20

Okruchy historii

18­31 stycznia 2019 nr 1 (317) * Kurier Galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

Legendy starego Stanislawowa  (cz. XIV)

zrobiony z... nogawki kalesonów.

ten niezmiennie slawil najmądrzej-

św. Wincentego, często widywano

IWAN BONDAREW

Oblicze, pierś i berlo JM Franciszka I

szego JM cesarza i blogoslawioną

go w kawiarniach, gdzie zamawial

wymazane byly ohydną żólto-brązo-

przez Boga i Matkę Boską i świętą

najmocniejszą kawę i wlaśnie te cia-

Jak w Stanislawowie

wą farbą, nadając calości wcale nie

Teresę, monarchinię Habsburgów.

steczka z lodami oraz gorącą czeko-

zjawily się profiterolki

monarchiczny wygląd.

A gdy agent ulożyl palce w tajemny

Przed wejściem do popularnej

ladą. I przyczynial się w ten sposób

Dla prowincjonalnego Stanisla-

znak masonów, Kamiński spojrzal na

kawiarni ,,Profiterolki" stoi postać

do oświecenia i integracji europejskiej

wowa bylo to nie lada wydarzenie.

niego jak na wariata i tylko podkręcil

burmistrza Ignacego Kamińskiego,

naszego miasta.

Cesarza, rzecz jasna, natychmiast

wąsa.

a przed nim na stoliku ­ filiżanka

odszorowano, a z faktu wyniklo śledz-

Przebieg gry nie utrwalil się w pa-

kawy i malutkie ciasteczko ­ to wla-

Kamiński i tajny agent

two policyjne, które nic nie wyjawilo.

mięci potomnych, ale legenda glosi,

śnie profiterolka. Pisarz Wolodymyr

W polowie lat 80. XX w. przyszly

Dopiero po wielu latach, gdy nie bylo

że zawody w pijatyce wiedeński gość

Jeszkilew podzielil się interesującą

pisarz Wolodymyr Jeszkilew, wów-

już pomnika cesarza ani imperium

przegral z kretesem. Następnego dnia

historią, jak ten francuski smakolyk

czas student Iwanofrankiwskiego

Habsburgów, stalo się wiadome, że

znalazl się w skromniutkim zajeździe,

trafil do naszego miasta.

Instytutu Pedagogicznego, spotykal

uczynil to student gimnazjum Ignacy

bez pieniędzy, zegarka, pierścienia, z

się z dziewczyną Wasyliną Typusiak.

...Powiadają, że burmistrz Igna-

Daszyński ­ późniejszy marszalek

nieznośnym bólem glowy i w bezna-

cy Kamiński za kolnierz nie wylewal.

Jej pradziadek Bronislaw mial lat 90,

polskiego Sejmu.

dziejnie zepsutym ubraniu.

Przewodniczący magistratu przykla-

znal wiele interesujących historii i do-

Tak, fatalnie przegrawszy pań-

brze pamiętal wydarzenia lat dawno

dal się do flaszki o wiele częściej, niż

stwowe pieniądze, tajny agent opu-

minionych. W swoich wspomnie-

Więzienie

Iwan Franko w mlodości

Gdy się spojrzy z góry na stani-

ścil Stanislawów, Kamiński zaś po-

niach często wymienial burmistrza

slawowskie centralne więzienie ,,Dą-

kolomyjskim więzieniu i tu powstaly

zostawal jeszcze burmistrzem przez

Ignacego Kamińskiego, który rządzil

browa", ma ono ksztalt rosyjskiej litery

jego wiersze, a wśród nich ,,Wiej,

kolejne siedem lat ­ ku zadowoleniu

miastem w latach 1870­1888. Oto

,,H". Obecnie stacjonuje tu jednostka

wietrze, nad tym więzieniem".

mieszkańców i lokalnych karciarzy.

jedna z tych historii.

wojskowa. Wśród wojskowych krąży

W czerwcu tegoż roku aresz-

...Na początku lat 80. XIX stulecia

kilka wersji powodów takiej formy bu-

tanta ,,ciupasem", czyli etapami,

na burmistrza Ignacego Kamińskiego

Pierwsza wizyta

dynku.

odstawiono do rodzinnych Nahu-

Nasze miasto nosi obecnie imię

napisano kilka donosów, w których

Profiterolki

Powiadają, że więzienie wybu-

jowic. Z dworca w Stanislawowie

wielkiego ukraińskiego pisarza Iwa-

oskarżano go o popieranie polskich

dowala caryca Katarzyna, i że jej

wspólczesnymi ulicami Garkuszy i

powstańców, sympatyzowanie z ide-

na Franki. Jest tu plac jego imienia,

wymagaly tego oficjalne ceremonie

imię zawiera tę literę. Wedlug innych

Hruszewskiego, dwóch żandarmów

ami rewolucji narodowej, sprzyjanie

ulica, teatr, nagroda i biblioteka ob-

i życiowe okoliczności. Nie gardzil

liter więzienia budowano w Moskwie

odprowadzilo aresztanta do pod-

szampanem i burakówką, śliwowicą

i Petersburgu. Kolejna wersja zwią-

ziemi ratusza, gdzie bylo więzienie

i miodami.

zana jest ze Stalinem ­ to ostatnia

policyjne. Rano mial być pociąg do

Spowiednik burmistrza, brat Kor-

litera jego pseudonimu. Wielki Józef

Stryja. Spędzając tę noc na twardej

neliusz, martwil się bardzo nalogiem

Wissarionowicz budowal więzienia

drewnianej pryczy, Iwan Franko nie

podopiecznego i w dniu wspomnie-

od wschodu do zachodu ZSRR, a

mógl sobie nawet wyobrazić, że po

nia św. Wincentego przyjąl od niego

ponieważ Zachodnia Ukraina zosta-

latach to miasto zostanie nazwane

przyrzeczenie, że ten do Bożego Na-

la przylączona jako ostatnia, wobec

na jego cześć.

rodzenia nie tknie niczego mocniej-

tego wypadla jej ostatnia litera. Idąc

szego niż male jasne. Należy dodać,

za tą logiką ­ na Zakarpaciu, które

że rok wcześniej Kamiński poprzy-

Nogawki cesarza

zostalo przylączone jako ostatnie,

Żyl sobie cesarz austriacki imie-

siągl przed cudownym obrazem w

więzienie należalo by zbudować w

niem Franciszek z cyfrą 1. Gdy zmarl

Pogoni, że przez trzy lata nie ruszy

ksztalcie przecinka lub kropki. Cho-

wdzięczni mieszkańcy Stanislawowa

kart i piwa.

dzą też uparte sluchy, że w tym wię-

wystawili mu pomnik. Stal sobie po-

Wobec takich okoliczności bur-

zieniu ,,siedzial" sam Grigorij Kotowski

mnik na obecnym placu Szeptyckie-

mistrz z dnia na dzień stal się wzorem

W 1880 roku policyjne więzienie mieścilo się w podzie-

­ legendarny bohater wojny domowej

go, który w tamtych czasach nosil imię

trzeźwości i już nic nie stalo pomię-

miach ratusza

1917­1921 roku.

cesarza Franciszka I. Naprzeciwko

dzy jego wrażliwą naturą i codzienny-

masonerii i nieposzanowanie rządzą-

wodowa. Historycy i krajoznawcy

mi przykrościami, ani nie mącilo mu

cej dynastii. Z najbardziej gorszących

rzetelnie analizują każdą wizytą

atmosfery dlugich prowincjonalnych

faktów podkreślano, że przechodząc

wielkiego Kamieniarza do Stanisla-

wieczorów. Wówczas Kamiński obral

obok portretu JM cesarza i jego mal-

wowa, odnajdują nowe adresy i kolo

sobie za napój mocną czarną kawę.

żonki podchmielony burmistrz ,,czynil,

znajomości. Tu mialy miejsce jego

Zwrócil też swą uwagę na smakolyki

nieprzystojne, jak na urzędnika tej

spotkania przed dużym audytorium,

kuchni francuskiej.

rangi i ambasadora sejmowego, ge-

huczne owacje i wspaniale bukiety.

Pośród niezliczonej pstrokacizny

sty".

Ale wszystko nie wszystko od razu.

tej kuchni najbardziej zasmakowaly

Na te donosy Wiedeń wyslal do

Spotkanie z miastem Franko rozpo-

mu profiterolki, które nie bez slusz-

Stanislawowa tajnego agenta, które-

cząl od... więzienia.

ności uważano za najlepszy dodatek

Na oknach budynku przy ul. Czornowola 119 a zachowaly

go zadaniem bylo zbadanie sytuacji

Franko byl socjalistą. Austriacka

do aromatycznej otomańskiej kawy

się stare więzienne kraty

na miejscu i określenie, czy donosy

policja wiedziala o tym i śledzila go.

z przyprawami czy też do algierskiej

oparte są faktach, czy przeciwnie

pomnika bylo państwowe gimnazjum.

Na drugim piętrze mieści się

W 1880 roku w miejscowości Jablo-

prażonej arabiki. Francuska encyklo-

­ są owocem czyjejś zazdrosnej

Jak okazalo się później ­ nie wszyscy

opuszczony klub, gdzie już od daw-

nów postanowiono sprawdzić jego

pedia kulinarna z roku 1878 poda-

wyobraźni. Agent dowiedzial się, że

gimnazjaliści darzyli cesarza milością.

na nie ma żadnych zebrań. Wszyscy

dokumenty. Niestety Iwan Franko

wala 84 przepisy na profiterolki: na

burmistrz grywa w karty i spróbowal

Pewnego pięknego poranku, gdy

szefowie jednostki twierdzą, że wie-

mógl jedynie wykazać się biletem

slodko (eklery), z mięsem, grzybami,

w ten sposób nawiązać z nim znajo-

dozorca wyszedl pozamiatać plac,

czorami można tu uslyszeć, a nawet

kolejowym i to wypisanym na nazwi-

rybą, serem i innym nadzieniem.

mość. W zajeździe na Tyśmienickiej,

zauważyl, że z pomnikiem coś nie

zobaczyć ducha. Autorowi tych strof

sko Karola Stroczyńskiego. Policję

Od chwili, gdy brat Korneliusz do-

gdzie zbierali się stanislawowscy

jest w porządku. Z glowy spiżowe-

doświadczeni ludzie radzili nie od-

to nie zadowolilo i literat trafil za

prowadzil burmistrza Kamińskiego do

karciarze, tajny agent zaproponowal

go cesarza zwisal metrowy kolpak,

wiedzać tych pomieszczeń po godzi-

kraty. Trzy miesiące przesiedzial w

przysięgi trzeźwości przed obrazem

Kamińskiemu partyjkę wista. Na po-

nie szóstej popoludniu.

twierdzenie swych możliwości finan-

A tak naprawdę budynek więzie-

sowych wyjąl z kieszeni niebieskie

nia wystawili Austriacy w 1883 roku

asygnacje. Na to burmistrz zauważyl,

wedlug projektu niemieckiego archi-

że przyzwoici ludzie grają jedynie na

tekta. Ani więc Katarzyna II ani Stalin,

metalowe pieniądze i że szanowny

nie mieli nic wspólnego z zalożeniem

gość móglby wymienić asygnacje w

tego penitencjarnego zakladu. Ko-

banku, a jeszcze lepiej tu na miejscu,

towski faktycznie ,,siedzial", ale w

u Ozyjasza Grosmana.

Odessie, Moldawii i na Syberii.

Agent skwapliwie skorzystal z

A co tyczy się duchów, to nie

okazji i już niebawem siedzial przy

wszystko jest takie jasne. Wiadomo,

stole z kolumienką nowiutkich srebr-

że na początku XX wieku więźniowie

nych florenów. Podczas gry Kamiń-

wzniecili bunt. Administracja ostro

skiemu i agentowi szczodrze dole-

rozprawila się z buntownikami, wielu

wano śliwowicy, co sprzyjalo otwartej

z nich zabito. Jest więc calkiem moż-

rozmowie na tematy polityczne. Ale

liwe, że po pomieszczeniach starego

jak nie staral się agent podpuścić bur-

klubu bląka się ktoś w szarym wię-

Pomnik burmistrza Kamiń-

Przepić stanislawowskiego burmistrza bylo zadaniem nie

mistrza na antyrządowe wypowiedzi,

ziennym ubiorze.

skiego

lada