Okruchy historii

27

www.kuriergalicyjski.com * Kurier Galicyjski * 30 sierpnia­16 września 2019 nr 15­16 (331­332)

Oczami dziecka. Wrzesień 39 i dalej

Niedawno odwiedzil nas pan Tadeusz Żuk, nasz staly czytelnik. Pan Tadeusz większość

swojego życia spędzil we Lwowie, do tego w dzielnicy, w której znalazla miejsce na-

sza redakcja. Jego wspomnienia mieliśmy możliwość drukować na lamach KG. Poniżej

pierwsza część wspomnień dotyczących naszej dzielnicy ciągnącej się wzdluż ulicy

,,Na bajkach" (dziś ulica Kijowska). Jeszcze jedno wyjaśnienie dla czytelników spoza

Lwowa. Nazwa ,,Na bajkach" nie pochodzi od ,,bajek", ale od bajor, które jeszcze w polo-

wie XIX stulecia rozsiane byly licznie w tej okolicy. Zapraszamy do lektury.

usiadl na taborecie, palil papierosa

TADEUSZ ŻUK

i jak gdyby ze wspólczuciem patrzyl

Lato 1939 roku bylo cieple, ale

na tę rodzinę. Moja mama zawsze

w życiu spolecznym czulo się nad-

go wspominala, bo bylo widać, że nie

chodzącą burzę. Ludzie starsi prze-

byl zawziętym komunistą i może mial

czuwali zbliżającą się wojnę, a my

jeszcze przedrewolucyjne wychowa-

,,smarkacze" wojowaliśmy ze sobą na

nie. Byl też niewolnikiem tego syste-

podwórzu. W sierpniu obrona cywil-

mu. Mama związala pierzyny i inne

3

na prowadzila ćwiczenia na ulicach

rzeczy, żolnierze wszystko wynieśli

miasta, slużba medyczna w maskach

do auta i na pożegnanie ten oficer po-

przeciwgazowych zabierala na no-

wiedzial do mamy: ty nic nie slyszalaś

2

szach przechodniów i dokądś niosla,

i nic nie widzialaś, gdyż dal więcej

a dzieci biegaly za nimi, prosząc, by

czasu na spakowanie się. W lecie w

je też zabrano, gdyż dla dzieci byla to

palacu Potockich urządzono palac

tylko zabawa. Ludzie starsi wiedzieli,

pionierów z różnymi kólkami zainte-

co to jest wojna, dzieci zaś wojny nie

resowań. Dla dzieci bylo to ciekawe

znaly.

i niezwykle. W parku im. Kościuszki

W sierpniu bezrobotni urządzili

otwarto w drewnianym domu kino

wiec przed budynkiem nr 4 na ul.

,,Park". Pierwszym wyświetlanym tam

1

Wiśniowieckich (dziś Rusowych) z

filmem byl: Świniarka i pastuch. Caly

transparentami i okrzykami ,,Pracy

tydzień wejście bylo bezplatne.

i chleba". Przybyla konna policja,

Latem 1940 roku na naszym

pobila ich i rozpędzila. Po tym wy-

skrzyżowaniu postawiono milicjanta,

darzeniu dzieci urządzily zabawę,

który mial regulować ruch uliczny, ści-

też okladając się palkami. Dzieci to

nając przedtem trzy wysokie topole,

są dzieci.

które rosly na samym skrzyżowaniu.

Przedwojenna mapa Lwowa. 1 stanowisko niemieckie, 2 polska armata, 3 sowiecki

W dniu 1 września pogoda byla

Później ustawiono dla nim okrąglą,

czolg

piękna. Okolo poludnia dal się sly-

zaszkloną budkę na podwyższeniu.

Cisza byla niezrozumiala, ludzie

Potem zagrzmial czolg, pojawili

siedztwie, pod nr 27 mieszkala rodzi-

szeć huk na ulicy, a od dworca zbli-

Byly tam również światla drogowe,

wyglądali przez okna, nie wiedząc,

się czerwonoarmiści. Niemcy odstą-

na polskiego oficera, który zagubil się

żal się czarny dym. Byl to pierwszy

którymi kierowal milicjant. Transpor-

co będzie dalej.

pili i rozpoczęlo się dla nas ,,nowe,

gdzieś na wojnie, zostawiając żonę z

nalot Niemców i początek II wojny

tu bylo niewiele i wszystko to bylo

Wówczas mlody polski oficer

szczęśliwe życie".

dwójką malych dzieci, już bez slużą-

światowej.

niepotrzebne. Milicjant byl ubrany

polski wbiegl do naszej bramy,

Armatę zabrano ­ zabawa dzieci

cej.

Bomby spadaly na dworzec, jed-

w bialą bluzę, granatowe spodnie

zrzucil mundur, wyjąl z walizki cy-

wokól niej się skończyla. Nauka w

Pewnego poranka przyszli po

na spadla na podwórze budynku nr

i mial na glowie kask, inny niż woj-

wilne ubranie, poprosil, by mundur

szkole rozpoczęla się później. Szkola

nich. Zawolali moją mamę, nie

94 na Gródeckiej, bo mieścila się tam

skowy i zupelnie niepotrzebny.

gdzieś wyrzucić i szybko skierowal

znajdowala się przy ul. 29 Listopada

wiedzialem w jakim celu. Pani ofi-

,,fabryka", która produkowala skrzydla

Pewnego dnia herszt naszej

się na ul. Potockiego. Żolnierze też

6, za rogiem mego domu. Ojciec udal

cerowa, taka piękna i delikatna,

do malych samolotów. Ucierpialy też

chlopięcej kompanii, najstarszy z nas,

byla przerażona i nie wiedziala, co

wieże kościola św. Elżbiety.

jadąc tramwajem, zamknąl zasuw-

ma robić. Kierowal tą akcją starszy

W ciągu kilku najbliższych dni

kę na drzwiczkach budki, wskutek

już czlowiek. Nakrzyczal na mamę,

ludzie zaczęli robić zapasy żywności

czego milicjant do samego wieczora

żeby pomagala tej rodzinie pako-

i artykulów przemyslowych, skle-

nie mógl z niej wyjść. Zrobil się wielki

wać rzeczy i powiedzial, żeby brać

py opustoszaly. Wszystko zaczęlo

rejwach i nasze towarzystwo musialo

dużo cieplych ubrań, bo jadą daleko,

drożeć. Moja mama za pieniądze

jakiś czas omijać budkę z daleka.

gdzie będzie zimno. Ten wojskowy

uzbierane na budowę malego domu

(cdn.)

na przedmieściu zdążyla nabyć od

znajomego Żyda kawalek materialu

Kącik poetycki

na ubranie dla ojca, parę kilogramów

cukru i smalec. Do szkoly dzieci nie

Świnka 2019

uczęszczaly. Z frontu nadchodzily

coraz gorsze wieści.

15 września na skrzyżowaniu

ulic Wiśniowieckich, 29 Listopa-

Różowe cialko ma taką famę,

To nie chuda cielęcinka,

da i Na Bajkach żolnierze polscy

Że chodzi wiecznie umorusane.

Apetytna, tlusta świnka.

ustawili armatę skierowaną w górę

Chrum, chrum powtarza w kólko

Jak zakwiczy, to podskoczysz,

ul. 29 Listopada (dziś Konowalca).

Macieju,

Tak cię kwikiem zauroczy.

Byl wśród nich mlody oficer. Miesz-

Wszyscy dokola z tego się śmieją.

kańcy przynosili im gorące jedzenie.

Choć na talerzu z niej korzystamy,

Żolnierze odpoczywali w namiocie

Lubi kaluże i różne blotka

Nieslusznie często ją obrażamy.

przy armacie. W tym czasie Niem-

I sympatyczną mordkę ma slodką,

Choć się przy stole oblizujemy,

cy doszli do ulicy Szymonowiczów

Wielkiej sympatii doń nie czujemy.

i dalej się nie posuwali.

17 września Sowieci napadli na

Autorytet jej poprawmy,

Polskę i już niedlugo ich czolg stal

Zwlaszcza w roku dziewiętnastym,

na skrzyżowaniu ulic Sapiehy i 29

Wszak wraz z synem

Listopada. Czolg byl wysoki, jego

Obecny widok skrzyżowania na którym stala polska armata

marnotrawnym

antena zaczepila kabel tramwajowy

W Piśmie Świętym ją spotkamy.

tak, że lecialy iskry. Od góry ulicy 29

się gdzieś rozbiegli, bo cóż zresztą

się do swej pracy w piekarni p. Szir-

Listopada stali Niemcy, na skrzyżo-

mogli zrobić wobec wrogów, którzy

mera na ul. Zadwórzańskiej, gdzie

waniu polska armata, a 150 metrów

atakowali z dwóch stron. Jaki byl

pracowal od 1934 roku.

STANISLAWA NOWOSAD

A że oszczędza środki czystości,

dalej ruski czolg z czerwoną gwiaz-

potem los tych żolnierzy, nikt się nie

Nadeszla zima i rozpoczęly się

dą. Nastal 22 września.

dowiedzial.

wywózki i areszty. W naszym są-

Są różne wersje i wiadomości.