28

Z pamiętnika podróżnika

30 października­15 listopada 2018 nr 20 (312) * Kurier Galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

Klasztory rzymskokatolickie na wschodzie

Rzeczypospolitej: kapucyni (cz. II)

W poprzednim artykule zatrzymaliśmy się na lwowskich ośrodkach zakonu kapucynów.

Dziś proponuję material o ich klasztorach na innych terenach obecnej Ukrainy.

nislaw Duziuk. Wystawiono piętrowy

później salę sportową. W czasach

DMYTRO ANTONIUK

klasztor dla 56 zakonników i kościól

niezależności Ukrainy obiekt prze-

tekst i zdjęcia

pw. Wniebowstąpienia Najświętszej

kazano prawoslawnym kijowskiego

Maryi Panny, których polączenie tra-

patriarchatu.

Dunajowce

dycyjnie ukladalo się w wewnętrzny

Z okresu katolickiego nie pozo-

Wedlug tradycji klasztor zako-

dziedziniec czyli wirydarz.

stalo nic, zarówno w kościele, jak i w

nu kapucynów w Dunajowcach byl

Fundator budowy mial nie dożyć

zabudowaniach klasztornych, w któ-

skromny. Ba, nawet skromniejszy

jej ukończenia i pochowany zostal

rych dziś mieści się szkola samocho-

niż inne ośrodki tego zakonu, cho-

pod prezbiterium. Finansowanie prac

dowa. Dziś świątynia jest czynna pod

ciaż jego fundatorem byl wojewoda

kontynuowal nowy dziedzic Zbryża,

wezwaniem Narodzenia Pańskiego,

poznański Stanislaw Potocki. Na

Franciszek Strzalkowski. Prawdo-

jej proboszczem jest o. Wiaczeslaw

jego zaproszenie w roku 1751 do

podobnie to on przekazal zakonni-

Dobrzański, który gościnnie przyjmo-

miasta przybyli mnisi i zamieszkali

kom 12 plócien o religijnej tematy-

wal mnie w towarzystwie krajoznawcy

w drewnianych zabudowaniach. Po

ce znanego wileńskiego malarza

Sergija Feodosiejewa i oo. kapucy-

dziewięciu latach dobroczyńca zmarl

Franciszka Smuglewicza. Świątynię

nów, którzy pielgrzymowali po swych

i, prawdopodobnie, nikt nie chcial

konsekrowano dopiero w 1801 roku,

dawnych ośrodkach na Ukrainie.

dlużej kontynuować jego dziela, wo-

dokonal tego bp. Dymowski. Wiado-

bec czego kapucyni wlasnoręcznie

W mieście zachowaly się dwa

Kościól farny we Wlodzimierzu Wolyńskim, przy którym

mo, że przed kasatą klasztoru przez

wybudowali murowany klasztor. Ar-

dworki szlacheckie: jeden ­ opodal

mieścil się klasztor oo. kapucynów

wladze carskie w latach 30. XIX wie-

chitektem klasztoru prawdopodobnie

świątyni, w którym mieści się Dom

obiadem podróżującego króla Stani-

ku mieszkalo tu siedmiu zakonników,

Klasztor kapucynów w Kutko-

slawa Augusta Poniatowskiego.

którzy prowadzili szkolę i mieli biblio-

rzu, spośród innych budowli kapu-

Wiadomo, że na początku XIX

tekę z 500 tomów. Po kasacie kościól

cyńskich, przeważnie barokowych,

wieku mieścil się już tu sąd powiato-

przekazano prawoslawnym, którzy

przedstawial wybitny przyklad klasy-

wy. Klasztor ostatecznie zostal ska-

dobudowali nad nim pięć kopul. Za-

cyzmu. Dekoracje wewnętrzne rów-

sowany w 1832 roku i rozebrany na

brano wówczas dziela Smuglewicza i

nież niezbyt odpowiadaly kanonom

początku XX wieku. Zachowaly się

przeniesiono do stojącego w pobliżu

ubóstwa zakonu ­ byly tu freski, orga-

jedynie fragmenty murów obronnych.

kościola parafialnego (który też się

ny i kilka oltarzy. W oltarzu glównym

W czasach sowieckich w ko-

nie zachowal).

znajdowal się obraz Matki Boskiej

ściele mieścila się kawiarnia i sala

Kościól klasztorny zniszczono

Śnieżnej, który do Kutkorza z klasz-

koncertowa. Po zwróceniu kościola

podczas dzialań w 1918 roku, klasz-

toru jezuitów w Lublinie przywiózl w

katolikom, okazalo się, że ocalal

tor ­ prawdopodobnie już w cza-

1725 roku Jerzy Lączyński. Konwent

wspanialy rokokowy oltarz z figura-

sach sowieckich. Na jego miejscu

otaczal bardziej dekoracyjny mur z

mi świętych oraz tablice fundacyjne,

pozostaly obecnie rozpadające się

bramą wjazdową, ozdobioną posta-

z których najstarsza nosi datę 1561

obory dawnego kolchozu. Jedynie

ciami Matki Boskiej i św. Franciszka,

roku i pochodzi prawdopodobnie z

mury i 40-metrowa studnia kolo si-

przed kościolem pw. MB Śnieżnej

pierwotnego, jeszcze drewnianego,

losu przypominają, że byl tu kiedyś

stala kolumna z 1906 roku z postacią

kościola.

klasztor kapucynów.

Madonny. Byla też dzwonnica.

Klasztor posiada swoją legen-

­ Po co jechać w taką dal, aby

W maju 1944 roku oo. kapucy-

dę, gloszącą, że niby pod koniec

oglądać ruiny? ­ zapytacie. I nie bę-

ni w obawie przed napaścią UPA

XVIII wieku w klasztorze schowano

dziecie mieli racji. Po pierwsze: w cen-

wyjechali do Polski, zabierając ze

polskie insygnia królewskie. W 1842

trum wymarlej wsi stoi brama zamku

sobą jedynie cudowny obraz, który

roku poszukiwal je tu nawet jakiś

Lanckorońskich, a po drugie ­ widoki

dziś znajduje się w ich kościele w

urzędnik carski, a w 1920 ­ bolsze-

nad Zbruczem są tak wspaniale, że

Sędziszowie Malopolskim. Sowieci

wicy. Ale nic nie znaleziono.

zawsze warte uwagi. Otóż, jeżeli nie

w klasztorze umieścili szpital, a póź-

zabytki architektury, to przyroda wy-

niej pocztę. W 1990 roku zabytek

nagrodzą nam trudy przejazdu kocimi

opustoszal i po 5 latach splonąl dach

Kutkorz

Klasztor, na miejscu wcześniej-

lbami.

na kościele. Prawdopodobnie pożar

Pokapucyński klasztor w Dunajowcach

szego ośrodka karmelitów bosych,

wzniecili jacyś rabusie, poszukując tu

ufundowal w 1753 roku Antoni Lą-

cennych rzeczy. Po pożarze dachów-

Kultury, w drugim ­ miejscowy szpi-

byl kapucyn, brat Andrzej (Andrzej

Wlodzimierz Wolyński

czyński. Z jego funduszy zaczęto

Farny kościól (parafialny) pw. św.

ka na klasztorze jeszcze byla dobra,

tal. Niestety, żadnych architektonicz-

Dobrawski). Budowa i dekoracja

Joachima i Anny stoi w centrum tej

nych ,,smaczków" tu nie ma.

trwaly trzydzieści lat i dopiero w

miejscowości. Świątynię w 1752 roku

1790 roku przy pomocy ówczesnych

wystawil bp Adam Wojna-Orański, a

wlaścicieli Dunajowic, Krasińskich,

Zbryż

jego następca, Benedykt, po siedmiu

Panuje tu zupelne spustoszenie.

calość zostala ukończona. Biskup

latach osadzil w nim kapucynów. Slu-

Niegdyś miasteczko, obecnie zamie-

Kryspin Peszkowski konsekrowal

żyli w tym kościele jako spowiednicy.

nilo się w wioskę, która szybko się

calość budowli nadając kościolowi

Klasztor mieścil się obok­ za częścią

wyludnia. Napotkalem tu zaledwie

wezwanie Niepokalanego Poczęcia

oltarzową.

kilka osób. Z dawnego wspaniale-

Najświętszej Maryi Panny. Bracia

W 1774 roku prowincjal o. Pro-

go klasztoru kapucynów pozostaly

mniejsi prowadzili przy konwencie

kop Manugiewicz przywiózl z wyjaz-

jedynie mury w ksztalcie topora ­

niewielką szkolę.

du na kapitulę generalną w Rzymie

bowiem taki herb mial jego fundator

Gdy w 1832 roku klasztor likwido-

120 ksiąg, które staly się podstawą

­ starosta goszczyński Adam Tarlo.

wano, świątynię przekazano prawo-

biblioteki klasztornej. W tym czasie

Zaprosil tu kapucynów w 1741 roku.

slawnym na cerkiew Podwyższenia

mieszkalo tu ośmiu ojców i trzech

Po kilku latach, gdy uzbierano sto-

Krzyża Świętego. Na świątyni nadbu-

Pozostalości klasztoru kapucynów w Kutkorzu

braci zakonnych. Klasztor odwiedzali

sowną sumę, rozpoczęto budowę

dowano kopulę, a klasztor zamienio-

też znamienici goście. W 1781 roku

klasztoru. Pracami kierowal zakonnik

no na szkolę parafialną. W okresie so-

budować murowany konwent, ale

ale latem 2013 roku już jej tam nie

w klasztornym refektarzu podjęto

z mariampolskiego klasztoru, o. Sta-

wieckim w cerkwi umieszczono kino,

jego śmierć przerwala prace. Klasztor

zastalem. Powiadają, że miejscowa

,,wyciągnięto" jedynie po okna, ale ka-

ludność rozbiera klasztor na material

pucyni nakryli dachem mury i osiedli

budowlany.

tam.

Z klasztoru faktycznie pozostal

W 1787 roku konwent zostal

szkielet, jedynie na fasadzie zacho-

skasowany, ale bez zgody admi-

wala się plaskorzeźba Oka Opatrz-

nistracji guberni, która skasowala

ności i napis na tarczy nad nim:

tę decyzję. Dziedzicom zezwolono

,,Ave Maria". Nie ma murów, bramy,

na ukończenie budowli i August

dzwonnicy i kolumny. Widać, stwier-

Lączyński dokończyl dziela w 1803

dzam z przykrością, że ten zabytek

Mur klasztoru oo. kapucynów w Zbryżu

już dlugo nie postoi.

roku.