30

Niepodleglość i Pamięć

30 sierpnia­16 września 2019 nr 15­16 (331­332) * Kurier Galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

Zapomniane. Odzyskane.

Polska pamięć pokoleń

(cd. z poprzedniego nr)

mają wartość nie tylko wspomnie-

Trzymają Państwo w rękach wy-

calość tworzą obraz kresowej Polski

ne znaczenie dla wzmocnienia ich po-

rocznicy odzyskania przez Polskę

niową, ale i historyczną.

dawnictwo wyjątkowe. Wyjątkowe,

i Polaków, którzy mimo przeciwności

czucia tożsamości narodowej i świa-

niepodleglości. Byl on adresowa-

Do projektu zostalo zaproszo-

ponieważ pozwala zatrzymać czas.

i rozmaitych szykan ze strony wladz

domości otrzymania w spadku po

ny do mlodych osób pochodzenia

nych 800 uczniów polskich szkól so-

Przenieść się do świata już minio-

sowieckich próbowali zachować swo-

przodkach dziedzictwa kulturowego,

polskiego, które mialy za zadanie

botnio-niedzielnych, którzy nie ukoń-

nego i wydobyć go z zapomnienia.

ją odrębność narodową, kultywować

dla zainteresowania ich - mlodych

przeprowadzić wywiad z najstar-

czyli 25 roku życia, zamieszkalych

Przywolać dawne zdarzenia, przeży-

polskie święta, polską kulturę, trady-

Polaków, dzisiejszych mieszkań-

szym czlonkiem rodziny i na pod-

na zachodniej i centralnej Ukrainie.

cia, tragedie i radości, będące udzia-

cje i obyczaje.

ców Ukrainy - polską przeszlością

stawie uzyskanych informacji spisać

Niniejsze wydawnictwo pokazuje

lem polskich mieszkańców ziem, któ-

Co ważne, wspomnienia te zosta-

Kresów, a także zbudowania w nich

te wspomnienia. Wiele jest w tych

zaledwie malą cząstkę ich pracy, ale

re w wyniku dziejowych zawieruch

ly zebrane przez przedstawicieli naj-

dumy z bycia Polakami.

relacjach zdarzeń radosnych, wiele

jakże reprezentatywną. Zamieszczo-

znalazly się poza granicami Polski.

mlodszego pokolenia - wnuków czy

Wydawnictwo to nigdy by nie

smutnych, są opowieści o zsylkach

ne w nim dokumenty i zdjęcia pocho-

Wydawnictwo to pozwala ocalić dla

prawnuków ich autorów, które dzięki

powstalo, gdyby nie projekt Fun-

do Kazachstanu czy na Syberię, o

dzą z archiwów rodzinnych.

obecnych i przyszlych pokoleń ich

odkrywaniu przeszlości wlasnych ro-

dacji Wolność i Demokracja ,,Nie-

represjach. Przeprowadzającym wy-

historie rodzinne, obrazki z życia co-

dzin dowiedzialy się czegoś więcej o

podleglość i Pamięć", zrealizowany

wiady udalo się wydobyć na światlo

dziennego, wygląd miejsc. Zebrane w

swoich korzeniach. Ma to niebagatel-

dzienne unikalne przekazy, które

w roku 2018 ­ roku obchodów 100.

LILIA LUBONIEWICZ

Przed moim domem w Gródku spilowano krzyż, ale postawilem nowy

Wspomnienia Michala Lobodźca

modlitwy po polsku na pamięć. Przez

notacja z Gródka Jagiellońskiego, że

ANIA DUTKO

dwa lata chodzilem do polskiej szkoly.

nie ma potrzeby oddawania kościola

W niej uczyliśmy się po polsku, świę-

rzymskokatolickim parafianom. Pan

Urodzilem się w Dolinianach [w

towaliśmy wszystkie święta narodo-

Ryszytyla pocieszyl nas, że niedlugo

II RP w województwie lwowskim] w

we. Przyjeżdżal wtedy ksiądz, sadzal

przyjedzie do Gródka i postara się po-

1930 roku jako drugi z trójki rodzeń-

nas na wozy i jechaliśmy do Gródka,

móc. I rzeczywiście, po jakimś czasie

stwa. Moi rodzice także pochodzili z

a tam byla parada, maszerowalo

zostaliśmy ponownie zaproszeni do

tej miejscowości. Mama Maria i tata

wojsko, grala orkiestra, dużo flag, a

gabinetu pana Hudymy. Pan Ryszy-

Józef jak prawie wszyscy w tej wsi

nam rozdawano slodycze i buleczki.

tyla zwrócil się do przewodniczącego

zajmowali się rolnictwem. Każdy mial

Pamiętam, że bylo pięciu księży: Mi-

Rajwykonkomu, że to są parafianie

po kilkanaście morgów ziemi, którą

kulski, Bilezewski, Jazlo, Demil i Żak.

rzymskokatoliccy z Gródka i ,,bardzo

uprawial. Tata pracowal też przy bu-

Gdy wybuchla wojna w 1939 roku,

proszę oddać im kościól". Po tych

dowie drogi, a potem na kolei.

szkolę zamknięto.

slowach wyszedl. Pan Hudyma po

W domu mieliśmy dużo polskich

W Dolinianach mieszkalo 370

raz kolejny kazal nam przepisywać

książek i modlitewników. Jako pięcio-

Polaków, ale potem prawie wszy-

nasz wniosek. To bylo w listopadzie.

letni chlopiec znalem już wszystkie

Uroczystości w parafii w Gródku Jagiellońskim

W grudniu znowu dowiadywaliśmy

się o decyzję we Lwowie, ale ponow-

scy wyjechali. My także chcieli-

Świadectwo o odzyskaniu

nie uslyszeliśmy, że nie ma jeszcze

śmy wyjechać. Niestety, ojciec

kościola pw. Podwyższenia

odpowiedzi z Moskwy. Często bywa-

zachorowal, przez pól roku leżal w

Krzyża Świętego w Gródku

lem we Lwowie i za każdym razem

szpitalu i ostatecznie zostaliśmy.

Jagiellońskim

przychodzilem do pana Ryszytyly

Przyjechali  Ukraińcy.  Polaków

6 lipca 1989 roku rozpocząlem

albo jego zastępcy Sawczuka, ale

zostalo kilku. Szanowaliśmy się

zbieranie podpisów o odzyskanie

wzajemnie. W 1947 roku rozpo-

naszego kościola, zalożonego jesz-

cząlem naukę w gródeckiej szkole,

cze przez króla Wladyslawa Jagiellę.

ukończylem siedem klas, a potem

Przylączyli się do mnie inni gródeccy

szkolę rolniczą.

Polacy. Udalo nam się zebrać 197

Babcia urodzila się na Czerliań-

podpisów, z którymi udaliśmy do Raj-

skim Przedmieściu w Gródku Ja-

wykonkomu. Pan Hudym, przewodni-

giellońskim. Tam byla tylko kaplica

czący Rajwykonkomu, poinformowal

z krzyżem i Matką Boską, w której

nas, że podpisy są nieważne. Do-

odmawiano zawsze różaniec i mo-

dal, że wszyscy widniejący na liście

dlitwy. Potem przyszla ,,ruska dżu-

Polacy powinni stawić się osobiście

ma" i wszystkie krzyże powywozili

i każdy powinien mieć przy sobie

na cmentarz. Przed moim domem w

paszport z wpisaną narodowością.

Gródku, gdzie teraz mieszkam, też

W wyznaczonym dniu stawila się

spilowano krzyż, ale postawilem

nas duża grupa, jednak tylko 36 z

nowy.

nas mialo wpisane w paszporcie: Po-

Kiedy zamknięto kościól w

lak. Ostatecznie pan Hudym przyjąl

Gródku, jeździliśmy do katedry

nasz wniosek jako wniosek komitetu

ciągle czekaliśmy na decyzję z Mo-

do Lwowa. W 1950 roku powsta-

skladającego się z 20 osób i polecil

skwy. Tak bylo aż do 11 marca 1990

la kaplica ,,Barbarka", do której

wydrukować go w 5 egzemplarzach.

roku. W ten dzień, a byla to niedziela,

przyjeżdżal ksiądz Rafal Kiernicki

Powiedzial też, że ,,na Boże Narodze-

pojechaliśmy do Lwowa. Pan Saw-

i sprawowal nabożeństwa. Pamię-

nie oddamy wam kościól". Zapytalem,

czuk poprosil, żebyśmy poczekali na

tam, że mial kalendarz, w którym

dlaczego musimy tak dlugo czekać,

korytarzu. Po chwili pani sekretarka

sprawdzaliśmy, w jakie dni wypada

na co uslyszeliśmy, że nasz wniosek

poprosila mnie do gabinetu, prosząc

Boże Narodzenie, w jakie Wielka-

musi pójść najpierw do Moskwy. Po

pozostalych parafian o poczekanie

noc, kiedy będzie Józefa, bo mój

dwóch i pól miesiącach bezowoc-

na korytarzu. Pan Sawczuk wziąl

tato mial na imię Józef i zawsze

nego oczekiwania pojechaliśmy do

papier firmowy, napisal na nim mój

świętowaliśmy ten dzień. W 1972

pelnomocnika ds. religii we Lwowie

adres, a poniżej takie slowa: ,,Kościól

roku zamknęli ,,Barbarkę" i znów

pana Ryszytyly, który wysluchal nas,

w Gródku Jagiellońskim przekazuje-

jeździliśmy do Lwowa, aż do 11

po czym polecil przynieść nasz wnio-

Rodzina Michala Lobodźca: rodzice Maria (z domu Moroz)

my na wlasność rzymskokatolickim

marca 1990 roku, kiedy zwrócono

sek zlożony wcześniej w Gródku.

i Józef oraz bracia: najmlodszy Franek, najstarszy Jan i

parafianom".

nam gródecki kościól.

Okazalo się, że widnieje na nim ad-

środkowy Michal