25

www.kuriergalicyjski.com * Kurier Galicyjski * 30 października­15 listopada 2018 nr 20 (312)

Dzień Niepodleglości Polski

Niespelna 100 lat temu ­ w nocy z 6 na 7 listopada 1918 r. ­ w Lublinie na obszarze austriackiej czę-

ści okupowanego Królestwa Polskiego doszlo do powstania Tymczasowego Rządu Ludowego Repu-

bliki Polskiej, zwanego popularnie rządem lubelskim. Premierem rządu zostal Ignacy Daszyński, któ-

ry jednak po tygodniu ugiąl się przed żądaniem rozwiązania gabinetu, postawionym mu przez Józefa

Pilsudskiego. Dlaczego Daszyński ustąpil przed Pilsudskim i dlaczego rząd lubelski nie mial szans

na przetrwanie? Rząd ten byl zaczątkiem państwowości polskiej po 123 latach polityki zaborczej

ościennych mocarstw. Dlaczego więc nie obchodzimy święta narodowego w dniu 7 listopada?

MIROSLAW MATYJA

Skomplikowana sytuacja

polityczna

Początkiem listopada 1918 r.

utworzenie rządu w nowo odradza-

jącym się państwie polskim bylo

koniecznością. Oprócz Rady Regen-

cyjnej samodzielny plan utworzenia

rządu, roszczącego sobie pretensje

do przejęcia wladzy w calej Polsce,

próbowali urzeczywistnić socjaliści na

czele z Ignacym Daszyńskim. Zda-

wali sobie jednak sprawę z tego, że

bez poparcia ze strony Pilsudskiego

i jego zwolenników, rząd nie ma naj-

Polonia Triumphans, projekt środkowej części tryptyku pędzla Stanislawa Batowskiego Kaczora z 1929 roku, przewi-

mniejszych szans przetrwania. Ga-

dziany do dekoracji sali posiedzeń Sejmu II Rzeczypospolitej

binet powstal wprawdzie w wyniku

spodarstwa rolne, niesamodzielne

go musial dokonać swoistego upo-

inicjatywy zwolenników Pilsudskie-

podleglego państwa polskiego, nie

dącej częścią zwierzchniej wladzy

i bez perspektyw rozwojowych.

rządkowania życia politycznego, co

go, ale bez porozumienia z nim sa-

bylo więc sporów na temat czy ma to

państwowej) Józefowi Pilsudskiemu

Galicja byla krajem zabiedzonym,

nie bylo zadaniem prostym, a wręcz

mym. Daszyńskiemu udalo się sfor-

być 11 czy 7 listopada.

i powolanie go na Naczelnego Do-

przeludnionym, bez przemyslu, ko-

wykraczającym poza jego możliwości.

mować gabinet dzięki wciągnięciu

Ciekawe, że również w okresie

wódcę Wojsk Polskich w tym dniu

munikacji i handlu, pelnym konfliktów

Patrząc z perspektywy czasu można

do rządu E. Rydza-Śmiglego, któ-

III Rzeczypospolitej dzień 7 listopada

mialo większe znaczenie w historii,

wewnętrznych. Brakowalo szkól, a te

powiedzieć, że dzialalność rządu lu-

remu Pilsudski przed swoim aresz-

nie jest w żaden sposób eksponowa-

aniżeli utworzenie pierwszego rządu

które istnialy, nie byly w stanie objąć

belskiego, tego rządu, który notabene

towaniem w Magdeburgu przekazal

ny. Jedynie w Lublinie kultywuje się

na ziemiach Polski?

programem nauczania calej mlodzie-

w listopadzie 1918 roku stanowil dla

dowództwo nad Polską Organizacją

lokalnie pamięć tego donioslego wy-

7 listopada 1940 r. podziemna

ży. Ale przede wszystkim brakowalo

Pilsudskiego mocne oparcie, byla hi-

Wojskową, i który w rządzie lubel-

darzenia w nowożytnej historii Polski.

Polska Partia Socjalistyczna wy-

sily napędowej, generującej w nowej

storyczna koniecznością. Nie zmienia

skim objąl dowództwo nad wojskiem

Tak czy owak, jest to kolejne po-

stępująca pod kryptonimem ,,WRN"

sytuacji świadomość narodową w

to faktu, że Polska z socjalistami u

polskim. Mialo to być wystarczającą

twierdzenie ówczesnej dominacji Pil-

wydala odezwę w 22. rocznicę nie-

spoleczeństwie. Pogarszające się

steru wladzy nie mogla utrzymać się

gwarancją poparcia politycznego

sudskiego nad Daszyńskim i socjali-

podleglości i pierwszego rządu lu-

stale polożenie chlopów mialo swe

dlugo, bowiem w zachodniej Europie

Pilsudskiego dla ukonstytuowania

stami, tego męża stanu i faktycznego

dowego. Czytamy w niej: ,,22 lata

źródlo w braku przemyslu i robót

żadne państwo nie zaakceptowalo-

się pierwszych zaczątków wladzy w

konstruktora państwa polskiego, któ-

temu, na uwolnionej od najeźdźców

publicznych, bowiem cala nadwyżka

by socjalistycznego rządu w Polsce.

odrodzonym kraju.

rego aureola trwa wśród Polaków

ziemi polskiej powstal Pierwszy rząd

przyrostu ludności pozostawala na

Nieublagana logika ówczesnych wy-

Sam Daszyński, mimo wierno-

po dzień dzisiejszy. Daszyński nie

Niepodleglej Polski. Jest to wlaściwa

wsi, co powodowalo dalsze rozwar-

darzeń byla taka, że polscy socjaliści

ści swoim socjalistycznym idealom,

zostal zapomniany, ale jego rola w

data odrodzenia państwa polskiego.

stwienie gospodarstw oraz paupery-

albo musieli liczyć się z prawicą, albo

nie liczyl na dlugowieczność utwo-

ówczesnych czasach nie byla i nie

Pomijano ją jednak w życiu państwa

zację spoleczeństwa.

przejść calkowicie na stronę wschod-

rzonego przez niego rządu, nie

mogla być wiodąca w trudnym pro-

i zastąpiono wbrew faktom historycz-

W tej sytuacji spoleczno-eko-

niego sąsiada, co byloby nieobliczal-

spodziewal się jednak, że Pilsud-

cesie odbudowy polskiej państwo-

nym datą 11 listopada ­ oficjalnego

nomicznej i politycznej ksztaltowaly

ne w skutkach i praktycznie taka

ski zaraz po powrocie z więzienia

wości.

święta Niepodleglości (...)".

się socjalistyczne poglądy Ignacego

opcja nie wchodzila w grę.

w Magdeburgu do Warszawy (12

Dniem Niepodleglości Polski po-

Kolejne rządy Polski Ludowej nie

Daszyńskiego. Bylo to między innymi

Czy Daszyński byl nieudolnym

listopada) zażąda rozwiązania ga-

zostal 11 listopada.

uznawaly rocznicy powstania nie-

powodem tego, że pierwszy premier

premierem? Z pewnością nie byl

binetu, który w oczach Komendanta

odrodzonej Polski byl socjalistą z

nim. Byl idealistą, dla Pilsudskiego

byl zbyt ,,partyjny" i reprezentujący

DZIEŃ NIEPODLEGLOŚCI POLSKI

przekonania, a nawet wspólzaloży-

byla jednak taka pozycja wówczas

tylko centrolewicę, a tym samym

cielem Polskiej Partii Socjalno-De-

nie do przyjęcia.

niezdolny do zapewnienia spokoju

Babciu, co to jest Niepodleglość

To rodzice, którzy uczyli pacierza

mokratycznej. Nigdy nie ukrywal i nie

Można to potwierdzić, przesladza-

spolecznego, koniecznego dla bu-

Polski? ­

mową ojczystą,

wstydzil się swojego pochodzenia.

jąc życiorys Ignacego Daszyńskiego.

dowy podstaw państwowości pol-

Pyta wnuczek z poważną minką.

Kochać Ojczyznę, choć jest daleko,

Również jako polityk byl szanowany,

skiej i zapewnienia bezpiecznych

Jak ci wytlumaczyć w paru

Poszanowania wlasnej godności...

sprzeciwiając się Pilsudskiemu, a jed-

granic. Dymisja Daszyńskiego byla

slowach, dziecinko.

11 listopada

Rząd lubelski nie mógl

nocześnie uginając się przed nim dla

w oczach Pilsudskiego konieczna,

to Święto Niepodleglości.

przetrwać

Niestabilność tworzącego się

dobra polskiej sprawy. Dążyl do wpro-

aby rozpocząć rozmowy na temat

To kawal pięknej historii.

dopiero systemu politycznego Polski,

wadzenia i utrzymania porządku w

powstania koalicyjnego rządu wol-

Nasz początek hen od Piasta,

Bądź dumny,

jaka wystąpila jesienią 1918 roku,

mlodym polskim państwie, a na refor-

nej Rzeczypospolitej Polskiej, rów-

Kraka, Lecha.

że jesteś Polakiem!

byla pochodną wielu czynników.

my wewnętrzne bylo po prostu wtedy

nież z udzialem centroprawicy.

Wanda, co do Wisly się rzucila,

W godle masz Orla Bialego

Pierwsza wojna światowa zburzyla

za wcześnie. Dlatego jego rząd byl z

Bo za Niemca wyjść nie chciala.

I Hymn Dąbrowskiego.

dotychczasowy porządek polityczny

góry skazany na polityczną porażkę.

Daszyński i Galicja

Europy. Przez Rosję przetoczyla się

Pilsudski wyrazil się jednak o nim, ,,że

Mimo iż Daszyński, urodzony w

To stare mogily walecznych jej dzieci,

Kochaj kraj swych pradziadów

fala rewolucji i wojny domowej, upadly

Daszyński nie wahal się poświęcić

1866 r., pochodzil ze średnio zamoż-

W kryptach wawelskich mężni

Dopóki życie w tobie tli.

monarchie Niemiecka i Austro-Wę-

dla dobra sprawy swojej osoby, aby

nej szlacheckiej rodziny, to jednak nie

rycerze wiecznym snem śpią.

Piastowskie ślady wszędzie znacz,

gierska, na mapie politycznej pojawily

tylko dojść do porozumienia się roz-

byl rozpieszczony przez los. Dzieciń-

To mogily Orląt Lwowskich omyte lzą.

Z wiarą, milością i nadzieją

się nowe państwa i znacznie oslabla

bieżnych czynników".

stwo i mlodość spędzil w Galicji, gdzie

Niepodleglość ­ to duma i ból

Zawsze w przyszlość patrz.

pozycja Francji. Reperkusje tych wy-

rządy austriackie doprowadzily do

narodowy,

darzeń nie ominęly również Polski.

zastoju gospodarczego, powodując

Katyń ­ gdzie niewinni zlożyli swe

Gdy wkrótce dorośniesz,

Święto Niepodleglości

Z jednej strony otworzyly one drzwi

Rząd Daszyńskiego powstal 7

masową emigrację chlopów, obniże-

glowy,

Nie zapomnij piękne slowa

ku niepodleglości, z drugiej jednak

listopada i byl faktycznym zacząt-

nie stopy życiowej mieszkańców oraz

Nasze Termopile z kamiennymi

I powtarzaj z bracią lwowską:

rodzily szereg poważnych zagrożeń

kiem nowo ukonstytuowanego pań-

mnożenie się lichwiarzy, staczając

krzyżami.

,,Żeby Polska, żeby Polska,

i nieprzewidzianych sytuacji. Pochod-

stwa polskiego. Rodzi się tu pytanie:

kraj do tzw. ,,galicyjskiej nędzy". Zmia-

Tam modlić się trzeba godzinami.

Żeby Polska byla Polską".

ną globalnego konfliktu byla radyka-

dlaczego obchodzimy więc święto

ny kapitalistyczne w Galicji zapo-

lizacja niektórych grup spolecznych

Niepodleglości w dniu 11 listopada?

czątkowalo co prawda uwlaszczenie

To męczeńska śmierć ks. Popieluszki

ALICJA MICHALKIEWICZ-

i rodzący się z tej radykalizacji chaos

Czy wlaśnie przekazanie przez Radę

chlopów już w 1848 r., ale większość

By w Polsce wolnej bilo

ROMANIUK

polityczny w kraju. Rząd Daszyńskie-

Regencyjną wladzy wojskowej (bę-

uwlaszczonych stanowily male go-

twe serduszko.