9

www.kuriergalicyjski.com * Kurier galicyjski * 26 kwietnia­16 maja 2019 nr 8 (324)

móglby starczyć na osobną biografię

wia w zaklopotanie uczonych teore-

następnie syn Jana ­ Andrzej Mak-

riana Hemara. To blyskotliwie napi-

stopniu też do utworzenia

twórczą. Obie są wspaniale i różne.

tyków literatury:

symilian Fredro, literat i poeta. Zatem

sana jednoaktówka, w której Hemar

Muzeum Aleksandra Fredy

Każda z nich moglaby być pelnym,

przez trzy pokolenia ród Fredrów tym

przypomina atak Seweryna Gosz-

w Rudkach. Jak do tego do-

Wyjechaliśmy razem nie z równych

osobnym dorobkiem życia wybitne-

budynku tworzyl ze slów palac kul-

czyńskiego na Fredrę. Goszczyński

szlo?

pobudek,

go pisarza. A przecież komedie to

Mam taką niegroźną ­ jak mnie

tury polskiej. Ale ponieważ szybkie

byl oburzony, że Fredro po upadku

Napoleon na Elbę, ja prosto

nie wszystko. Pisywal wiersze, po-

uspokajają lekarze ­ manię. Polega

utworzenie w tym budynku muzeum

powstania listopadowego pisze i wy-

do Rudek.

ematy, aforyzmy, no i cudowne bajki.

ona na chęci tworzenia muzeów. Kie-

bylo niemożliwe, powstal więc pro-

stawia komedie, że jest obojętny na

Tęsknilem za obozem...

Któż ich nie zna: ,,Malpa w kąpieli",

dyś na próżno próbowano mnie z niej

jekt, żeby we wnętrzach zabytkowej,

sprawy narodowe. Spór taki rzeczy-

nudzilem się przeto,

,,Zupa na gwoździu" , ,,Pawel i Ga-

wyleczyć w Przemyślu, gdzie powstal

barokowej dzwonnicy kościola w

wiście mial miejsce, bo autor ,,Zamku

I ażeby coś robić, zostalem poetą.

wel". Osobnym, świetnie napisanym

nowy, okazaly gmach muzeum. I dwa

Rudkach, gdzie pisarz ­ jak wspo-

Kaniowskiego" zaatakowal Fredrę w

dzielem jest pamiętnik ,,Trzy po trzy".

inne muzea. O Muzeum Fredry ma-

mnialem ­ zostal pochowany i jest

1935 roku na Lamach ,,Powszechne-

Później, gdy walka zbrojna sta-

W późnym okresie powstaly ,,Zapiski

rzylem od dawna. W 1990 roku bylem

kaplica rodowa Fredrów, zorganizo-

go Pamiętnika Nauk i Umiejętności".

la się ­ jego zdaniem ­ niemożliwa,

starucha", których już sam tytul mówi

po raz pierwszy w palacu Fredrów w

wać malą ekspozycję. Swoją manią

Trzeba wspomnieć, że w zasadzie

świetnie gospodarowal w Beńkowej

o dystansie do siebie autora, zbiór

Beńkowej Wiszni. Chodząc po salach

zarazilem Adama Chlopka z Droho-

tym atakiem Goszczyńskiego nikt

Wiszni i walczyl piórem. Podejmowal

aforyzmów. Stosowal różne techniki

razem z prof. Bogdanem Zakrzew-

bycza, który wlączyl się i ogromnie

się specjalnie nie przejąl, bo spole-

szereg wyjątkowo cennych dla spole-

komediowe, wiele poematów przy-

skim z Wroclawia, wybitnym fredro-

zaangażowal w zorganizowanie tej

czeństwo uwielbialo jego komedie,

czeństwa inicjatyw. Uczestniczyl na

nosi oryginalne eksperymenty wer-

logiem, już wtedy snuliśmy plany. Ale

skromnej ekspozycji. Uroczystość jej

oprócz samego Fredry, który umilkl

przyklad w ksztaltowaniu Zakladu

syfikacyjne.

palac jest ogromny, mocno zaniedba-

otwarcia i poświęcenia w 140. roczni-

na wiele lat. Goszczyński, sam jak

wiemy wspanialy poeta i patriota,

Czy Fredro byl na co

nie zrozumial intencji Fredry. Ale zro-

dzień wesoly?

Nie. Byl ponurakiem. Hipochon-

zumial je, na przyklad książę Adam

drykiem i na starość coraz większym

Czartoryski, niekoronowany król Pol-

mizantropem. Może byl wesoly we

ski na emigracji w Paryżu, który do

wczesnej mlodości, kiedy szalal na

autora ,,Zemsty" skierowal list gorąco

balach. Później, w związku pewno z

zachęcając go do dalszej twórczości.

przeżyciami z wojen napoleońskich,

Zatem wlaśnie w Rudkach pierwszy

po rosyjskiej niewoli w Wilnie, mial

raz spotkalem Teatr Polski ze Lwowa

powody do bycia w zlym humorze.

i od razu pojąlem, że mam do czy-

Ze względów zdrowotnych, ale też

nienia ze zjawiskiem artystycznym

innych. Galicja byla w końcu zabo-

świetnym i zupelnie wyjątkowym.

rem, byla niewolą. Jest taka świetna

Czy prawdą jest znane

książka na ten temat Jaroslawa M.

porzekadlo, że ,,śmiech to

Rymkiewicza, ,,Fredro jest w zlym

zdrowie"?

humorze". Od roku 1828 dręczyla pi-

To powiedzonko niesie prawdę.

sarza podagra, bolesna choroba sta-

Jest rzetelną informacją. Dzisiaj wia-

wowa nie bez związku z jego przeży-

domo na podstawie doświadczeń

ciami wojennymi. Z roku na rok ataki

lekarzy, a także po licznych bada-

podagry byly coraz boleśniejsze,

niach klinicznych, że śmiech wplywa

szczególnie w nocy Fredro nie mógl

pozytywnie na krążenie i ciśnienie

w ogóle spać. Pisal cale noce stojąc

krwi. Powoduje wzmożoną pracę

Palac w Beńkowej Wiszni

przy pulpicie. Mial przywiązane pióro

serca. Śmiejąc się nabieramy więcej

cę śmierci wielkiego komediopisarza

do ręki, która go bolala, a koślawe

im. Ossolińskich. Fredro byl jednym

ny. Później powracalem do tematu z

powietrza do pluc, a więc dotleniamy

odbyla się z udzialem J.E. ks. abpa

litery w ostatnich latach jego życia

z animatorów powstania kolei w

panem Jackiem Dmitrowskim, dyrek-

organizm. Co ma dalsze i wielorakie

Mieczyslawa Mokrzyckiego, aktorów

przepisywal w dworku na Chorąż-

Galicji. Korespondowal w tej spra-

torem Muzeum Regionalnego w Dę-

pozytywne skutki. Ćwiczymy mięśnie

Polskiego Teatru ze Lwowa i Teatru

czyźnie specjalnie zatrudniony kopi-

wie z Leonem Sapiehą, zabiegal o

bicy. Ale remont palacu pochlonąlby

szkieletu, relaksujemy cialo. Śmiech,

Fredreum z Przemyśla, licznie zgro-

sta. Jeszcze później Fredro nie mógl

fundusze na ten cel u bankierów w

ogromne kwoty i trwal bardzo dlugo.

między innymi lagodzi problemy z

madzonych mieszkańców Rudek.

calymi dniami wstać z lóżka. Dziela,

Wiedniu. Napisal do cesarza adres,

Na razie przeprowadzono prace zwią-

astmą i migreną. Przyczynia się do

Teatr Fredreum byl tam zresztą po

które nas bawią, powstawaly często

w którym domagal się wprowadzenia

zane z inwentaryzacją. To w przyszlo-

oslabienia bólu. Generalnie więc po-

raz kolejny, bo co roku fredrowcy

w szczególnych okolicznościach.

języka polskiego w szkolach i urzę-

ści będzie pomocne do prowadzenia

lepsza stan zdrowia. A jak twierdzil

odwiedzają Rudki, aby zlożyć kwiaty

Jednak trzeba też wspomnieć, że

dach, udzialu Polaków w urzędach

dalszych przedsięwzięć, niezależnie

sam Fredro: ,,Szanuj zdrowie należy-

na sarkofagu swego patrona i zapalić

wielkim dla niego ratunkiem bylo

państwowych. Podpisal też petycję

od wartości naukowej samej inwen-

cie / bo jak umrzesz stracisz życie".

znicze. Wiele razy, kiedy jechaliśmy

szczęśliwe malżeństwo z Zofią z hr.

­ wtedy, co warto podkreślić ­ o ko-

taryzacji. Mieści się tam teraz filia

Czy ma oddzialywanie

w ramach ,,Dialogu Dwóch Kultur"

Jablonowskich, z którą się bardzo

nieczności utworzenia wolnej Polski.

uczelni rolniczej w Dublanach. Jest

tylko somatyczne, czy wply-

do Krzemieńca, to po drodze przy-

kochali. Myślę także, że jego twór-

Ogromnie zaslużyl się nie tylko jako

tam jedna sala poświęcona Fredrze,

wa też na psychikę?

jeżdżaliśmy do Rudek. Często towa-

czość byla dla niego samego także

pisarz, ale też jako obywatel Lwowa.

a prowizoryczną ekspozycję zorgani-

Jak wiadomo organizm czlowie-

rzyszyl nam zespól Teatru Fredreum.

autoterapią, radością tworzenia, jego

Miasto obdarzylo go honorowym

zowal dyrektor tej placówki.

ka stanowi jedno. Dobre zdrowie

Nigdy nie zapomnę jak któregoś

wspanialym darem dla spoleczeń-

obywatelstwem oraz pięknym pomni-

fizyczne warunkuje dobre zdrowie

Ten palac to budynek

roku wspaniale zaprezentowal się na

stwa, które między innymi chcial

kiem wedlug projektu Leonarda Mar-

psychiczne. I na odwrót. Śmiechem

wyjątkowy...

chronić humorem przed apatią, po

coniego z 1879 r., który stal w cen-

na poważnie zajmowali się filozo-

klęsce powstania listopadowego.

trum Lwowa. Po wojnie monument

fowie, począwszy od Arystotelesa.

na pewien czas przewieziono do Wi-

Humor ma ogromne znaczenie te-

Czy Fredro byl patriotą?

Tak, gorącym. Już w wieku szes-

lanowa, a od 1956 roku zdobi rynek

rapeutyczne. Często jest wyrazem

nastu lat, kiedy do Galicji wkroczyly

we Wroclawiu, gdzie trafila po wojnie

życzliwości, przychylnego stosunku

w 1809 oddzialy księcia Józefa Po-

duża część ludności ze Lwowa.

do innych ludzi, świadczy o pelnym

niatowskiego, zaciągnąl się do Armii

rozwoju osobowości czlowieka. Czyli

Czy w związku z tym, że

Księstwa Warszawskiego. W 1812

Fredro krzepi, a wraz z nim wszyscy

Fredro jest Panu bliski, tak-

roku wziąl udzial w wyprawie na Mo-

twórcy ,,Krainy Humoru".

że w Stawisku zaistniala im-

skwę. W czasie walk dostal się do

preza fredrowska?

Co w takim razie zaleca

niewoli rosyjskiej w Wilnie, z której

Oczywiście, nazwana przekor-

Pan jako lekarstwo?

sprytnie zbiegl i udal się do Sakso-

nie w nawiązaniu do znanego hasla

Rano dwie pigulki z dziel Fredry,

nii. Następnie walczyl pod Dreznem,

ze slusznie minionego okresu ,,Fre-

w poludnie dwie lyżki z Hemara,

Lipskiem, Hanau, później w kampanii

dro wiecznie żywy". Ma charakter

wieczorem pigulka z Makuszyń-

francuskiej ­ we wszystkich wielkich

doroczny i na Mazowszu się przyję-

skiego. Zwlaszcza gdy w domu są

Krypta w podziemiach kościola w Rudkach, w której po-

bitwach prowadzonych przez Napo-

la. W tym roku niedawno ze sztuką

dzieci i można poczytać ,,Koziolka

chowane są doczesne szczątki hr. Aleksandra Fredry i

leona. Awansowal do stopnia kapita-

,,Mąż i żona" pojawili się w Stawisku

Matolka". Nacierać glowę maścią

czlonków jego rodziny

na. Kiedy skapitulowal Paryż, w roku

mlodzi i bardzo utalentowani absol-

,,Tońko i Szczepcio", będzie lepiej!

stopniach palacu w Beńkowej Wiszni

1814, podal się do dymisji. Bil się

wenci Akademii Sztuk Teatralnych

Smarować uszy balakiem. I nie trze-

Zupelnie. Bo nie tylko zaprojek-

z fragmentami ,,Zemsty". Byla piękna

dzielnie, byl świetnym żolnierzem o

we Wroclawiu Natalia Bloch i Piotr

ba będzie chodzić do szpitala, cze-

towany i zbudowany przez pisarza,

pogoda, palac w blasku wrześnio-

czym mogą świadczyć odznaczenia,

Czekalski, aktor Teatru Pinokio w

kać w dlugich kolejkach. Oszczędza

nie tylko jest piękny architektonicz-

wego slońca wyglądal urzekająco,

które otrzymal za zaslugi wojenne.

Lodzi. Mlodzi wystąpili ze spekta-

się fundusze na leki w aptece. Jeśli

nie, ale to miejsce wyjątkowe dla

a aktorzy stworzyli w tej wyjątkowej

To Zloty Krzyż Virtuti Militari w 1812

klem we wlasnej adaptacji, sceno-

nie pomoże, to nie zaszkodzi. Mogę

naszej calej kultury literackiej. W nim

scenerii cudowne kreacje. Ale chyba

roku, a dwa lata później Krzyż Kawa-

grafii i reżyserii.

na to udzielić bezplatnie każdemu

mieszkal w latach 1828­1846 żoną

największym dla mnie przeżyciem

lerski Legii Honorowej.

gwarancji na sto lat. Na piśmie.

Zofią z domu Jablonowską, i tam

Przyczynil się Pan kie-

byl spektakl Polskiego Teatru Lu-

Po latach, w utworze ,,Pro memo-

powstaly najlepsze komedie Fredry z

dyś do utworzenia Muzeum

Bardzo dziękuję za roz-

dowego ze Lwowa na uroczystości

ria" pisal o tym lekko i dowcipnie. Przy

pierwszego okresu jego twórczości.

Juliusza  Slowackiego  w

mowę.

ponownego pochówku Aleksandra

okazji podal dość malo romantyczną

Ta to ja dziękuji. Ta z taku magni-

Później gospodarowal w nim i tworzyl

Krzemieńcu, Józefa Conra-

Fredry w 1991 r., kiedy zespól kapi-

wersję powolania poetyckiego, która

fiku to sam mniód balakać. Padam

jego syn Jan Aleksander Fredro, rów-

da-Korzeniowskiego w Ber-

talnie przedstawil ,,Dawny spór" Ma-

oslabia zapal jego apologetów, wpra-

do nużek i caluji rączki.

nież utalentowany komediopisarz, a

dyczowie, a później w jakimś