Dodatek specjalny

23

www.kuriergalicyjski.com * Kurier Galicyjski * 30 sierpnia­16 września 2019 nr 15­16 (331­332)

OKOLICZNOŚCIOWY GONIEC

LWOWSKO-POZNAŃSKI

wojennej piosence lwowskiej poświę-

opracowala

camy odrębny akapit.

KATARZYNA KWINECKA

Najbarwniejszą i najslynniejszą

JACEK KOLODZIEJ

dzielnicą Lwowa byl Lyczaków. Mo-

zdjęcia

tyw Lyczakowa przewija się w wielu

utworach literackich i piosenkach.

Gazeta wydana na XXII Dni

Ale humor dopisywal wszystkim. Na

Lwowa, organizowane w Poznaniu

każdym z lwowskich przedmieść od

przez poznański oddzial Towarzystwa

Snopkowa po Stryjską, Rogatkę,

Milośników Lwowa i Kresów Polu-

Wólkę, Gródek, Lewandówkę, Ja-

dniowo-Wschodnich. ,,Miasto nasze

nowską, Kleparów i Zamarstynów ­

Lwów i jego obywateli oraz miesz-

wszędzie śpiewano znane piosenki,

kańców jednoczymy i lączymy z Ko-

najczęściej przy wtórze gitary. Bar-

roną naszego Królestwa Polskiego

dzo barwną postacią byl batiar (od

na wieczne czasy zespalając, i toż

węgierskiego ,,batyar", co oznacza

miasto Lwów i jego obywateli oraz

zawadiaka, skory do bitki i wypitki

mieszkańców pod naszą i Korony

oraz wlóczęgi). Batiar poslugiwal się

naszego Królestwa opieką chcemy

lwowską gwarą-balakiem. Józef Pie-

stale wspomagać. Przyrzekamy po-

luszczak napisal o balakaniu wiersz:

nadto i obiecujemy, że powiatu, ziemi

,,Lwowski balaku, śliczna mowo! Z

i miasta Lwowa żadnemu księciu i ja-

polskich akcentów najpiękniejszy!

kiemukolwiek czlowiekowi nie damy"

Tu każde poszczególne slowo ma

(Wladyslaw Jagiello, w dokumencie

Panorama Lwowa

swoją melodię, dowcipniejsze zna-

jednoczącym Lwów z Koroną Polską,

czenie, zasięg i koloryt. A przepojone

1 października 1389, tlum. Krzysztof

jeszcze po zakończeniu zwycięskie-

września1939r., po zawarciu ze Sta-

doskonale alkohole w pięknych flasz-

humorem niezwyklym, wprost za-

Ożóg.

go już Powstania Wielkopolskiego.

linem paktu, Hitler uderzyl na Polskę.

kach (nie butelkach!). Byly tak dobre,

skakującym. Sluchać batiara ­ taż to

Lwów ­ najpiękniejsze z miast

Wielkopolanie wyslali na wschód

17 września od wschodu wtargnęla w

że już w roku 1810 uhonorowal je

koncert!".

I i II Rzeczypospolitej. Miasto kre-

bardzo dużo żywności, odzieży oraz

nasze granice Armia Czerwona. Utra-

sam austriacki kajzer czarnym orlem

Mowa ta tworzyla się i narasta-

sów poludniowo-wschodnich, więc

szpital polowy, w pelni wyposażony(

ciliśmy ziemie wschodniej Polski.

i tytulem K. u K. czyli ­ ,,Królewski

la przez wieki. Nigdzie nie pisana,

niejako ,,trzymające straż" nad nie-

nawet w lóżka) wraz z 55 osobami

Dostawca Dworu". I to wlaśnie Jó-

przechodzila z ojca na syna i nie tyl-

podleglością Polski. Stale narażo-

personelu. Prawie prosto z Powsta-

zef Baczewski, który zarabial krocie,

Wspomnienia

ko nie zamierala, lecz ciągle wzbo-

ne na oblężenia i najazdy. Jedyne

nia na odsiecz Lwowa pojechaly też

wspieral m.in. artystów, plastyków

z przedwojennego

miasto, które oparlo się Szwedom

,,rogate diably", jak Ukraińcy nazywali

Lwowa... z humorem

podczas ,,potopu" w 1655r. To tu,1

walecznych Wielkopolan (elementem

Lwów byl zawsze miastem

kwietnia 1656r., w katedrze, król Jan

wyróżniającym żolnierzy wielkopol-

wyjątkowym. Jego barwność wyni-

Kazimierz przed wizerunkiem Matki

skich byla wysoka, szara rogatywka

kala z wielkiej różnorodności jego

Bożej Laskawej, zlożyl slynne śluby,

z pętlą w ksztalcie trefla z lewej stro-

mieszkańców. Mieszaly się naro-

obierając Maryję na Królową Polski.

ny oraz bialo-czerwone wstążki na

dowości, języki, religie, obyczaje.

To w tym mieście po raz pierwszy zo-

kolnierzu. Rok później Lwów obronil

Do dziś znajdują się tu trzy katedry:

staly wypowiedziane slowa: ,,Maryjo,

się przed nawalą bolszewicką (m.in.

rzymskokatolicka, ormiańska i grec-

Królowo Korony Polskiej ,módl się

dzięki bohaterom bitwy pod Zadwó-

kokatolicka. Powstala specyficzna

za nami". W uchwalach sejmowych

rzem, zwanej ,,Polskimi Termopila-

mozaika kulturowa.

I Rzeczypospolitej nadano miastu

mi"). Tym razem Wielkopolanie byli

Lwow byl centrum życia literac-

tytuly: ,,Ozdoba Rzeczypospolitej",

już w stanie wystawić dużą część

kiego, artystycznego i naukowego.

,,Szaniec pierwszorzędny", ,,Przed-

Armii Wielkopolskiej. Wspaniale wy-

Byl miastem pelnym humoru i uśmie-

murze chrześcijaństwa", ,,Semper

ekwipowanej i wyszkolonej, co nie-

chu. Dziennikarze, poeci, malarze,

Fidelis". Podczas zaborów znajdowal

jednokrotnie chwalil Józef Pilsudski.

aktorzy po pracy spotykali się w chwi-

się pod panowaniem Austrii.

Upamiętnienie wspólnie przelanej

lach relaksu glównie w kawiarniach

W 1918 roku Lwów, tak jak i Po-

krwi nastąpilo podczas budowy na

(których zawsze we Lwowie bylo

znań, o swoją wolność musial wal-

cmentarzu Orląt ­ Pomnika Chwaly.

dużo), np. u Sznajdra lub artystycz-

Hotel George, Lwów

czyć. Początkiem walk byl ukraiński

Skladal się on z luku tryumfalnego,

no-literackiej ,,knajpie" u ,,Atlasa".

zamach na Lwów i obrona miasta z

(stąd piękne ozdobne flasze) i litera-

przy którym ustawiono dwa dużych

Lokale te byly pelne papierosowego

gacala się, bo Lwowianin nie lubil

udzialem bohaterskich ,,Orląt". Po

tów. Bard przedwojennego Lwowa ­

rozmiarów lwy, z 12 kolumn i 2 py-

dymu, różnorakich trunków i nowinek

zwyklych wyrażeń. Przekręcal je i

wyparciu Ukraińców z miasta, walki o

Henryk Zbierzchowski pisal: ,,Jeden

lonów. Jedną z kolumn Pomnika

z czterech stron świata. Dobry humor

tworzyl nowe. Zawsze z uśmiechem

kresy poludniowo-wschodnie trwaly

oktawę wielbi Slowackiego ­ Drugi

Chwaly ufundowalo miasto Poznań.1

u Lwowian wspomagaly niewątpliwie

i humorem. ,,Lwowiak nie je tylko

fryga i wsuwa, nie jada byle czego,

znajduje caly smak w sonecie. Dla

tylko wcina takom kiszki pynknien-

mnie zaś cztery wódki Baczewskie-

tom zy szkwaryczkami, a na obiad

go ­ Tworzą najlepszy czterowiersz

fryga z marchewku sznyceli aż mu

na świecie". Ostatni wagon z wódką

si wensa trzensu i mówi ali ja si ni

Baczewskiego wyruszyl ze Lwowa

naligam, inu dalij sznycli frygam;

dla gubernatora Franka w 1942r. Na

wódki tyż ni piji, tylko ćmagi lopka aż

miejsce przeznaczenia nie dotarl, bo

du ustatnij kropli, bo ćmagi fajnu jest

kolejarze lwowscy dosypali do hamul-

pić" byz ćmagi cienżku żyć; i to na-

ców piasek i ostatecznie wagon sta-

nąl na trasie w plomieniach. Oprócz

wet na dwa sposoby to robi: z zagry-

Henryka Zbierzchowskiego, znanym

chą i bez, ale przeważnie do zagry-

zania ma wendzunku, syrwuladku

piewcą Lwowa byl także Wiktor Bu-

albo zulc, czyli studzininy, znaczy si

dzyński i Marian Hemar, który stwier-

taką galaretkę co si drechli nazywa

dzil, że tematem jego twórczości są:

i może to wszystko spalaszować,

,,mlodość, co przeszla", ,,milość, co

wsununć i wtrajać (...), a przy tym

zgasla i miasto moje..." ­ to oczywi-

trzyma fasun, a jak jest pudchmilony

ście Lwów. Wyrazem tęsknoty Hema-

niekiedy, to tylku si troszku chwieji;

ra do Lwowa jest znana wszystkim

zawsze ma mientkie serce i wszystko

piosenka pt. ,,Boston o Lwowie" ze

robi syrdeczni (Stanislaw Domagalski,

slowami w refrenie: ,,Tyle jest gwiazd,

tyle jest miast". Wszędzie dobrze i źle

,,Balak Lwowski. Mowa przedwojen-

po polowie. Idź w świat, gdzie chcesz.

nego Lwowa, Wydawnictwo AA, Kra-

Rob, co umiesz, jak wiesz. Lecz jak

ków 2018). Mini slowniczek balaku

mlodym być, to we Lwowie". Przed-

zamieszczono poniżej.

Katedra Ormiańska we Lwowie