20

Kurier kulturalny

30 sierpnia­16 września 2019 nr 15­16 (331­332)* Kurier Galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

Bukowina to stan umyslu

W dniach 26­28 lipca w Câmpulung Moldovenesc w Rumunii ponad dwa tysiące uczestników zgromadzil

XXX Międzynarodowy Festiwal Folklorystyczny ,,Bukowińskie Spotkania".

burmistrza Câmpulung Moldovenesc.

tego samego roku pojechaliśmy na

KONSTANTY CZAWAGA

Jesteśmy bardzo wdzięczni Zbignie-

festiwal w Kazimierzu i tam spotka-

tekst i zdjęcia

wowi Kowalskiemu za trzydzieści lat

liśmy drugą grupę bukowińską. W

pracy nad organizacją ,,Bukowińskich

­ W tej chwili można śmialo po-

Kazimierzu nad Wislą 28 czerwca

Spotkań", bo to nas jednoczy, tak że

wiedzieć, że jest to jeden z najwięk-

1987 roku zrodzil się pomysl zorga-

inni widzą, iż jesteśmy prawdziwymi

szych festiwali folklorystycznych w

nizowania festiwalu. Początkowo są-

Bukowińczykami. Z naszymi trady-

Europie ­ stwierdzil pomyslodawca

dziliśmy, że będzie to festiwal, na któ-

cjami, z naszymi obrządkami, z tym

i glówny organizator imprezy Zbi-

rym zaprezentują swoje możliwości i

wszystkim, co jest nam tak drogie.

gniew Kowalski.

umiejętności Bukowińczycy z Polski.

,,Bukowińskie Spotkania" jednoczą

Trombity i rogi muzyczne, po-

Siedem zespolów folklorystycznych.

nasze kraje w tej części Europy w

tężne konie w bogato udekorowanej

Kiedy doszlo do pierwszej edycji w

dziedzinie kultury.

uprzęży, jeźdźcy w pięknych haftowa-

1990 roku, przygotowaliśmy spe-

­ W tym roku festiwal odbywa

nych koszulach i kożuszkach. A dalej

cjalne zaproszenie, objechaliśmy też

się na sześciu arenach. Poza Ja-

­ zespól za zespolem w różnorodnych

środowisko bukowińskie w Polsce.

strowiem i Pilą, w Polsce jest jesz-

barwach. Cala glówna ulica wiruje:

Wówczas już wiedzialem, że jeżeli

cze Lubań i Dzierżoniów ­ powie-

dźwięki wszelkich orkiestr, śpiewy

chcemy robić festiwal, i sugerowaly to

dzial Zbigniew Kowalski. ­ Dzisiaj

i tańce, rżenie póldzikich ogierów

również zespoly w Polsce, nie może

Mihaita Negura (od lewej) i Zbigniew Kowalski

gościmy w rumuńskim Kimpulungu.

i radosne okrzyki tlumów na chod-

to być festiwal polonocentryczny, ale

W przyszlym tygodniu spotkamy się

nikach. Rumuni, Polacy, Ukraińcy,

w Zbelutowie na Dolnym Śląsku. ­ W

W czasie parady wszyscy za-

musimy zapraszać również dawnych

na Węgrzech w Bonyhád. Potem,

Węgrzy stworzyli barwisty wianek w

związku z przeludnieniem Śląska nasi

chwycali się tańcem ,,Hopak" w

sąsiadów. W ten sposób zrodzila się

na koniec sierpnia, przenosimy się

centrum miasta Kimpulung Moldaw-

praojcowie wyjechali za chlebem. I

wykonaniu dziewcząt i chlopców w

koncepcja Bukowińskich Spotkań, na

do Lubania i Dzierżoniowa i zamyka

ski na poludniowej Bukowinie.

przybyli aż do Bukowiny. Byla to kie-

ukraińskich strojach, którzy czasami

które zapraszamy zespoly prezentu-

festiwal prezentacja w Czerniow-

W uroczystym otwarciu festiwalu

dyś Rumuńska Bukowina. Mialam trzy

lamali wszelkie prawa grawitacji.

jące wszystkie narodowości buko-

cach, w ostatni weekend września.

uczestniczyl Gheorghe Flutur, prze-

lata, kiedy z rodzicami przyjechaliśmy

­ Przyjechaliśmy z Negostiny ­

wińskie. Przez dziewięć lat w tej kon-

Festiwal jest zbudowany na zasa-

wodniczący rady okręgu administra-

do miejscowości kolo Boleslawca,

powiedzial Valenti Leonti, kierownik

wencji odbywal się festiwal w Polsce

dzie partnerstwa. Kiedy otwierają się

cyjnego Suczawa (Județul Suceava),

kolo Lwówka Śląskiego. Tatuś byl w

zespolu ,,Czerwona Kalyna". ­ Wszy-

­ w Jastrowiu i w Pile. W 1999 roku

jakieś możliwości na organizowanie

który w ciągu lat aktywnie promuje

wojsku i tam dostal mieszkanie po

scy są Ukraińcami. Nasza wioska

pojawily się możliwości, by festiwal

czy rozbudowanie formy festiwalu,

swój teren m.in. podczas Forum Eko-

wojnie .Przyjechaliśmy tu z mamą i

jest ukraińska. Jak będziecie wracać,

zawital do źródel, czyli na Bukowinę.

nie mamy z tym problemów. Orga-

nomicznego w Krynicy, w ramach

dziadkiem. Ale urodzilam się na Du-

to zobaczycie tablicę przy wyjeździe

I wówczas pierwsze prezentacje od-

nizujemy festiwal chyba trochę ina-

spotkań międzynarodowych, organi-

nawcu kolo Banilowa. To moja mala

w dwóch językach, po rumuńsku i po

byly się tutaj, w Kimpulungu Moldaw-

czej, niż inne tego typu festiwale w

zowanych przez ,,Euroregion Karpa-

ojczyzna. Chociaż bylam wtedy dziec-

ukraińsku. Mamy szkolę ukraińską,

skim. Po edycji rumuńskiej pojechali-

Polsce, a myślę że nie tylko w Pol-

ty" i województwo podkarpackie.

kiem, jednak coś mnie tu przyciąga.

pomnik Tarasa Szewczenki. Repre-

śmy od razu na Bukowinę pólnocną,

sce. Każdego roku w styczniu spo-

­ Bukowina to nie tylko histo-

Cala nasza wioska pochodzi stamtąd.

zentujemy tutaj Związek Ukraińców

do Czerniowiec, i tam odbywaly się

tykamy się z naszymi partnerami. Z

ryczna prowincja, Bukowina to stan

Nazywali nas Rumunami, bo te ziemie

Rumunii. Nasz zespól co roku przy-

prezentacje na Ukrainie. Oczywiście,

tymi, którzy mają wplyw na ksztalt

umyslu ­ zaznaczyl Gheorghe Flu-

należaly do Rumunii. Byli tam ludzie z

jeżdża na festiwal. Niedawno wrócili-

przez te pierwsze dziewięć lat na

Bukowińskich Spotkań w poszcze-

tur. ­ Bukowina jest stolicą auten-

Polesia, i z Podola, i z Bukowiny. Taka

śmy z występów w Portugalii.

Bukowińskie Spotkania przyjeżdżaly

gólnych krajach. Nasze spotkanie

tycznego portu tradycji i gastronomii.

mieszanka. Ja do niedawna mialam

Kimpulung dla Ukraińców, a

grupy prezentujące wszystkie nacje

kończy się podpisaniem protokolu

Będziemy dalej wspierać tradycje,

jeszcze ciocię na Bukowinie, w Ba-

zwlaszcza bukowińskich, jest mia-

bukowińskie. W 2000 roku do gro-

porozumienia organizacji w danym

autentyczność i zespoly amatorskie.

nilowie. Od początku Festiwalu przy-

stem ściśle związanym z życiem

na organizatorów dolączyli Seklerzy

roku, w którym określamy zasady

Burmistrz miasta Mihaita Ne-

jeżdżam do Kimpulungu. Jesteśmy

i twórczością Olgi Kobylańskiej,

Bukowińscy, czyli Festiwal zawital

przygotowań i obowiązki poszcze-

gura podkreślil rekordowy udzial

zespolem, który kultywuje tradycje

znanej pisarki ukraińskiej. Pozosta-

również na Węgry.

gólnych partnerów. Tak czynimy

uczestników w tegorocznej edycji

przekazane nam od naszych pradzia-

la tam cerkiew z lat jej mlodości, a

Seklerzy to osobna grupa et-

od 1999 roku, kiedy festiwal po raz

,,Bukowińskich Spotkań". Na festiwal

dów. Śpiewamy stare piękne pieśni.

w centrum sąsiedniego miasteczka

niczna, która pod koniec IX wieku

pierwszy odbyl się poza Polską. To

zaproszono kilkuset artystów spoza

dobrze się sprawdza. Nawet jeżeli

Rumunii oraz 1500 miejscowych.

zmienia się administracja lokalna

W ramach ,,Bukowińskich Spotkań"

czy wojewódzka, czy miejska, gdzie

przebiegala też ostatnia faza festi-

odbywa się festiwal, nie mamy z tych

walu ,,Skarby rumuńskiej duszy" z

najmniejszych problemów. W sposób

udzialem 70 grup folklorystycznych

naturalny kolejna zmiana administra-

z Bukowiny poludniowej. Wśród nich

cyjna przejmuje obowiązki organiza-

dwa polskie zespoly ­ z Solonețu

cji festiwalu. To chyba Bukowińskie

Nou (Nowego Solońca) i z Poiana

Spotkania wyróżnia spośród innych

Micului (Pojany Mikuli).

festiwali folklorystycznych. Najważ-

­ Dla nas, dla Polonii Rumuńskiej

niejszą sprawą jest odtworzenie

jest to bardzo ważne ­ powiedzial

Zapraszają nas wszędzie. Zdobywa-

Gura Humurului, gdzie się urodzila,

przywędrowala do Panonii z Madzia-

pewnego klimatu historycznej Buko-

Gerwazy Longher, prezes Związku

my najlepsze nagrody. Organizujemy

znajduje się jej pomnik.

rami, przyjęla ich język, lecz ma inne

winy. Atmosfery zrozumienia i wspól-

Polaków Rumunii. ­ Caly czas na-

sobie spotkania Wigilijne. Promujemy

Siedem zespolów przyjechalo do

pochodzenie etniczne. Cieszyli się

pracy poszczególnych narodowości.

sze dzieci, mlodzież, starsze osoby

chleb i jedzenie bukowińskie. Goląbki

Kimpulungu Moldawskiego z Bukowi-

autonomią w ramach Korony Węgier-

Festiwal tak funkcjonuje, że raz go-

przychodzą do zespolów. Śpiewamy,

z kaszy kukurydzianej, liście muszą

ny pólnocnej. Wladyslaw Strutyński,

skiej, jednak po konflikcie z wladza-

ścimy i jesteśmy gospodarzami, a za

tańczymy, uczymy się tych piosenek,

być zakwaszone. No i kutia oczywi-

prezes Towarzystwa Kultury Polskiej

mi monarchii Habsburgów w drugiej

chwilę gospodarze edycji festiwalu są

żeby nie zapomnieć kultury, tradycji

ście, ,,pszeniczka" mówilo się u nas.

im. Adama Mickiewicza w Czerniow-

polowie XVIII wieku część Seklerów

goszczeni przez partnerów w innych

i folkloru polskiego na Bukowinie.

Jak kiedyś nasi rodzice zakolędowali,

cach, zwrócil nam uwagę na ,,Dolinę

przesiedlila się na Bukowinę. Po II

krajach, gdzie odbywa się festiwal.

Kiedy w latach dziewięćdziesiątych

to lampy gasly. Caly czas śpiewamy z

Seretu", w którym śpiewają i grają

wojnie światowej wladze komuni-

To buduje relacje nie tylko między

powstawaly zespoly miejscowe, Zbi-

myślą o naszych przodkach ­ wzru-

Polacy z Tereblecza.

styczne zmusily seklerskie rodziny

organizatorami, ale również pomię-

gniew Kowalski zaprosil nas na ten

sza się Jadwiga Puszkarz.

­ To są też potomkowie Górali

do opuszczenia Wschodnich Kresów

dzy zespolami. Przez te 30 lat udalo

festiwal. I tak jest do tej pory.

Obok placu, gdzie odbywaly się

Czadeckich ­ powiedzial Strutyński.

węgierskich. Przesiedlono ich do wsi

się nawiązać bardzo dużo kontaktów

Zbigniew Kowalski z Regional-

występy grup folklorystycznych, w

­ Nasze zespoly polskie stale uczest-

poniemieckich na Węgrzech, jednak

między zespolami. Dzisiaj zespoly

nego Centrum Kultury w Pile, który

cieniu skweru odbywaly się Targi

niczą w ,,Spotkaniach Bukowińskich".

pozostala im nostalgia za Bukowiną.

z ukraińskiej części Bukowiny czy z

jest niezmiennym dyrektorem Mię-

Rzemieślników. Można bylo spróbo-

W tym roku w Jastrowiu występowal

Dalsza edycja ,,Bukowińskich

rumuńskiej przyjeżdżają nawet na lo-

dzynarodowego Festiwalu Folklory-

wać dania smacznej kuchni regional-

nasz zespól Górali Czadeckich ,,Wia-

Spotkań" odbyla się w Monachium, w

kalne święta. Niekoniecznie związa-

stycznego ,,Bukowińskie Spotkania",

nej. Jeżeli ktoś potrzebowal tlumacza,

neczek" z Piotrowiec Dolnych i ,,Echo

Niemczech, gdzie Zbigniew Kowalski

ne z festiwalem. Zespoly goszczą się

wspomina:

mógl go znaleźć na każdym kroku.

Prutu" z Domu Polskiego w Czer-

też spotkal Bukowińczyków. Kolejna

nawzajem podczas poszczególnych

­ Festiwal zrodzil się w niewiel-

­ Jestem Rumunem, ale mój

niowcach, a dziecięcy góralski zespól

edycja byla na Slowacji. Najpierw w

edycji. Są zawierane przyjaźnie.

kim miasteczku w Polsce, w Jastro-

dziadek byl Ukraińcem, mama Polką,

,,Dolinianka" ze Starej Huty 1 sierpnia

Skalité, bardzo blisko Czadca, skąd

Na bazie tych spotkań kojarzone są

wiu, w grupie Polaków ­ przesiedleń-

mogę więc rozmawiać z wami też po

wystąpi na festiwalu w Bonyhád na

pochodzą rodowody większości tych

malżeństwa. To jest bardzo szero-

ców z Bukowiny. Tam po 1945 roku

polsku i po ukraińsku ­ uśmiecha

Węgrach. To jest przyklad lączenia

Bukowińczyków. Festiwal mial swoją

kie spektrum wzajemnych spotkań

trafilo 19 rodzin i prawdopodobnie

się do nas mieszkaniec Kimpulun-

wszystkich narodowości w jednej

edycję również w Moldawii.

i pragnienia przebywania razem. To

nastąpilaby jakaś asymilacja w tym

ga, mężczyzna w starszym wieku.

śpiewającej rodzinie. I pracującej, bo

­ Staramy się docierać do

po prostu jest jedna wielka grupa bu-

środowisku przesiedleńców, bo prze-

Spotkalem tam też Huculów z okolic

po śpiewach przychodzi czas na pra-

wszystkich środowisk, w których są

kowińska, co jest chyba największym

cież to byly tereny przesiedleńcze.

Moldowicy.

cę. Taka jest nasza Bukowina.

Bukowińczycy, i odpowiadać na za-

efektem festiwalu.

Zdarzylo mi się kiedyś spotkać grupę

­ Bukowina zawsze byla Europą

­ Wszyscy jesteśmy Bukowińczy-

potrzebowanie lokalne środowisk bu-

Wladyslaw Strutyński przypo-

folklorystyczną, która śpiewala różne

w miniaturze ­ stwierdza Gerwazy

kami ­ dodaje Elena Nandrysz, wójt

kowińskich, a jednocześnie uwzględ-

mnial, że 20­22 września kolejna

pieśni popularne w Polskim Radiu. A

Longher, który wcześniej reprezen-

Magaly w obwodzie czerniowieckim.

niać możliwości organizacyjne festi-

edycja ,,Bukowińskich Spotkań" odbę-

byl to 1987 rok. Kiedy okazalo się,

towal Polaków w parlamencie ru-

­ Jestem na pól Rumunką i na pól Po-

walu ­ zaznacza Zbigniew Kowalski.

dzie się w stolicy Bukowiny, w Czer-

że są to Bukowińczycy, zaczęliśmy

muńskim. ­ Tutaj, na Bukowinie żyje

lką. Wcześniej śpiewalam w polskim

­ Nasze korzenie to Śląsk Cie-

niowcach: ,,Przy pięknej pogodzie.

rozmawiać o Bukowinie. I wtedy zro-

wiele mniejszości. W zgodzie i w mi-

zespole ,,Echo Prutu" w Czerniow-

szyński ­ powiedziala Jadwiga Pusz-

Jesień bukowińska zawsze jest zlota.

dzil się pomysl, żeby powstal zespól

lości. Nikt nie żywi do siebie żadnej

cach i nawet bylam solistką. Teraz

karz z Góralskiego Teatru Pieśni

Zapraszamy!".

bukowiński w Jastrowiu. Jeszcze

pretensji. I tak jest nadal.

przyjechalam tutaj na zaproszenie

,,Dunawiec", zalożonego w 1986 roku