18

Okruchy historii

18­31 stycznia 2019 nr 1 (317) * Kurier Galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

Jak Polacy Charków budowali (cz. XLII)

Udzial Polaków w powstaniu i dzialalności charkowskiej

szkoly weterynaryjnej w latach 1839­1849

Od powstania w 1805 roku Imperatorskiego Uniwersytetu w Charkowie, na Wydziale Medycznym byla wykla-

dana również weterynaria. Profesorowie i uczeni charkowskiej uczelni dążyli jednak do utworzenia samodziel-

nej jednostki edukacyjnej, jaką w 1871 roku stal się Charkowski Instytut Weterynaryjny. Aby mógl prowadzić

samodzielną dzialalność, należalo przejść dlugą drogę ksztaltowania się tej dyscypliny naukowej.

istnial w Charkowie nieprzerwanie do

zwolnienia z pańszczyzny. Nabór

rem zostal Polak ­ Karol Klaudiusz

MARIAN SKOWYRA

23 marca 1919 roku. Konie też byly

kandydatów do szkoly odbywal się

Wiszniewski (1805­1865).

wykorzystywane przez policję i sluż-

Rozwój charkowskiej weteryna-

co trzy lata i już w 1839 roku studia

Pochodzil z terenów Podola,

bę zdrowia. Z tej racji miasto potrze-

rii można podzielić na trzy okresy:

w szkole weterynaryjnej rozpoczęli

gdzie urodzil się w 1805 roku w pol-

bowalo doskonalych i zdrowych koni

powstanie szkoly weterynaryjnej

pierwsi studenci. Znaczna ich liczba

skiej ziemiańskiej rodzinie, jako syn

do przewożenia ludności. Nawet na

(1839­1849), dzialalność Wyższej

pochodzila z Charkowa. Ale już w

Floriana. Po otrzymaniu świadectwa

początku XX wieku mieszkańcy mia-

Szkoly Weterynaryjnej (1849­1873)

pierwszym roku zostal też przyjęty

maturalnego podjąl studia medyczne

sta skarżyli się na lichy stan zwierząt,

i erygowanie oraz rozwój Charkow-

pierwszy Polak ­ Wojciech Szacki.

na Imperatorskim Uniwersytecie w

które wykorzystywano do tego typu

skiego Instytutu Weterynaryjnego

Dysponujemy wiadomością, że w

Wilnie, który ukończyl w 1830 roku,

dzialalności. Tak oto charkowskie ga-

(1873­1917). W każdym z tych

latach 1839-1849 w charkowskiej

uzyskując dyplom lekarza I klasy. Na-

zety z dnia 7 grudnia 1906 roku pisa-

okresów Polacy pozostawili wyraźny

szkole weterynaryjnej studiowalo 11

stępnie studiowal filozofię w Jenie,

ly, że ,,zle konie z podbitymi nogami

ślad swojej dzialalności i znacząco

Polaków, pochodzących z różnych

gdzie w 1832 roku obronil doktorat z

ciągnące wagony, to zwykle widowi-

wplynęli na rozwój nauki o zwierzę-

warstw spolecznych i regionów, o

filozofii.

sko w mieście, ale w ostatnim czasie

tach w Charkowie.

których bardziej szczególowo infor-

Po powrocie do Wilna zabiegal

w zaprzęgach zaobserwowano chore

Przed powstaniem samodziel-

muje tabela.

o uzyskanie katedry na Wydziale

prof. Napoleon Halicki

konie, na których i spoglądać nie spo-

nej szkoly weterynaryjnej w Char-

Powodem, dla którego Polacy

Nauk Weterynaryjnych. W tym cza-

kowie leczeniem zwierząt zajmowa-

sób. Nieszczęsne zwierzęta nieraz

przybywali na tę uczelnię, byl fakt

sie wstąpil do Wileńskiego Towarzy-

samodzielnej takiej szkoly. Podob-

li się miejscowi konowale. Byli to w

wprost na ulicy padają z wycieńcze-

zamknięcia uczelni weterynaryjnej

stwa Lekarskiego, a w 1837 roku

ne postulaty wysuwali profesorowie

większości samoucy, a znajomość

nia i chorób. Ze strony konduktorów

przy Uniwersytecie Wileńskim, która

obronil i opublikowal pracę doktor-

Charkowskiego Imperatorskiego Uni-

leczenia przekazywano z ojca na

można zaobserwować jakiś pewien

istniala w latach 1823­1842. Wpraw-

ską skladającą się z dwóch części:

wersytetu Krystian Ekelblad i Alek-

syna. Pracowali razem z pomoc-

strach przed kierownictwem, któremu

dzie od 1840 roku istniala uczelnia

medycznej i weterynaryjnej.

sander Wenediktow.

nikami i przeważnie wywodzili się

oni obawiają się zglosić fakt zaobser-

weterynaryjna w Warszawie, jednak

W tym też roku w wieku 32 lat

Mając na uwadze liczne postula-

z rzeźników. To wlaśnie konowale

wowanych chorób u koni. Trzeciego

ta byla calkowicie zrusyfikowana, a

Karol Wiszniewski podjąl po prof.

ty ze strony profesorskiej, jak i ogól-

chodzili od jesieni do wiosny po

dnia wagon numer 53 o godzinie 3:30

w 1873 roku zostala przetworzona

Blumentalu, który w tym roku odszedl

ne zapotrzebowanie na ten rodzaj

okolicznych wioskach, proponując

po poludniu dnia szedl zaprzęgnięty

w jeden z czterech instytutów wete-

zawodu minister oświaty S. Uwarow

mieszkańcom swoje uslugi. Ich wie-

w klacz, która byla calkowicie chora z

rynaryjnych Imperium Rosyjskiego.

postanowil w 1839 roku erygować w

dza nie byla jednak wystarczająca,

otartym bokiem, który dla niepoznaki

Od 1905 roku ulegla ona bojkotowi

formie eksperymentu samodzielną

by zaradzić infekcjom i chorobom za-

zamalowano ciemną farbą".

ze strony mlodzieży polskiej, żądają-

praktyczną szkolę weterynaryjną.

cej szkoly polskiej na terenie Polski.

Dyrektor generalny chcial osobiście

Z tej też racji większość mlodzieży

przekonać się o korzyści takiej jed-

chcącej podjąć studia na wydziale

nostki edukacyjnej oraz liczbie w niej

weterynaryjnym byla zmuszana do

studentów.

Torba weterynarza z XIX

poszukiwania gościny na uczelniach

W ,,Charkowskich gubernialnych

wieku

obcych w państwach zaborczych.

wiadomościach" z 1839 roku infor-

na uniwersytet w Moskwie, pracę na

Fakt, że Charków byl tolerancyjny

mowano, że od 22 lipca tegoż roku

Charkowskim Uniwersytecie jako

dla innych narodowości, sprawial, że

rozpoczęla dzialalność szkola, która

adiunkt anatomii porównawczej i we-

wielu Polaków wlaśnie tu próbowalo

ma za cel ksztalcenie weterynarzy.

terynaryjnej na Wydziale Lekarskim.

zrealizować marzenia. Choć należy

Dalej relacjonowano, że studenci

W następnym roku prof. Wiszniewski

zauważyć, że znaczna liczba stu-

będą zdobywać oświatę przez trzy

pelnil funkcję profesora nauk wetery-

dentów Polaków byla w Petersburgu,

lata. Przyszli studenci w chwili przyję-

Wykaz studentów

naryjnych.

Dorpacie, Wiedniu i Berlinie. Sytu-

cia nie powinni być mlodsi niż 16 lat i

Gdy Karol Wiszniewski podejmo-

acja ulegla zmianie dopiero po 1881

kaźnym, które dziesiątkowaly tucznik

Od początku zatem XIX wieku

mają zlożyć w dekanacie świadectwo

wal wyklady na charkowskim uniwer-

roku, kiedy to powolano do istnienia

i bydlo ludności. Najczęściej z cho-

wynikala konieczność powolania

urodzenia oraz dokumenty o pocho-

sytecie, wchodzila w życie ustawa z

uczelnię weterynaryjną we Lwowie.

robą walczono metodą upuszczania

samodzielnej fachowej szkoly we-

dzeniu spolecznym. Jeśli kandydaci

1835 roku, likwidująca katedrę wete-

Od początku istnienia ekspe-

krwi zwierzęciu. Typowy zestaw le-

terynaryjnej, gdyż wykladana na

pochodzili z rodzin kupców, miesz-

rynarii. Z tej też racji dzięki jego usi-

rymentalnej charkowskiej szkoly

ków w torbie, które zabierali ze sobą

uniwersytecie weterynaria miala w

czan i wolnego chlopstwa należalo

lym staraniom w 1839 roku powstala

weterynaryjnej pojawiają się tu nie

w drogę, zawieral różne suszone

zasadzie charakter teoretyczny. Już

przedstawić zaświadczenie o zwol-

charkowska szkola weterynaryjna,

tylko studenci polscy, ale i profeso-

ziola, liście, korzenie, kamyki, niebie-

na początku lat 30. XIX wieku prof.

nieniu z ich środowisk zamieszkania.

której zostal pierwszym dyrektorem

rowie Polacy. Pierwszym dyrekto-

ską farbę glinianą, alabaster, chlorek

Fiodor Pilger apelowal o zalożenie

Od chlopów z pańszczyzn żądano

i faktycznie jedynym jej profesorem.

rtęciowy, arsen, antymon itp.

Niniejsza szkola istniala przy

Nie sposób dziś ustalić, czy w

obecnej ulicy Sumskiej, oddzielnie od

grupie tych pierwszych grup kono-

pomieszczeń uniwersyteckich. Byla

walów byli Polacy, jednak to wla-

to piętrowa kamienica. Na parterze

śnie zapotrzebowanie na nich mialo

rozmieszczono kliniki, a na piętrze

znacząco przyczynić się do rozwoju

ulokowano gabinety i sale wyklado-

tej tak ważnej dla miasta i okolicy

we. O zapotrzebowaniu w mieście

nauki.

na taką klinikę świadczą cyfry le-

Charków od początków istnienia

czonych tu zwierząt. Tak oto w roku

byl znany ze wspanialych jarmarków

akademickim 1843/1844 Karol Wisz-

konnych i hodowli rumaków. Z tych

niewski wraz ze studentami przyjąl w

czasów do naszych dni zachowala

klinice i nadal fachową pomoc 385.

się nazwa ,,Konny Rynek" oraz ulica

chorym zwierzętom. W przybudówce

Rymarska, czyli od zawodu zajmują-

tejże kamienicy mieścil się teatr ana-

cego się produkcją końskiej uprzęży.

tomiczny. Ta jednostka edukacyjna

Każdorazowa zaraza w mieście nie

przetrwala w Charkowie do 1851

tylko niosla szkody dla ludności, ale

roku, gdy zostala przemianowana na

również znacząco wplywala na stan

Wyższą Szkolę Weterynarii.

ekonomiczny miasta.

Karol Wiszniewski będąc w

Tak oto od 24 września 1882

charkowskiej szkole weterynaryjnej

roku pojawily się w Charkowie pierw-

jedynym profesorem, wykladającym

sze konne tramwaje, czyli wagony

wszystkie przedmioty oraz opieku-

zaprzęgane w konie, zwane potocz-

nem studentów, pozostawil również

nie ,,konką". Taki rodzaj transportu

Weterynarze z końca XIX w.