14

Przegląd wydarzeń

30 października­15 listopada 2018 nr 20 (312) * Kurier Galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

360. rocznica podpisania Unii Hadziackiej

16 września br. minęlo dokladnie 360 lat od bezprecedensowego wydarzenia, które mialo od-

mienić losy Europy Wschodniej. Sojusz trzech wielkich narodów, których obywateli dziś nazwie-

my Polakami, Ukraińcami i Litwinami zmienić mial uklad sil na starym kontynencie, zapewnić

stabilność relacji i zakończyć trwające od lat bratobójcze walki.

RP na Ukrainie Jan Pieklo, byli am-

PIOTR ELWERTOWSKI

basadorzy RP na Ukrainie Henryk

Litwin i Jacek Kluczkowski.

Wschodnioeuropejski

triumwirat

Niezwykle cieply, sloneczny schy-

Ocalić od zapomnienia

lek lata sprawia, że ukraińska ziemia

W trakcie konferencji po raz

pokryta jest feerią barw. Śnieżnobia-

pierwszy zaprezentowana zostala

le obloki leniwie suną po blękitnym

wystawa ,,Ugoda Hadziacka 1658­

niebie, pola zaczynają przybierać

2018" autorstwa wykladowcy Stu-

kolor zlota, a wielobarwne liście

dium Europy Wschodniej, pulkowni-

drzew kojąco szeleszczą muskane

ka Tadeusza Krząstka. Kilkadziesiąt

delikatnym wiatrem... Tak wyglądać

dużych, barwnych plansz ze szcze-

mógl 16 września 1658 roku, gdy na

gólami przestawialo historię Unii,

zytywne reakcje, a dzięki wspólnym

przedpolach miasteczka Hadziacz

jej twórców, glówne zalożenia oraz

staraniom Studium Europy Wschod-

zawarta zostala ugoda, czy też Unia

konsekwencje polityczne. Na wysta-

niej i Fundacji Sądeckiej obejrzeć ją

Hadziacka. Ten wielki, choć nietrwaly

wie nie zabraklo także odniesień do

będą mogli także mieszkańcy innych

projekt lączyl w jeden byt polityczny

wspólczesności, w tym wspólnych,

ukraińskich miast.

Koronę, Wielkie Księstwo Litewskie

polsko-ukraińskich projektów mili-

Jan Malicki

i Księstwo Ruskie. To dzięki Ugodzie

tarnych czy dzialań Studium Europy

Równi z równymi

Hadziackiej możliwe bylo pokonanie

Ukraina zyskiwala możliwość stwo-

kreującym ich spoleczną tożsamość i

Wschodniej, które nieustannie pielę-

Na przedpolach Hadziacza, w

armii moskiewskiej w bitwie pod Ko-

rzenia wlasnego państwa i zapo-

budującym poczucie wspólnoty.

gnuje pamięć o naszej wspólnej, pol-

miejscowości Czerwony Kut wladze

notopem. Krótkie, niespelna dwulet-

wiedź przyszlej niepodleglości. Tej

Uroczystości rozpoczęly się w

sko-ukraińskiej historii. Plk Krząstek

miasta zorganizowaly imprezę plene-

nie trwanie Unii ukrócily knowania

wielkiej, dziejowej szansy nie potrafili

budynku Rady Miasta Hadziacz. To

wraz z organizatorką konferencji,

rową w historycznym stylu. Ludowe

Rosji, której udalo się doprowadzić

wykorzystać Kozacy, Polacy i Litwini.

wlaśnie tam, w pięknie odrestauro-

Oleksandrą Zwjaginą zaprezento-

pieśni i tańce, piękne, kozackie stroje

do buntu Czerni, obalenia hetmana

Wielcy tego świata nie potrafili wy-

wanej sali odbyla się międzynaro-

wali zgromadzonym najważniejsze

i wzniosle przemówienia żywo przy-

Wyhowskiego i ostatecznie pchnąć

trwać w godności, polączyć ruskie,

dowa konferencja poświęcona Unii

Ukrainę w okres Ruiny.

polskie i litewskie sztandary w jed-

Hadziackiej  zatytulowana  ,,Wielki

Traktat, godny określenia ,,Unia"

nym szeregu. Upadek Unii byl stra-

Projekt. 360. rocznica Unii Hadziac-

z powodu swojej rangi, mial wprowa-

tegicznym sukcesem Rosji carskiej

kiej 1658­2018". Naukowcy z Polski

dzić glębokie zmiany ustroju Rzeczy-

i początkiem upadku Rzeczypospo-

i Ukrainy omawiali tlo historyczne,

pospolitej Obojga Narodów. Dążono

litej Obojga Narodów, co prawie za

powody zawarcia Unii, jej znaczenie,

do polączenia w jeden organizm

sto lat stalo się przyczyną utraty

konsekwencje a także powody, dla

Królestwo Polskie, Wielkie Księstwo

niepodleglości przez Polskę i Litwę,

których ów ,,wielki projekt" nie prze-

Litewskie, Wielkie Księstwo Ruskie.

zarówno jak i Ukrainę.

trwal próby czasu. Konferencję otwo-

Na jego gruncie planowano stworzyć

rzyl Jan Malicki, dyrektor Studium

nowe państwo w Europie na zasa-

Europy Wschodniej, który w języku

Historia wiecznie żywa

dach federacyjnych: Rzeczpospolitą

16 września br. obchodziliśmy

ukraińskim wyrazil wiarę w brater-

Trojga Narodów. Państwo oparte

360. rocznicę zawarcia Unii Hadziac-

stwo Polaków i Ukraińców. Podczas

mialo być na zasadach praworząd-

kiej. W celebrację obchodów wlączyly

ceremonii otwarcia przemawiali także

ności i równości, zgodnie z mającą

się wladze miasta Hadziacz, Studium

przedstawiciele miejscowej admi-

ogromny wymiar moralny i historycz-

Europy Wschodniej oraz Fundacja

nistracji Hadziacza oraz burmistrz

ny dewizą: ,,Równi z równymi ­ wolni

Sądecka i Instytut Polski w Kijowie.

Hadziacza i burmistrz Starego Są-

Tadeusz Krząstek

z wolnymi". Ugoda Hadziacka po raz

Mieszkańcy Hadziacza jeszcze przed

cza Jacek Lelek, co może być nawet

pierwszy w historii miala zrównać

obchodami rocznicowymi spotkać się

symbolicznym. Podczas otwarcia za-

zalożenia wystawy. ,,Ta wystawa byla

wolywaly nastrój XVII wieku. Miejsce

Ruś z Królestwem Polskim i Wielkim

mogli z wizerunkiem hetmana Iwana

prezentowana zostala moneta kolek-

naprawdę potrzebna", ,,dobrze, że

uroczystości nie bylo przypadkowe,

Księstwem Litewskim, co w przy-

Wyhowskiego, który zdobil najwięk-

cjonerska i znaczek pocztowy upa-

wreszcie każdy będzie mógl dowie-

uznaje się bowiem, że to wlaśnie

szlości stworzyloby realne podstawy

sze billboardy w centrum miasta.

miętniające hetmana Wyhowskiego

dzieć się czegoś o naszej historii",

na polach Czerwonego Kuta mialo

polityczne, moralne i spoleczne do

W mieście i jego okolicach znajdują

i Unię Hadziacką. W konferencji

,,ta wystawa to olbrzymi krok w stronę

miejsce spotkanie sygnatariuszy Unii.

utworzenia wielkiej i silnej Rzeczy-

się liczne pomniki i pamiątki Unii.

udzial wzięli nieomal wszyscy najwy-

polsko-ukraińskiego pojednania" ­

Przymierze Litwinów, Polaków i Ukra-

pospolitej Trojga Narodów, zdolnej

Dla Hadziaczan pamięć o wielkiej

bitniejsi polscy i ukraińscy badacze

mówili goście po obejrzeniu wystawy.

ińców upamiętnione jest w postaci

oprzeć się ekspansji Moskwy, Turcji,

przeszlości jest ważnym elementem

tej problematyki, m.in.: ambasador

Ekspozycja wywolala niezwykle po-

kilku wymownych symboli. Nad polem

Chanatu Krymskiego i innym zabor-

górują trzy flagi: ukraińska, polska i li-

czym państwom.

tewska, zawieszone na masztach po-

Postanowienia Ugody Hadziac-

lączonych metalową wstęgą z zapisa-

kiej byly rewolucyjnymi dla swych

nym w trzech językach tekstem ,,Unia

czasów. Dotyczyly one nie tylko po-

Hadziacka 1658". Nieopodal masztów

lityki, spraw urzędowych i ziemskich,

znajduje się pamiątkowy glaz, przy

lecz unieważnialy także zawartą w

którym w tym roku odslonięto wspa-

1654 roku Ugodę Perejaslawską ­

nialy pomnik z brązu, który przedsta-

sojusz Kozaczyzny Chmielnickiego z

wia trzech uśmiechniętych, stojących

carską Rosją. Dzialania te mialy do-

ramię w ramię mężczyzn: Ukraińca,

prowadzić do ponownego zjednocze-

Polaka i Litwina. Prosta i niezwykle

nia Ukrainy rozerwanej przez wojny,

wymowna symbolika pomnika spra-

bunty i powstania oraz wyrwać kraj z

wi, że historia trójprzymierza obec-

rąk Moskwy. Ugoda Hadziacka doty-

na będzie w świadomości coraz to

czyla także glębokich zmian w kwestii

nowych pokoleń. Warto pamiętać o

kultury i edukacji na ziemiach ukra-

historii Unii Hadziackiej, która jasno

ińskich, wprowadzala także zasadę

pokazala nam, że jedność i porozu-

równości religijnej ­ Unia Brzeska

mienie, partnerstwo i dobrosąsiedz-

miala obejmować swoim zasięgiem

kie stosunki to droga do rozwoju i

ziemie Księstwa Ruskiego.

realna sila mogąca przeciwstawić

Można śmialo mówić, że dla Pol-

się rosyjskiemu imperializmowi. Unia

ski i Litwy Ugoda byla wielką szansą

Hadziacka byla naprawdę ,,Wielkim

wzmocnienia wlasnego państwa

Projektem" i jednocześnie wielką hi-

i odzyskania dawnej slawy oraz

storyczną stratą, gdyż obu narodom

Pamiątkowy glaz, przy którym w tym roku odslonięto pomnik z brązu, który przedstawia

pozycji międzynarodowej. Z kolei

nie udalo się go zrealizować.

trzech uśmiechniętych, stojących ramię w ramię mężczyzn: Ukraińca, Polaka i Litwina