21

www.kuriergalicyjski.com * Kurier Galicyjski * 30 października­15 listopada 2018 nr 20 (312)

Historia zatoczyla kolo

заграла". I tak skowronek, który po-

dobry gospodarz czeka na upragnio-

nia. Szczuratowi wyraźnie spodobal

jawia sią w trzeciej strofie u Szasz-

ny urodzaj. U Szaszkiewicza ów frag-

się ów ,,ukrainizowany" i ,,dopelniony"

kiewicza, a którego nie ma u Karpiń-

ment nabiera nowego, ideowo-obra-

nowymi obrazami wariant przekladu;

Licealiści warszawskiej szkoly im. Tadeusza Czackiego oraz wolontariusze

skiego, to ciekawa i nieprzypadkowa

zowego, spolecznego znaczenia.

uznal on także, że tlumacz ,,zwycię-

Towarzystwa Tradycji Akademickiej i Fundacji Dziedzictwa Kulturowego

innowacja translatorska. Ukraiński

W. Szczurat, analizując tlumacze-

żyl" pierwowzór, ponieważ udalo mu

w dniach 23­30 września uczestniczyli w obozie wolontariackim w Krze-

poeta, który urodzil się i wychowal

nie, podkreślal, że ,,autor ukraińskie-

się bardziej zbliżyć do idealu, aniżeli

mieńcu na Ukrainie. Celem wyjazdu bylo przeprowadzenie prac porząd-

samemu autorowi.

na wsi, dobrze wiedzial, że skow-

go przekladu niewolniczo trzymal się

kowych na zabytkowym cmentarzu bazyliańskim, w którego najstarszej

Ową tendencję do ,,ukrainizowa-

ronek śpiewa wysoko nad polami

oryginalu aż do ostatniej strofy. Lecz

części spoczywają profesorowie slynnego Liceum Krzemienieckiego.

nia" przekladanych utworów, szcze-

i wlaśnie to nadaje tlumaczeniu

w ostatniej strofie zdobyl się na ory-

gólnie w pierwszej polowie XIX wieku

szczególnego rozmachu oraz ,,prze-

ginalność. Może mial pod ręką polski

bazyliańskim. Wśród ponad 40 zacho-

Wolontariusze byli zaangażowa-

należy rozpatrywać w historycznym

strzenności". Należy przypuszczać,

tekst z takim tytulem jak w zapisie

wanych nagrobków można odnaleźć

ni w oczyszczenie terenu nekropolii

kontekście. Zjawisko to charaktery-

że ,,romantyczna" metoda przekladu

Czajkowskiego ,,Allehorija", ponieważ

pomniki botanika Wilibalda Bessera,

z galęzi, krzewów i dziko rosnących

zowalo się indywidualną logiką, a

dala Szaszkiewiczowi możliwość

przeróbka ostatniej strofy wskazuje

grafika Józefa Sandersa, matematy-

mlodych drzewek.

ka Józefa Czecha i nauczyciela języ-

­ Te dzialania mają zapobiegać

także ­ pewnymi prawidlowościami.

dość swobodnego operowania sty-

na to, że zrozumial caly oryginal jako

ka rosyjskiego Antoniego Strzeleckie-

skutkom rozrastającego się drzewo-

W pierwszym okresie rozwoju lite-

listycznymi oraz obrazowo-kompo-

alegorię i dal temu swojemu rozumie-

go oraz dyrektorów Liceum: Michala

stanu i dalszemu niszczeniu pomni-

ratury ukraińskiej, a szczególnie na

zycyjnymi środkami, które wplywaly

niu dobitny wyraz w narodowo-patrio-

Ściborskiego i Andrzeja Lewickiego.

ków oraz ulatwić pracę konserwato-

początku XIX w., tlumaczenia tego

na spoistość wewnętrznej struktury

tycznym duchu swego czasu, w tym

­ Cmentarz bazyliański jest miejscem

rów ­ komentuje Daniel Potkański,

typu odpowiada duchowi czasu. Po-

pierwowzoru, gdyż interpretacja

duchu, który tak silnie ujawnil się w

szczególnym nie tylko ze względu na

koordynator projektu. ­ Szczególnie

szerzaly one horyzonty czytelników,

tlumacza byla zbieżna z zamierze-

dzialalności i poglądach ,,Rusalki", a

upamiętnienie wybitnych profesorów,

cieszy fakt uczestnictwa w projek-

wprowadzaly do utworów literackich

niami autora i jednocześnie otwie-

przede wszystkim samego Szaszkie-

nowe tematy i idee, nowe obrazy,

nowe możliwości w operowaniu

slowem poetyckim, przybliżaly ukra-

ińskiego czytelnika do światowych

standardów estetycznych, sprzyjaly

jego duchowemu rozwojowi. Ponad-

to wspomniana tendencja obligowala

tlumaczy do tego, aby przekladane

przez nich utwory byly zrozumiale dla

ukraińskich kręgów czytelniczych,

aby owe przeklady byly przesiąknię-

te świeżym narodowym brzmieniem,

ale również z uwagi na formę po-

cie uczniów z liceum im. Tadeusza

aby sytuowaly potencjalnego czy-

mników jako dziel sztuki sepulkralnej

Czackiego w Warszawie, które kon-

telnika wewnątrz określonej sytuacji

­ mówi Pawel Wilski, wiceprezes To-

tynuuje tradycję oświatową krze-

lirycznej.

warzystwa Tradycji Akademickiej.

mienieckiej placówki. Byla to dla

I tak w ukraińskim tlumaczeniu

Wolontariusze i licealiści, biorący

nich wyjątkowa okazja do poznania

udzial w pracach na cmentarzu, mie-

dziedzictwa patrona swojej szkoly, a

milosny wiersz Karpińskiego nabral

li niezwyklą okazję poznać rzadko

także do czynnego udzialu w dziele

szczególnego, patetycznego wy-

opowiadane historie, uczestniczyć

zachowanie go dla kolejnych poko-

dźwięku. Przeklad stal się nie tylko

w wycieczkach krajoznawczych i na-

leń ­ dodaje Potkański.

apoteozą piękna przyrody, sily uczu-

wiązać kontakt z mlodzieżą uczącą

Historia cmentarza bazyliańskie-

cia, ale także uwznioślal myśl i ser-

się w murach dawnego Liceum Krze-

go, zwanego też proreformatorskim

ce, urzeczywistnial marzenia o ,,wla-

mienieckiego, a także spotkać się z

lub monasterskim, zaczyna się w

snej pieśni". W tym momencie warto

polskimi rodzinami mieszkającymi

1760 roku razem z fundacją klaszto-

przywolać myśl Tarasa Szewczenki:

na Ukrainie. Dzięki ciężkiej pracy

ru w Krzemieńcu. Funkcjonowal jako

Ну що б, здавалося, слова...

uczniów i wolontariuszy ważna dla

miejsce pochówku księży i braci aż

Слова та голос ­ більш нічого.

Polaków nekropolia zyskala na do-

do kasacji zakonu. Budynki kolegium

А серце б ється ­ ожива.

stępności. ,,Naszym celem jest przy-

jezuickiego i klasztor bazylianów zo-

Як їх почує! ­ Знать, од Бога

wrócić to miejsce dla spoleczeństwa.

staly adaptowane na potrzeby otwar-

І голос той, і слова

Zarośnięty cmentarz jest tylko zanie-

tego w 1805 roku Gimnazjum Wolyń-

Ідуть меж люди!....

dbanym miejscem pamięci. Po upo-

skiego. Szkola, której zalożycielami

Dąb Karpińskiego

Slawią one silę poetyckiego slo-

wa, które nie zna granic, ponieważ

rala ona drogi odbioru potencjalnym

wicza. Ostatnia strofa pieśni podnosi

wlaśnie dzięki przekladom staje się

czytelnikom.

ją ponad poziom przeciętnych tluma-

wspólną wlasnością różnych naro-

I tak Szaszkiewicz, jako przed-

czeń i stawia w rzędzie nowatorskich

dów, pozwala im zrozumieć i szano-

stawiciel ,,romantycznej" szkoly prze-

przeróbek.

wać się nawzajem.

kladu, jakby zmagal się z autorem;

Ukraiński badacz literatury wyra-

Niestety ­ po śmierci Szaszkie-

interesuje go bardziej nie oryginal,

zil, jak należy sądzić, tymi slowy po-

wicza żaden z ukraińskich tlumaczy

ale tworzenie jego translatorskich

glądy na ówczesne strategie i prakty-

w XIX wieku nie próbowal przekladać

wariantów kombinatornych. Ukraiń-

ki translatorskie oraz wyeksponowal

poezji Karpińskiego.

ski tlumacz nie znal pelnego tytulu

,,ukraińskie" brzmienie tego tlumacze-

sielanki Karpińskiego ­,, Do Justyny.

Tęskność na wiosnę" i dlatego też

Klub Sportowy Pogoń" Lwów

interpretowal ją wedlug innego ide-

owo-artystycznego klucza, a miano-

oglasza nabór chlopców

wicie ­ przystosowując ją do proble-

rządkowaniu zmienia się w świadka

byli Tadeusz Czacki i Hugon Kollątaj,

mów, które stanęly przed generacją

i dziewcząt do szkólki pilki nożnej

historii, od którego możemy się wiele

rozslawila miasto Krzemieniec. Dzięki

mlodych ukraińskich romantyków

nauczyć. Mamy ambicję, aby nasze

polączeniu talentu organizacyjnego i

żyjących na początku XIX wieku.

dzialanie wplynęlo na wzrost zain-

doświadczenia dydaktycznego obu

Piąta strofa przekladu, na przyklad,

teresowania dziedzictwem Liceum

zalożycieli powstal pionierski program

wyraźnie odbiega od treści oryginalu,

Krzemienieckiego wśród osób tu

nauczania, który zmienil oblicze edu-

można ją raczej uznać za wariacje na

mieszkających oraz turystów" ko-

kacji w pierwszych latach XIX wieku.

temat wiersza Karpińskiego:

mentuje Maria Chrostowska, koor-

Edukacja na wysokim poziomie stala

O wiosno! Pókiż będę cię prosil

dynator projektu.

się dostępna dla chlopców nie tylko z

Gospodarz zewsząd stroskany?

Projekt porządkowania cmen-

rodzin szlacheckich. Miejsce to stalo

Jużem dość ziemię lzami urosil:

Szanowni Rodzice!

tarza bazyliańskiego w Krzemieńcu

się szczególnie ważnym ośrodkiem

Wróć mi urodzaj kochany!

byl finansowany ze środków Instytu-

kultury polskiej i ksztaltowania po-

Zarząd Lwowskiego

tu Polonika (Instytut Polskiego Dzie-

staw patriotycznych w czasach kiedy

Klubu Sportowego ,,Pogoń"

Докиж тя весно молити?

dzictwa Kulturowego za Granicą

kraj na kilkadziesiąt lat zniknąl z map

Приспій на Галич лучи теплими

oglasza nabór chlopców i dziewcząt

­ www.nipdkzg.pl). Projekt byl pro-

Europy. Wśród absolwentów Liceum

І чадам руским верни їх цвіти,

wadzony przez Towarzystwo Tradycji

można wymienić tak znaczące po-

z rocznika 2008-2009

Верни їй пісні родимі!

Akademickiej i Fundację Dziedzictwa

stacie jak Juliusz Slowacki. Dzięki

do szkólki pilki nożnej.

Kulturowego, we wspólpracy z XXVII

nim miasto w literaturze zyskalo mia-

Zgloszenia zawodników

L.O. im. Tadeusza Czackiego w War-

no ,,Aten Wolyńskich".

W ostatniej strofie utworu Kar-

szawie, Towarzystwem Odrodzenia

W Liceum Krzemienieckim za-

pińskiego nie ma, jak widać, żadnej

oraz szczególowe informacje

Kultury Polskiej w Krzemieńcu im.

trudnieni zostali naukowcy i pedago-

wzmianki o Haliczu czy też o ,,rodymij

pod telefonem: +38 0632873081

Juliusza Slowackiego.

dzy z różnych dziedzin. Wraz z rodzi-

pisni" ­ języku ojczystym. Bohater li-

źródlo: WID

nami zostali pochowani na cmentarzu

ryczny czeka na powrót milości, jak