28
Z pamiętnika podróżnika
1831 stycznia 2019 nr 1 (317) * Kurier Galicyjski * www.kuriergalicyjski.com
Klasztory rzymskokatolickie na wschodzie
Rzeczypospolitej: karmelici (cz. II)
Kontynuujemy rozpoczętą w poprzednim numerze opowieść
o trzewiczkowej galęzi zakonu karmelitów.
Nie jest to najlepiej wyglądający
DMYTRO ANTONIUK
budynek we wsi. Od starych deko-
tekst i zdjęcia
racji jeżeli nawet takowe byly nie
W miejscowości Horodysz-
pozostalo ani śladu ani na zewnątrz,
cze, leżącej kilka kilometrów na po-
ani wewnątrz.
ludnie od Szepietówki w obw. chmiel-
Bardziej na poludnie w rejonie
nickim, wznosi się nad stawem daw-
Starego Sambora leży miejscowość
ny klasztor karmelitów.
Sąsiadowice. Pewnego razu,
Mnisi katoliccy pojawili się tu w
chlop orząc ziemię na wzgórzu pod
1662 roku, zaproszeni przez Jana
wsią o nazwie Laskawa Góra, wyoral
Pogroszewskiego. O znaczeniu tego
z ziemi figurkę św. Anny Samotrzeć,
klasztoru mówi fakt, że mieścila się
siedzącej obok Matki Bożej i Dzie-
tu rezydencja prowincjala ruskiej pro-
ciątka Jezus. Odniósl znalezisko do
wincji tego zakonu. Pierwszy klasztor
dziedzica Erazma Herburta, a ten ,,z
prawdopodobnie byl drewniany. W
wielką radością i pobożnością" prze-
roku 1746 książęta Stanislaw i Józef
kazal figurkę go kościola parafialne-
Lubomirscy przekazali fundusze na
go (fary). Rano okazalo się, że figur-
budowę murowanego kompleksu.
ka znikla ze świątyni i odnaleziono ją
Po ukończeniu budowy kościól pw.
znów w tym miejscu, gdzie zostala
Najświętszej Maryi Panny zdobila
wyorana. Tak powtórzylo się kilka
para wysokich barokowych wież, zaś
razy, wobec czego Herburt zdecy-
Pokarmelitański klasztor w Horodyszczu na Wolyniu
okna na fasadzie klasztoru i pilastry
dowal o wystawieniu w tym miejscu
zmarl w tym klasztorze w 1799 roku.
moskiewską architekturą naruszy-
Obecnie przenosimy się do obw.
rokokowa sztukateria o motywie ro-
kapliczki. Początkowo drewnianą
Otwarta trumna z jego zmumifiko-
la calość architektoniczną obiektu.
lwowskiego do miejscowości Husa-
ślinnym. Świątynia i krużganki klasz-
kapliczkę zastąpiono w 1591 roku
wanymi szczątkami stala w krypcie
W 1866 roku zamurowano dostęp
ków, leżącej pomiędzy Chyrowem
torne zdobione byly freskami o tema-
murowaną świątynią.
kościola.
do szczątek Jandolowicza i innych
a Mościskami. Warto przyjechać tu
tyce roślinnej, autorstwa miejscowe-
Jan Feliks Herburt w 1603 roku
W 1832 roku karmelitów trzewicz-
pochówków w kryptach, w tym ge-
jedynie dla tego, kto naprawdę chce
go zakonnika o. Antoniego. Podczas
ufundowal przy tym kościele klasztor
kowych za poparcie dla powstania li-
nerala i wlaściciela Starej Sieniawy
obejrzeć niewielkie resztki klasztoru
mszy brzmialy rokokowe organy,
dla karmelitów trzewiczkowych. Prze-
stopadowego wypędzono z klasztoru.
Stanislawa Zakrzewskiego, zmarle-
karmelitów trzewiczkowych, gdzie
dzielo Mateusza Zielińskiego z 1766
kazano im kościól i wyoraną figurkę
Archiwum klasztorne przeniesiono do
go w 1822 roku.
obecnie mieszczą się prywatne
roku. Sam klasztor również zostal
relikwię. Ze względu na grożące tym
Wilna, a cenne organy do kościo-
Klasztor prawoslawny zostal za-
mieszkania lub kogo interesują freski
udekorowany rokokową sztukaterią.
terenom najazdy tatarskie wkrótce
la w Slawucie (korpus instrumentu
mknięty w 1923 roku, ale w czasie
Stanislawa Stroińskiego, zachowane
Kompleks klasztorny konsekrowal w
caly obiekt zostal otoczony ceglanym
zachowal się tam do dziś). Kościól
II wojny światowej znów byl czynny.
w kościele parafialnym. Uprzedzam
1782 roku biskup lucki Jan Kaczkow-
murem obronnym z bastionami i fosą
rekonsekrowali (pw. Narodzin NMP)
Za rządów Chruszczowa ponownie
od razu droga tu jest bardzo zla.
ski. Autorstwo calego obiektu przypi-
(częściowo się zachowaly). Urato-
prawoslawni i w 1858 roku prze-
zostal zamknięty i umieszczono tu
sywane jest nadwornemu architekcie
niesiono tu zakonnice z klasztoru
internat psychoneurologiczny. Od
jezuitów Pawlowi Giżyckiemu.
1996 roku w jego murach mieści się
męski klasztor prawoslawny.
Po raz pierwszy bylem tu wiosną
2006 roku. Wówczas jeszcze w czę-
ści klasztoru byl internat, ale na da-
chu kościola ustawiano już cebulaste
kopuly. Zniszczono przy tym jeszcze
zachowany fronton nad absydą. W
czasie kolejnej wizyty bylem zdumio-
ny tym jak wszystko zostalo odnowio-
ne: na fasadzie przywrócono wieże
(wprawdzie podwyższono je o jedną
Pozostalości klasztoru karmelitów w Husakowie
kondygnację), dzięki czemu zabytek
przypomina teraz kościoly w Wilnie;
walo to zakonników i miejscową lud-
Fundatorem klasztoru byl krewny
otynkowano na nowo calość klasztoru
ność, bo już w 1615 roku odbyl się
znanego lwowskiego mecenasa Kon-
(trwaly jedynie prace na wewnętrznym
najazd ordyńców. Świadczyl o tym,
stantego Korniakta, również Konstan-
dziedzińcu); banie i kapitele pokryto
zniszczony przez komunistów, XIX-
ty. Przy wsparciu przeora klasztoru
imitacją zlota. W cerkwi ustawiono
wieczny obelisk.
karmelitów trzewiczkowych w nieda-
nowy ikonostas. Zachowano zdobnic-
Dopiero w 1742 roku bracisz-
lekich Sąsiadowicach o. Dominika
two karmelickich kapiteli i freski, które
kom udalo się wystawić murowany
Jasienieckiego klasztor zalożono tu w
wlaściwie pochodzą jeszcze z okre-
klasztor, który polączyl się z fasadą
1623 roku. Zostal on poważnie uszko-
su, gdy mieścil się tu żeński klasztor.
starego kościola. Fundusze na to
dzony podczas wojen z Chmielnic-
Jednak na chórze zachowaly się ory-
przeznaczyl starosta żydaczowski
kim, ale dzięki pozwoleniu króla Jana
ginalne, karmelickie ornamentyka
Franciszek Bożęcki, który później zo-
III Sobieskiego oo. karmelici mogli
roślinna i wazony. Nad prezbiterium
stal pochowany w kryptach kościola.
rąbać drwa potrzebne do odbudowy
jest zatarty, ale widoczny laciński na-
Wówczas w polowie XVIII wieku
klasztoru w pobliskich lasach. Dopiero
pis i symbol korona z wstawionymi w
świątynię udekorowano ośmio-
w 1772 roku chorąży koronny Adam
nią klosami pszenicy(?). W klasztorze
ma nowymi oltarzami, a w glównym
Józef Mniszek przekazal zgromadze-
zachowala się oryginalna rokokowa
niu odpowiednie fundusze na budo-
umieszczono plaskorzeźbę św. Anny.
klatka schodowa.
Ściany zostaly pokryte nowymi fre-
wę murowanego klasztoru i kościola.
Prawdę powiedziawszy, z jednej
skami, namalowanymi po poprzed-
Nie zostala ona w pelni zrealizowana,
strony, zabytkowy klasztor w Horo-
nich XVII-wiecznych.
bowiem w 1781 roku Austriacy ska-
Wnętrze pokarmelitańskiego klasztoru w Horodyszczu
dyszczu jest zadbany i naprawiany,
Klasztor w Sąsiadowicach mial
sowali klasztor. Nieukończoną świą-
za co można być tylko wdzięcznym;
sporo szczęścia. Pomimo opinii
tynię rozebrano i w murach klasztoru
Największą relikwią kościola byl
w Polonnem. Rosyjscy historycy
ale z drugiej przy tych pracach
wladz austriackich, że nie przynosi
umieszczono najpierw sąd, a potem
obraz Horodyszczańskiej Matki Bo-
motywowali ten krok tym, że praw-
często niszczone są nieprawoslawne
szkolę.
żadnej korzyści bowiem zakonnicy
żej Szkaplerznej, uważanej za jed-
dopodobnie jeszcze w XVI wieku w
detale. Niestety, nie ma na to rady:
W Husakowie ta budowla znana
prowadzili kontemplacyjny tryb życia
ną z najważniejszych na Wolyniu.
Horodyszczu istnial prawoslawny
organizacje, mające dbać o zabytki,
jest pod nazwą ,,Mury". Od niedaw-
klasztor nie zostal skasowany. Nie-
Oprócz tego pielgrzymi zmierzali tu,
klasztor. Nowi wlaściciele urządzili
,,uglaskane" przez lokalnych urzędni-
na mieszka tu rodzina obecnej lub
stety ten ośrodek nie ominęly czar-
aby uczcić relikwie konfederata bar-
tu szkolę i wznieśli cerkiew pw. św.
ków, udają, że wszystko jest ,,OK".
ne dni podczas wojen światowych.
bylej dyrektorki miejscowej szkoly.
skiego o. Marka Jandolowicza, który
Jana Chrzciciela, która swą pseudo
