16

kurier kulturalny

15­27 czerwca 2019 nr 11 (327) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

Kurierowe rozmowy przy kawie

W kRAINIE LAkOCI ZALEWSkICH

W ubieglym roku w Polsce ukazala się nowa pozycja wydawnicza ­ ,,Lwów na slodko i... pólwytrawnie". Temat ,,slodkiego Lwo-

wa" zrodzil się na marginesie pisania książki opartej na dziejach lwowskiej rodziny autorki ­ rodziny ziemiańsko-kupieckiej. Stal

się tak ciekawy i tak fascynujący, że odsuwając inne prace, Anna Kozlowska-Ryś postanowila napisać książkę o cukiernikach

i cukierniach Lwowa. Material nadal się rozrasta. I o ile książka zyska uznanie wśród czytelników, powstanie jej dalszy ciąg.

jące, a i tak parę pytań pozostaje

poza Lwowem świadczy chociażby

Rozmowa trzecia ANNY

jeszcze bez odpowiedzi.

fakt, że gdy otwierano filię firmy w

GORDIJEWSKIEJ z ANNĄ

Warszawie na Nowym Świecie, to

Czy może Pani przybli-

KOZLOWSKĄ-RYŚ,  histo-

pomimo braku prasowej reklamy

żyć sylwetki tej znanej ro-

rykiem sztuki, filologiem,

frekwencja w dniu otwarcia prze-

dziny?

tlumaczem, autorką książki

Pani Aniu, to trzeba by tu napisać

szla wszelkie oczekiwania wlaści-

,,Lwów na slodko i... pólwy-

calą nową książkę! Co prawda z Za-

cieli ­ ustawialy się kolejki! Ciastka

trawnie".

lewskich tylko Ludwik i jego syn, Wla-

Zalewskiego serwowano na salo-

dyslaw, byli cukiernikami, ale byloby

nach warszawskich, podawano na

Pani Anno, w ostatniej

przy tej okazji co opowiadać i o skoli-

posiedzeniach rady ministrów, de-

pozycji wydawniczej, ,,Lwów

gaconych z nimi poprzez malżeństwa

lektowano się nimi w salonie Prezy-

na slodko i... pólwytrawnie"

Korneckich i Nowakowskich, i oczy-

denta RP. Dostarczano je do slynnej

slynnej przedwojennej cu-

wiście o córkach Ludwika ­ Halinie

warszawskiej kawiarni z dancingiem

kierni Ludwika Zalewskiego

i Jadwidze, czy synach Wladyslawa

,,Adria". W Warszawie, tak jak we

poświęca Pani odrębny roz-

­ Ludwiku i Wladyslawie.

Lwowie, przed witryną cukierni sta-

dzial. Porozmawiamy chwilę

waly tlumy, by podziwiać i te lakocie,

Czyli zacznijmy od Lu-

o lakociach Zalewskich?

będące same w sobie cukierniczymi

O lakociach? Z milą chęcią. A wie

dwika Zalewskiego, który

cudeńkami, i aranżację wystawy.

Pani, że kiedyś cukierników określa-

byl pierwszym cukiernikiem

w rodzinie.

no również mianem ,,lakotników? La-

Cukiernia na ul. Akade-

Ludwik spelnil swoje marzenie

kotnicy ­ ci, co pieką lakocie, różne

mickiej miala dwa adresy.

mimo woli ojca, który pragnąl dla

Tak, tradycyjna cukiernia w stylu

ciasta. To stare określenie i w tym

syna pewnej pensji w statecznym za-

wiedeńskim otworzona przez Ludwi-

znaczeniu dość rzadko używane.

wodzie nauczyciela. Po ukończeniu

ka Zalewskiego w czerwcu 1909 r.

Pojawia się m.in. u Jerzego Samu-

gimnazjum wyższego w Samborze

mieścila się pod numerem 22. W ka-

ela Bandtkie w ,,Slowniku dokladnym

­ urodzil się bowiem w Laszkach Za-

mienicy pod nr 10 ­ tam, gdzie oneg-

języka polskiego i niemieckiego" z

wiązanych ­ uzyskawszy zgodę ojca,

daj mial swoją cukiernię Ferdynand

1806 r. Znajdujemy go jednak rów-

rozpocząl naukę w cukierni Nowickie-

nież i później u Ludwika Hieronima

Gross, należącej w latach 20. do

go i Jurkiewicza we Lwowie, w daw-

adwokata dra Wlodzimierza Tuckie-

Morstina w ,,Burmistrzu z Wieliczki":

nej slynnej pracowni Leopolda Ro-

go ­ Zalewski otworzyl we wrześniu

,,pierniki prawdziwe, toruńskie, mio-

tlendera. Kontynuowal ją następnie

1929 r. sklep cukierniczy z paroma

dem zaprawne, w Krakowie świeżo u

w znanej lwowskiej cukierni Bieniec-

stolikami. Ten drugi byl w zupelnie

najlepszego lakotnika wypieczone".

Ludwik Zalewski z żoną i dziećmi

kiego i Hausera, którzy natychmiast

innym stylu, na wskroś nowocze-

Ale do rzeczy. Slynnej firmie Zalew-

dwika duszę artystyczną miala Ha-

po zdaniu przez niego egzaminu cze-

sny w każdym calu. Do urządzenia

skich trudno byloby poświęcić mniej

slynnych marcepanowych babeczek

lina. Trochę dzialala w amatorskim,

ladniczego zatrudnili go jako subiekta

i otwarcia nowej cukierni przygoto-

miejsca. Jednak ze względu na za-

­ nie byly najwyższej jakości, to szu-

akademickim teatrzyku satyrycznym

cukierniczego. To wlaśnie tam poznal

wywano się dlugo ­ niemal rok. Jak

lożone ramy książki i tak musialam

kano innego dostawcy, lub czekano

,,Nasze oczko" ale prawdziwym jej

mlodego Jana Apolinarego Michalika,

pisal Wladyslaw Zalewski w jednym

trzymać się nieco ,,w cuglach". Kogo

na nowe zbiory. Owoce używane do

żywiolem byla fotografia portreto-

późniejszego wlaściciela ,,Cukierni

ze swoich listów: ,,Chcemy mieć coś

zapytać ze starszych lwowiaków o

konfitur ­ wybierano tylko te najbar-

wa i artystyczna. Praktykowala u

Lwowskiej" w Krakowie. W 1895 r.

przedwojenne cukiernie Lwowa, ten

ladnego, efektownego i praktyczne-

dziej dojrzale, a więc jak morele, to

Hubera we Lwowie. We Lwowie jej

Michalik, już jako samodzielny przed-

natychmiast wymienia jedną nazwę

go". Po podpisaniu umowy dzierża-

z sadów zaleszczyckich, bo przecież

atelier fotograficzne mieścilo się

siębiorca, zaproponowal mu pracę u

­ ,,Zalewski", ,,Ludwik Zalewski". Cu-

wy pomieszczeń na lat 15, Ludwik

to z tamtejszych sadów jechaly spe-

przy ul. Akademickiej 22, w dwóch

siebie. Sześć lat później Ludwik po-

wyslal syna w podróż po Europie.

kierniczą dzialalność rozpocząl Lu-

cjalnymi wagonami do Lwowa zrywa-

pokojach obszernego mieszkania

stanowil w końcu otworzyć wlasną

Mial podglądnąć nowe trendy, no-

dwik Zalewski w 1901 r., choć przez

ne w pelni soczystości. Margaryna?

Zalewskich na I piętrze kamienicy,

cukiernię ­ we Lwowie. Ta pierwsza,

woczesne rozwiązania produkcyjne

pierwszych 8 lat w spólce ­ malo

W żadnym wypadku ­ tylko maslo.

potem przeniosla się do Warszawy.

przy ul. Hetmańskiej, prowadzona ze

kto wie przy tym, gdzie mieścila się

To jej portrety fotograficzne takich

gwiazd kina i teatru jak np. Ordon-

ki czy Bodo możemy oglądać na

okladkach przedwojennego pisma

,,Kino". Po wojnie porzucila zawód i

zatrudnila się jako aktorka w teatrze

,,Groteska" a potem ,,Teatrze Mlode-

go Widza" w Krakowie, następnie

pracowala tam wiele lat jako inspi-

cjentka.

Jak potoczylyby się losy firmy

,,L. Zalewski" gdyby nie wybuchla

Projekt opakowania czekolady J. Petry-Przybylskiej

wojna? Trudno teraz powiedzieć.

Może w ślady dziadka Ludwika po-

ta pierwsza cukiernia Zalewskiego.

wspólnikiem, przetrwala lat 8. Niema-

szliby jego wnukowie ­ Ludwik lub

Zresztą kamienica przy ul. Hetmań-

lo. Tak naprawdę cukiernicza kariera

Cukiernia Ludwika Zalewskiego przy ul. Akademickiej 22

Wladyslaw?

skiej 12 już nie istnieje, gdyż na

Ludwika Zalewskiego rozpoczęla

i modne aranżacje wnętrz tego typu

Kakao ­ tylko holenderskie, olejki za-

zlecenie wlaścicieli Henryka Sokala

się w 1909 r. wraz z rozpoczęciem

Na czym polegal feno-

lokali. Tak powstal olśniewający

pachowe ­ bulgarskie. Każda nowa

i Ignacego Liliena rozebrano ją w

samodzielnej dzialalności. Prowadzil

men popularności cukierni-

aranżacja witryn byla dokladnie roz-

sklep z niebanalnym oświetleniem

1909 r. i wzniesiono w tym miejscu

firmę do polowy lat 30., formalnie wy-

czej marki Zalewskiego?

Zlożyla się na nią żelazna kon-

planowana, i co do koncepcji i co do

elektrycznym, podświetlanymi szkla-

wedlug projektu architekta Michala

cofal się z jej zarządzania glównie z

sekwencja wlaścicieli, ich dbalość o

użytych materialów, kolorystyki ­ ba,

nymi sufitami, lustrami, ladami z mo-

Ulama pierwszy we Lwowie budy-

powodu choroby nowotworowej, lecz

najmniejszy nawet szczegól, wysoki

nawet sznureczka, jakim upinane

siężnymi okuciami, wielkimi oknami

nek 4-piętrowy. Od 1909 r. cale za-

ciągle żyl życiem cukierni, jej sukce-

poziom i jakość wyrobów oraz równie

byly choćby jedwabie kupowane w

wystawowymi z zachwycającą kratą

wodowe życie Ludwika Zalewskiego

sami i klopotami, przesiadywal też w

wysoki poziom opakowań, tudzież

lwowskim sklepie Uwiery.

o roślinnych motywach i wielkim

a potem i jego syna, Wladyslawa,

pracowni wymyślając receptury.

wystroju pomieszczeń cukierni. W

neonem w formie podpisu Ludwi-

związane bylo z ulicą Akademic-

Czy firma ,,L. Zalewski"

A czy dzieci Ludwika

tym wszystkim tkwi najprawdopo-

ka Zalewskiego. Cukiernia przy ul.

ką. Nie licząc oczywiście pracowni

byla rozpoznawalna tylko

Zalewskiego kontynuowaly

dobniej tajemnica ich popularności.

Akademickiej 22 pozostala taką,

cukierniczych znajdujących się w

we Lwowie?

dzialalność zapoczątkowaną

Wszystko bylo szczególowo przemy-

Proszę zauważyć, w prasie

jaką byla ­ wyciszoną, wiedeńską

innych punktach miasta. I trzeba

przez ojca?

ślane, a potem zapięte na ostatni gu-

międzywojennej nie ma zbyt wiele

cukiernią-kawiarnią, w której bywali

przyznać, że życie zawodowe i Lu-

Jedynie syn Wladyslaw poszedl

zik. Jeśli jakiś marcepanowy owoc,

reklam firmy ,,L. Zalewski", a jednak

z upodobaniem profesorowie uni-

dwika i Wladyslawa Zalewskich bylo

w ślady ojca i okazal się świetnym

zdaniem  Ludwika  Zalewskiego,

nie brakowalo mu popularności ­ i

wersyteccy i literaci. Atmosferę tej

ciekawe, pelne wyzwań, nowych po-

przedsiębiorcą, przy tym o znako-

nie byl zbytnio udany, nie dawano

cukierni preferowal również slynny

w samym Lwowie, i w innych mia-

myslów, interesujących rozwiązań.

mitym zmyśle estetycznym ­ taki

go do oferty. Jeśli orzechy ­ np. do

matematyk z lwowskiej szkoly ma-

stach. O rozpoznawalności marki

Zglębianie tej historii bylo pasjonu-

przedsiębiorca z wizją. Z córek Lu-