Niezależne pismo
DYTIATYN 98 lat po bitwie
Polaków na Ukrainie
Byla sobota, polowa września. Dzień cieply, choć na niebie zbieraly się ciemne
chmury. Między ciągnącymi się wzdluż doliny Dniestru lagodnymi wzgórzami
co raz uderzaly chlodne podmuchy wiatru. Pod jednym ze wzgórz, oznaczonym
na wojskowych ,,sztabówkach" numerem 385, tuż obok wsi Dytiatyn, stalo kilka
autokarów na polskich i ukraińskich rejestracjach. W jednym z tych na ukraiń-
skiej, można bylo przeczytać na zatkniętej za szybą tabliczce napis ,,Stanisla-
wów". W kierunku wzgórza ciągnąl sznur ludzi. Starsi i mlodzież. Polacy i miej-
scowi Ukraińcy. Polacy mieszkający w Iwano-Frankiwsku (d. Stanislawowie),
Obertynie, Kaluszu, a także przybyli z różnych miejsc Polski.
W latach dziewięćdziesiątych, po
MIROSLAW ROWICKI
(MARCIN ROMER)
odzyskaniu przez Ukrainę niepodle-
glości krzyż powrócil na swoje miej-
tekst i zdjecia
sce i razem z krzakiem plonącego
To w tym miejscu 98 lat temu,
glogu przez dlugie lata byl symbolem
16 września 1920 roku, trwal zacięty
tego miejsca, do którego coraz czę-
i krwawy bój. 600 polskich żolnierzy
ściej zaczęli przyjeżdżać Polacy.
przez wiele godzin powstrzymywalo
Sprawa zaczęla nabierać ru-
blisko czterokrotnie liczniejsze wojska
mieńców po rozpoczęciu odbudowy
bolszewickie. W końcowej fazie bitwy
kościola i klasztoru w pobliskich Bol-
zginęli wszyscy polscy obrońcy wzgó-
szowcach. Nie sposób nie wspomnieć
rza 385, rannych Czerwoni Kozacy do-
dzialań poprzedniego kustosza bol-
bijali w okrutny sposób. Poświęcenie
szowieckiego sanktuarium o. Grze-
www.kuriergalicyjski.com
żolnierzy pod Dytiatynem nie poszlo
gorza Cymbaly i historyka Wieslawy
na marne. Mialo ogromne znacze-
Holik z Gliwic, których dzialania i upór
1827 września 2018
nie strategiczne. Dzięki ich bohater-
sprawily, że sprawą zainteresowala
nr 17 (309)
stwu, udalo się utrzymać ofensywę
się b. Rada Ochrony Pamięci Walk
na froncie poludniowym i uratować
i Męczeństwa oraz Ministerstwo Kul-
przed rozbiciem 8 Dywizję Piechoty
tury i Dziedzictwa Narodowego RP,
oraz sojuszniczą ukraińską dywizję
które sfinansowaly odbudowę cmen-
kawalerii. ,,Na dowód uznania tego
tarza. W 2015 roku odbyla się cere-
męstwa i poświęcenia przedstawiono
monia jego ponownego poświęcenia.
baterję 4-ą 1-go pulku artylerii górskiej
Wielkie zaslugi przy przywracaniu
jako `baterię śmierci do Krzyża Virtuti
pamięci ma Szymon Hatlas z War-
Militari" napisal w rozkazie pulkownik
szawy, który pierwszy upublicznil ideę
Stanislaw Burhardt-Bukacki, dowódca
ponownego uczczenia miejsca bitwy.
ocalonej 8 Dywizji Piechoty.
Podobnie jak w latach poprzed-
W okresie międzywojennym miej-
nich, rocznicę uczczono odprawieniem
sce to otoczone bylo wielką czcią.
uroczystej mszy polowej. Przybyli
Obok zbiorowej mogily postawiono
przedstawiciele Konsulatu Generalne-
maly kościólek św. Teresy, przy któ-
go RP we Lwowie: zastępczyni konsu-
Jak pobudzić
rym przynajmniej dwa razy w roku
la generalnego Katarzyna Solek i kon-
gospodarkę ukraińską
odbywaly się uroczystości. Miejsce
sul Marian Orlikowski, przedstawiciele
Wlodzimierz Bartkowiak
zyskalo miano kolejnych Polskich
Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa
W okresie sowieckim miejsce
wym mieszkańcom, nie, nie Pola-
s. 2
Termopil, a nazwa Dytiatyn zostala
Narodowego RP: Krystyna Salańska,
uleglo pelnej dewastacji i można
kom, bo ci zostali wysiedleni jesz-
wyryta na pylonie Grobu Nieznanego
Dariusz Szcześniak i Teresa Zachara.
powiedzieć, że zniknęlo z po-
cze w 1945 roku, udalo się ukryć
Żolnierza w Warszawie.
wierzchni ziemi. Jednak miejsco-
żelazny krzyż.
(cd. na s. 2)
355 lat temu zostala zawarta unia hadziacka
355 lat temu, 16 września 1658 roku, zostala zawarta unia hadziacka. Bylo to
porozumienie pomiędzy Rzeczpospolitą, a Kozackim Wojskiem Zaporoskim.
Przekleństwo historii
zostać powolane zgromadzenie na-
Starszyzna kozacka nie byla za-
Wasyl Rasewycz
rodowe, jako forma lokalnego parla-
dowolona z rządów moskiewskich,
s. 3
mentu. Religia prawoslawna miala
które nie przypominaly warunków
być uprzywilejowana, a metropolita
jakie panowaly w Rzeczypospolitej.
kijowski i pięciu biskupów mialo wejść
Duchowieństwo zaczęlo się obawiać
do senatu.
o autonomię Cerkwi ukraińskiej, która
Unia określala również liczbę
zostala podporządkowana patriarsze
Kozaków rejestrowych, nobilitację
moskiewskiemu oraz carowi.
i liczebność wojsk zaciężnych. Do-
Iwan Wyhowski, sprawowal
datkowo zobowiązano się do zawar-
wladzę w imieniu nieletniego Juri-
cie traktatów z Turcją i Chanatem,
ja Chmielnickiego i wraz z Jerzym
w celu uspokojenie Ukrainy i jej
Niemiryczem, rozpocząl rokowania
rozwoju.
z komisarzami Jana Kazimierza.
Międzymorze
W maju 1659 roku unia zostala
Rezultatem tego byla podpisana
Jerzy Lubach
zatwierdzona przez sejm i zaprzysię-
ugoda w Hadziaczu, określająca
s. 12
żona przez króla. Jednakże wśród
warunki powrotu Ukrainy do Rzecz-
Kozaków wybuchl bunt przeciwko
pospolitej.
Wyhowskiemu, którego oskarżono o
Traktat odwoluje się do unii lu-
sprzedanie Ukrainy. Wladzę przejąl
belskiej, gdyż wyraźnie stwierdza,
Jurij Chmielnicki, odnowil on uklad
iż Kozacy ,,jako wolni do wolnych,
Tym samym powstaje Rzeczpo-
kijowskiego, braclawskiego i czer-
perejeslawski, który jednak jeszcze
równi do równych, zacni do za-
spolita skladająca się z Korony, Wiel-
nihowskiego. Mialy być zachowane
bardziej, niż uklad z 1654 roku ogra-
cnych wracają" oraz napisane jest o
kiego Księstwa Litewskiego i Księstwa
osobne urzędy tak jak w Koronie i na
niczyl autonomię na rzecz Moskwy.
,,Rzeczpospolitej narodu, polskiego,
Ruskiego. Księstwo Ruskie mialo
Litwie. Najważniejszym urzędnikiem
źródlo: historykon.pl
litewskiego i ruskiego".
obejmować tereny województwa
mial być hetman kozacki oraz mialo
www.kuriergalicyjski.com internetowa gazeta codzienna
Kupując nasze pismo, wspomagasz slowo polskie na Wschodzie
