22

Okruchy historii

30 sierpnia­16 września 2019 nr 15­16 (331­332) * Kurier Galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

Legendy starego Stanislawowa  (cz. 24)

karzy byly ciężkie: dzień pracy trwal

Każdy gra jak umie i co mu się podo-

IWAN BONDAREW

ba. Czy byl taki balagan w dawnym

14­16 godzin, a place byly niskie. Na

Stanislawowie? Czy wolno bylo za-

początku XX wieku lokalni piekarze

Profesorowie-dziwacy

W 1905 roku w Stanislawowie

grać komuś w centrum miasta i czy

postanowili zalożyć związek zawodo-

otwarto CK (Cesarsko-Królewskie)

policja też przeganiala ,,wirtuozów" z

wy, który bronilby ich praw. Z Wiednia

Gimnazjum z ruskim językiem wy-

oczu (a raczej od uszu) szanującej

z Centrali związkowej przyjechal jej

kladowym, znane w mieście jako

się publiki?

przedstawiciel i zalecil strajk.

gimnazjum ukraińskie. Szkola po-

Okazuje się, że muzycy byli i to

Piekarze wysunęli następują-

siadala znakomity sklad profesorów.

jeszcze jacy. O jednym z nich, slaw-

ce żądania: skrócenie dnia pracy,

Oryginalne zachowania niektórych

nym w mieście, opowiedzial dzien-

zwiększenie plac, większą higienę

nauczycieli, nazywanych wówczas

nikarz Jaś Niedopytalski w ,,Kurierze

pracy i zakaz bicia mlodych adeptów

profesorami, uczniowie zapamiętali

Stanislawowskim" z 1905 roku.

sztuki piekarskiej. Dano trzy dni wla-

na dlugo.

,,Do ulicznych dziadów należal

ścicielom piekarń na podjęcie decy-

Profesor języka niemieckiego,

stary lirnik, grający na swym instru-

zji. Ci odrzucili wysunięte wymaga-

doktor filozofii Iwan Rybczyn byl oso-

mencie różne ludowe dumki, z któ-

nia. Wówczas rozpocząl się strajk.

bą bardzo roztargnioną. Pewnego

rych wiele bylo jego autorstwa. Gral

Jednak piekarnie nie stanęly ­

Rower byl w Stanislawowie popularnym środkiem loko-

razu przypomnial sobie po drodze na

o Bogaczu i Lazarzu, o Sądzie Osta-

wlaściciele zakladów, ich żony i dzie-

mocji

wyklady, że coś zostawil w domu. Za-

tecznym, o Zlej Macosze i Sierotce.

ci stanęli przy piecach. Czas mijal,

wrócil więc i gdy zadzwonil do drzwi,

sklepu po prawej wywiesil reklamę:

­ Polacy twierdzą, że Kopernik

Dokola zbierali się sluchacze, których

pracownicy siedzieli w domach, a

slużąca z wewnątrz mieszkania od-

,,Tu sprzedaje się najmodniejsze

byl Polakiem. Niemcy mówią, że byl

mu nigdy nie brakowalo i rzucali ­ kto

ich żony dogadywaly im, że nie mają

powiedziala:

obuwie w mieście". Jego kolega po

Niemcem. Nie wiem, kto z nich ma

­ Pana profesora nie ma w

lewej stronie zauważyl konkurencyj-

rację, ale jedno wiem na pewno ­

domu.

ny napis i umieścil swój: ,,Największa

nie byl Ukraińcem.

Na to profesor:

wyprzedaż obuwia zagranicznego".

­ A, nie ma, to nie ma ­ odwrócil

Środkowy sklep znalazl się w

Konkurencja

się i poszedl dalej.

Dziś nazwisko Horacego Safri-

sytuacji patowej. Wlaściciel dlugo

W gimnazjum byl jeszcze je-

na niewiele nam mówi. Studiowal w

zastanawial się, jak z tego wyjść.

den profesor języka niemieckiego

Stanislawowie, pracowal w tutejszym

Rankiem nad jego sklepem widnial

jaskrawy napis: ,,Wejście glówne".

Zakazany transport

W kościele rzymskokatolickim

istnieje celibat czyli zakaz zawierania

malżeństw przez księży. W cerkwi

greckokatolickiej czegoś takiego nie

ma. Jednak na początku XX wieku

kler stanislawowski mial inne ogra-

Reklama piekarni Löwenkorna

niczenia. Lokalny biskup, Grzegorz

Chomyszyn, zakazal kaplanom...

czym karmić dzieci. Po sześciu tygo-

pieniążek, kto kawal chleba, kto świe-

jazdy na rowerze.

dniach związkowiec z Wiednia odje-

żą cebulę ­ kogo na co bylo stać.

Powiadają, że w tym czasie

chal, a piekarze powoli zaczęli wracać

Byl to ten sam lirnik, o którym

mieszkal w mieście pewien mlody

do pracy na tych samych niezadowa-

rok wcześniej pisal lwowski ,,Wiek

kaplan, który stale spóźnial się na na-

lających warunkach. Wlaściciele nie

Nowy". Podobno zarobiwszy nie-

bożeństwa. Ponieważ mial rower, pę-

poszli na żadne ustępstwa, a caly

źle we Lwowie chcial zażyć trochę

Gimnazjum ukraińskie

dzil na nim przez miasto jak szalony.

komitet strajkowy zwolnili z pracy.

,,slodkiego" życia. Ale co to za życie

­ Julian Czajkowski. Prowadzil też

teatrze żydowskim, po wojnie wyje-

Pewnego razu na ul. Lipowej o maly

zajęcia z języka i literatury ukraiń-

chal do Polski i tam opublikowal zbiór

wlos nie potrącil samego biskupa.

skiej. Te dwa języki tak splotly się

żydowskich anegdot pod tytulem

Po tym wydarzeniu biskup zawezwal

w jedno w umyśle pana profesora,

,,Przy szabasowych świecach". Są to

wszystkich ,,na dywanik" i motywując

że jego wyklad wyglądal mniej wię-

realne zabawne historie z życia lud-

tym, że ,,niektórzy pędzą na rowerach

cej tak:

ności żydowskiej Galicji. Jedna z nich

jak diably", nakazal kaplanom cho-

­ Dowbusz to byl ein roiber, byl

wydarzyla się w naszym mieście.

dzenie piechotą. Lub jazdę fiakrem.

piękny jak köningson, a jego pas

Za Austrii w Stanislawowie przy

kosztowal pól königreichu!

ul. Karpińskiego (dziś początek ul.

Strajk piekarzy

Dyrektor gimnazjum, profesor

Halickiej) w jednej z licznych kamie-

Stara dobra Austria wielu kojarzy

Danylo Dżerdż, wykladal fizykę i

nic żydowskich mieścily się aż trzy

się z kawą po wiedeńsku i strudla-

matematykę. Mial poczucie humoru

sklepy z obuwiem. Handel, rzecz

mi. Te ostatnie produkowane byly w

i popularnie wyjaśnial uczniom, ja-

jasna, w nich byl nijaki. Aby zwrócić

prywatnych piekarniach ­ również w

kiej narodowości byl Kopernik:

jakoś uwagę klientów gospodarz

Stanislawowie. Warunki pracy pie-

Wędrowny lirnik

Wówczas bez pracy zostal mlo-

bez kobiety? Nakupiwszy różnych

dzieniec Aleksander Granach, który

smakolyków, kielbasy i bulek, w to-

pracowal w piekarni Pietrogradzkiego

warzystwie dwóch cór Wenus, udal

na Zosinej Woli. Wyjechal do Lwowa

się do lasku za rogatką stryjską. Ale

i zapisal się do trupy teatralnej. Póź-

niewdzięczne panienki nie dość, że

niej mieszkal w Europie i USA i zostal

pozbawily nieszczęśnika calego za-

gwiazdorem kina ­ film z jego udzia-

robku, to jeszcze zabraly lirę i zosta-

lem ,,Ninoczka" (1939 r.) otrzymal

wily samego w lesie. Narzekając na

cztery Oskary.

falsz i niewdzięczność dziewek, stary

Gdyby strajk piekarzy zakończyl

ruszyl do Stanislawowa na piechotę.

się ich zwycięstwem, to Granach do

Kupil nową lirę i teraz koncertuje kolo

emerytury wypiekalby w Stanislawo-

mostku kolejowego lub kolo rogatki

wie rogaliki i strudle.

wowczynieckiej czy figury Matki Bo-

żej".

Figura Matki Boskiej stala na

Dziad, dziewki i muzyka

W obecnym Iwano-Frankiwsku

skrzyżowaniu ul. Halickiej i alei Pól-

jest mnóstwo ulicznych muzyków. Na

nocnej. Rogatka wowczyniecka byla

deptaku można spotkać steranego

miejscem gdzie pobierano oplaty od

życiem skrzypka, babki-akordeonistki,

chlopów wjeżdżających do miasta od

strony Wowczyniec. Jak widzimy, lir-

dlugowlosych ,,szarpidrutów" roko-

nik grywal przeważnie na peryferiach

wych ballad, czy nawet czlowieka-or-

­ do centrum go nie wpuszczano.

kiestrę z przenośnymi kolumienkami.

Na ul. Karpińskiego bylo wiele żydowskich kramów