny gwardian mial pod swoją opieką
Jana Karola. Z drugiej strony, źródla
znana jest wersja, że franciszkanie
również franciszkański klasztor św.
podają też, że Samuel byl ostatnim z
dotrwali w swoim klasztorze do
Krzyża w Haliczu. Ten ostatni nie za-
prawoslawnych w rodzie, lub też jako
1832 roku, kiedy to konwent skaso-
chowal się do naszych czasów, ale z
pierwszy katolik (?). Inna wersja glosi
waly wladze carskie. Również praw-
czasem stal się filią tego w Świętym
też o istnieniu w Korcu od XI wieku
dopodobne, że klasztor wówczas
Stanislawie.
prawoslawnego monastyru, który
splonąl. Dopiero w 1863 roku pod-
Kasata józefińka zakończyla
jakoby któryś z Koreckich przekazal
jęto odbudowę calego kompleksu,
dzialalność tu Braci Mniejszych w
franciszkanom. W kronikach można
któremu nadano rysy stylu pseudo-
roku 1787, ale świątynia pozostala
też znaleźć, że Samuel Korecki wy-
moskiewskiego. Kościól gruntownie
katolicką. Niestety zostala ona silnie
budowal dla prawoslawnych mniszek
przebudowano na cerkiew: nad
uszkodzona ogniem artyleryjskim w
klasztor, którego przeoryszą byla jego
fasadą wzniesiono dzwonnicę, nad
1915 roku. W tym czasie odkryto we-
krewna Serafima.
transeptem banię z pięcioma wie-
wnątrz liczne freski, prawdopodobnie
W 1622 roku książę umiera i jego
życzkami. Wszystkie te nadbudówki
z okresu franciszkańskiego, jak rów-
brat, kasztelan wolyński Jan Karol,
byly drewniane i nie bardzo harmo-
nież graffiti, najprawdopodobniej z
przekazal zakonnikom katolickim
nizowaly z murowanymi ścianami
okresu ruskiego. Np. w absydzie jest
klasztor, którego budowę rozpocząl
świątyni. Po franciszkanach wlaści-
kilka autografów franciszkańskich:
jego brat, Samuel. Prawoslawne
wie nie pozostalo śladu, chyba je-
,,Fr. Christopher Kamenec AD 1610",
mniszki przeniesiono do starych za-
dynie barokowy portal z kolumnami.
,,Fr. Simeon Ruik AD 1610", ,,Hierman
budowań klasztornych. Jak by tam
Niektórzy wprawdzie twierdzą, że
Reklowski Anno Dm 1600".
nie bylo, w I polowie XVII wieku,
glówna relikwia cerkwi ikona Matki
Oglądając te nabazgrane podpi-
franciszkanie na pewno mieli już w
Bożej Wspomożycielki Grzeszników
sy i rysunki, które mają po 800 lat,
Korcu swój klasztor, który skladal
pochodzi z czasów Samuela Ko-
Pofranciszkański klasztor w Krzemieńcu
spędzilem tam kilka godzin, równie
się z murowanego kościola i pię-
reckiego. Ale inni są zdania, że jest
pasjonujące byly studia nad porta-
nostas, który przyslonil oltarz glówny
widząc stosowny zakaz na drzwiach
lem z bialego kamienia, też pokry-
z XVIII wieku. Pozostal on w świątyni
wejściowych.
tego graffiti.
do dziś. Niestety, proboszcz zabronil
Dodam, że w Korcu, oprócz licz-
Obecnie świątynia należy do
mi robienia tam zdjęć, ponieważ nie
nych cerkwi drewnianych możemy
grekokatolików i jest pw. św. Pante-
mialem ,,blogoslawieństwa metropo-
zwiedzać ruiny palacu Czartoryskich
lejmona jak pierwotna cerkiew. W
lity". Prawdopodobnie z okresu fran-
(liceum) i kościól św. Antoniego.
1998 roku przeprowadzono gruntow-
ciszkańskiego pochodzi zachowana
ną rekonstrukcję, przybliżając mak-
plaskorzeźba św. Onufrego w lewej
Naprzeciwko kolegium jezuitów
symalnie architekturę do tej pierwot-
nawie i dwa feretrony z późniejszy-
w ,,wolyńskich Atenach" Krze-
nej, z okresu książęcego.
mi ikonami prawoslawnymi (też tam
mieńcu, leży znacznie mniejszy,
stoją).
ale sądząc z wyglądu, starszy kom-
Korzec. Jednym z najważniej-
W ostatnich latach prawoslawni
pleks dawnego klasztoru francisz-
szych zabytków tej miejscowości
duchowni wybudowali sobie ,,pleba-
kanów. W I polowie XVI wieku kró-
jest byly klasztor franciszkanów,
nię", która na szczęście nie zepsula
lowa Bona wystawila w tym miejscu
zalożony w 1621 roku. I tu mamy
architektonicznej calości obiektu.
kościól parafialny, który staraniem
calkowity galimatias. Nie wiemy
Szpeci świątynię natomiast bania
biskupa luckiego Marcina Szysz-
kto zalożyl ten klasztor. Źródla po-
nad nawą glówną.
kowskiego w 1606 roku przekazano
Pofranciszkański klasztor w Korcu
