20

Rozmowy Kuriera

29 października­14 listopada 2019 nr 20 (336) * Kurier Galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

Być spadkobiercą państwa Jagiellonów

to zobowiązanie, a nie powód to pustej dumy

Redukujemy Kresy, a w szczególności Polaków do roli swoistego skansenu. Do roli

bohaterów w sepii. Redukujemy calość do sprzątania cmentarzy. Ale tu się odbywa

normalne życie. Jeżeli chcemy, żeby to, co nazywamy Kresami, żylo, to musimy spoty-

kać się z tym, co tu żyje, bo jeżeli nie, to zostaną nam tylko ruiny i cmentarze!

bardziej lub mniej przyjaźnie. W

zostaliśmy zredukowani do obszaru

W czasie spotkania w Lucku pol-

Ukrainie wielu w Polsce widzi bufor

między Baltykiem, a Karpatami, Odrą

skich mediów na Wschodzie rozma-

przed recydywą rosyjskiego imperia-

i Bugiem. Najczęściej, przeciętny Po-

wialiśmy z ROBERTEM CZYŻEW-

lizmu i to jest spojrzenie sluszne, ale

lak myśli o tym w następujący sposób

SKIM, prezesem Fundacji Wolność

każdy kto jest Polakiem w Litwie, Bia-

,,wymordowano, nas, wywieziono, ści-

i Demokracja. Rozmowa rozpoczęla

lorusi, Ukrainie i Lotwie widzi naszą

śnięto, historycznie nas skrzywdzo-

się od znaczenia tego zjazdu, ale

dawną przestrzeń historyczną. Nie

no". Tymczasem kiedy wchodzimy

szybko dotarla do ,,ukraińskiego bu-

można być Polakiem nie pamiętając

w kresy historycznie glębiej, okazuje

fora", Kresów, ,,pańskich nawyków",

dokąd sięgala nasza dawna Rzecz-

się, że wygląda to inaczej. Powinni-

spadku Rzeczypospolitej i wyzwań

pospolita. W takim myśleniu ­ które

śmy spojrzeć na innych i zastanowić

wspólczesności wobec niego. Roz-

jest poprawne ­ redukujemy wszyst-

się, na ile wspólcześni Grecy są po-

mawial WOJCIECH JANKOWSKI.

kie te tereny, a w szczególności Pola-

tomkami Leonidasa spod Termopil,

ków do roli swoistego skansenu. Do

na ile my, potomkowie chlopów z

Panie Prezesie, jakie zna-

roli bohaterów w sepii. Redukujemy

Wielkopolski, jesteśmy potomkami

czenie ma to spotkanie, w

calość do sprzątania cmentarzy ­ to

skrzydlatych husarzy z województwa

którym uczestniczą polscy

są bardzo ważne rzeczy. Ale tu się

podolskiego? Kresy to coś, co poka-

dziennikarze redakcji z Ukra-

odbywa normalne życie. Jeżeli chce-

zuje, jacy byliśmy kiedyś. Malo tego,

iny, Bialorusi i Litwy?

my, żeby to, co nazywamy Kresami,

to jest jagiellońskie zobowiązanie,

Pamiętajmy, że to spotkanie ma

żylo, to musimy spotykać się z tym,

które przez kilkaset lat do dziś nie jest

szerszy charakter. To jest również

co tu żyje, bo jeżeli nie, to zostaną

realizowane (nie można powiedzieć

jubileusz ,,Monitora Wolyńskiego" ­

nam tylko ruiny i cmentarze! ,,Monitor

przez spoleczeństwa, bo te pojęcia w

najważniejszej polskiej gazety, wy-

Wolyński" dokladnie to robi, wchodzi

okresie nowożytnym byly bardzo sil-

dawanej na Wolyniu. Nie jest to spo-

w tutejsze środowisko... co jest dla

nie zhierarchizowane) przez elity, by

tkanie zaplanowane jako oficjalne,

nas Polaków czasem niemile, woleli-

mogly żyć po swojemu i zwyczajnie,

jakich wiele. Świadomie wynieśliśmy

byśmy widzieć tę fotografię w sepii.

żeby dogadaly się ze sobą. Z jednej

je na obrzeża Lucka, do ośrodka,

strony zagrażal im azjatycki despo-

które wymusza bycie we wlasnym

Pan Prezes powiedzial o

tyzm, z drugiej buta i przekonanie o

środowisku, skupienie wokól siebie

,,fotografii w sepii" w zna-

wylączności Cesarstwa Rzymskiego

i swoich spraw. Ogólnie mediom

czeniu, że to my patrzymy

Narodu Niemieckiego, a do tego im-

świat stawia wyzwania. Już nie tylko

historycznie na te ziemie,

perializm osmańskiej Turcji, która w

media papierowe, ale i telewizja jest

widzimy tu część naszej

podchodzimy do świata, a bywa go-

XVI wieku byla wielkim zagrożeniem.

zastępowana przez Internet. Mówiąc

przeszlości i tak postrze-

rzadko mówią po angielsku

rzej, bo przypominam, że większość

Powolano byt ­ państwo jagiellońskie.

o Internecie, nie chodzi nam o strony

gamy te ziemie, natomiast

sprawniej i z lepszym ak-

nas, Polaków z Polski też byla chlo-

Ono powoli się kurczylo, bylo ograni-

internetowe, czy choćby o portale,

mlodzi Ukraińcy mówią, że

centem niż my (wiele razy

pami pańszczyźnianymi, a spośród

czane. My Polacy chyba czujemy się

chodzi o różnego typu komunikato-

gdy kontaktują się z mlody-

tego doświadczylem), jeż-

szlachty tutaj, to taka szlachta, która

spadkobiercami tego bytu. Jesteśmy

ry ­ pytanie, co z tym powinny zrobić

mi Polakami, okazuje się,

dżą na wakacje tam, gdzie

miala rusińskie korzenie. Rzeczywi-

dumni, pokazujemy te jagiellońskie

media? Bardzo często w życiu re-

że ci Polacy już nie patrzą

wydaje nam się, że my tam

ście widać nawet irytację po polskiej

herby, gdzie obok orla występuje po-

dakcyjnym braknie czasu na szerszą

w ten sposób, oni nie są już

możemy jeździć, ale na

stronie, gdy jakiś przedstawiciel elity

goń, a czasem też Archaniol Michal...

refleksję, a pamiętajmy, że media

tak historycznie nastawie-

pewno nie Ukraińcy. Zatem

politycznej ukraińskiej, ona jest dosyć

tylko, że taka duma stanowi też zobo-

mniejszościowe są często redakcja-

ni, oni często nie wiedzą na

są oni już częścią tego sa-

duża, posluguje się angielszczyzną

wiązanie...

mi bardzo malymi i bieżące wyda-

przyklad od kiedy do kiedy

mego świata, a my patrzy-

przyzwoiciej niż nasi politycy. To jest

Polączenie tych mediów na jed-

rzenia dominują glębszą refleksję.

Lwów byl w Polsce.

my na nich ciągle przez te

To jest problem o wiele poważniej-

poczucie jak gdyby... profanacji, że

nym spotkaniu ­ bo o to pan pytal

Spotkanie w takim gronie na dluższy

same, stare okulary...

szy. On nie dotyczy tylko Polski albo

Komentując pana slowa, mógl-

jakże to? Oni powinni w lapciach bie-

­ pokazuje, że to wciąż jest zobowią-

czas niejako wymusi refleksję.

Ukrainy, ale calego świata. O proble-

bym się narazić wielu osobom w

gać, a na salony się wpychają, które

zanie calościowe. Traktujemy to nie

Trzeba pamiętać, że te media

mach, o których rozmawiamy, nie na-

polskich prawicowych kręgach, gdzie

nam panom są przynależne. To jest

tylko jako spotkanie mniejszości z

odgrywają inną rolę niż media kla-

leży mówić w kategoriach statystycz-

pokutuje przekonanie, że narody

chyba bardziej odreagowanie jakichś

różnych krajów, bo te kraje lączy coś

syczne. Klasyczne media można

nych. Dowolna rocznica historyczna,

dawnych kresów nie mają kultury wla-

kompleksów.

więcej, poza faktem, że byly częścią

nazwać ,,mediami odbiorcy". Są po

która się w Polsce pojawia, zawsze

snej, że wszystko, co tu bylo kulturą,

Rzeczpospolitej. To stanowi wyzwa-

to, by komuś o czymś mówić. Pod-

Wracając  do  naszego

owocuje w materialy pokazywane

bylo polskością. A gdyśmy stąd znik-

nie. Powinniśmy pamiętać o miesz-

czas, gdy media mniejszościowe

gospodarza, ,,Monitora Wo-

w różnego typu telewizjach, gdzie

nęli ­ oczywiście z ich winy, w ten czy

kających tu żywych ludziach, by nie

ważne są również z tego powodu,

lyńskiego", warto również

prowadzący dziennikarz robi sondę

inny sposób ­ to kultura tu zupelnie

patrzeć na nich jak na starą fotogra-

ale ważne są również ze względu

wspomnieć o tym, że re-

uliczną i pokazuje, że ,,ludzie nie wi-

zniknęla. To jest taki swoisty, polski

fię. Bo w przeciwnym razie będziemy

na siebie same. Są one skupiskami

dakcja Walentego Wakoluka

dzą", albo ,,mlodzież nie wie". To bez

dyskurs kolonialny. Próbujemy wejść

od mieszkających tu ludzi ciągle wy-

dzialaczy, elity intelektualnej mniej-

stworzyla również stronę, na

sensu! Można zrobić raz taką sondę

w angielskie buty w Indiach, ,,bo An-

magali przebierania się w stare stro-

szości narodowej. Oczywiście w tym

której umieszcza ukraińskie

i udowodnić, że większość rzeczywi-

glicy do krajów afrykańskich nieśli cy-

je, po to byśmy mogli im rzucić, jak

też tkwi pewne niebezpieczeństwo,

tlumaczenia polskich arty-

ście nic nie wie, ale nie bagatelizuj-

wilizację". Prawda byla zupelnie inna.

turyści Indianom w rezerwacie, kilka

bo media mniejszościowe mogą być

kulów prasowych.

my tego, co nazwalbym tożsamością

Nawet wspólczesna polszczyzna ma

Tak, ale należy zaznaczyć, że

dolarów do kapelusza. Myślę, że

skazane na swoiste getto, niszo-

patriotyczno-historyczną ­ użyję tego

dużą gamę rutenizmów. Już nie mó-

to dzialalność innego typu. Na taką

często Polacy, którzy wypowiadają

wość. ,,Monitor wolyński", którego

slowa ­ elity. Nie każdy z nas prze-

wiąc o dawnej Rzeczpospolitej. To

dzialalność państwo powinno dawać

się o wspomnianych krajach, powinni

dziesięciolecie obchodzimy, jest

żywa swoją polskość bez przerwy,

nie byl przypadek, że dawny strój pol-

środki z projektów wspierania polsko-

poczytać troszeczkę tej prawdziwej,

specyficzny, bo jest dwujęzyczny.

być może nikt nie przeżywa swojej

ski różnil się od stroju europejskiego,

ści w środowisku obcym, ale to jest

kresowej prasy. W Polsce jest wiele

To kwesta pewnego podejścia do

polskości bez przerwy. Większość z

bo stanowil swoistą mieszankę naj-

bardzo ważna rola mniejszości naro-

towarzystw kresowych, ale prawdzi-

polskości. Może być wiele rodzajów

nas przeżywa ją czasami, popijając

różniejszych stylów. Czy my Polacy

dowych, która polega na byciu kana-

wi kresowiacy żyją tu, a nie na Dol-

tych podejść.

piwo i patrząc na polską reprezenta-

jesteśmy jedynymi depozytariuszami

lem pomiędzy krajem macierzystym,

nym Śląsku.

Te redakcje pracują w róż-

cję. Niektórzy przeżywają to trochę

tej kultury? Na pewno nie. Jesteśmy

a krajem zamieszkania. Pamiętajmy,

Kończąc Pana myśl i na-

nych państwach, w różnych

częściej, mają na przyklad figurkę Jó-

depozytariuszami szlacheckiej czę-

że my Polacy ­ wszyscy Polacy,

wiązując do Pana slów, które

warunkach politycznych. Co

zefa Pilsudskiego na biurku, inni mają

ści tej kultury. Potraktujmy to bardziej

mam na myśli przede wszystkim tych

padly tu w Lucku. My często

one mogą sobie nawzajem

obraz patriotyczny, jakiegoś Kossaka

jako zobowiązanie, niż jako powód do

mieszkających w kraju, mamy dość

chcemy widzieć w sąsiadach

zaoferować?

­ zazwyczaj kopię ­ na ścianie. Na

dumy i wywyższania się. W sytuacji,

specyficzne podejście do naszych

Z pewnością tym wspólnym mia-

ze wschodu bosych chlo-

tym polega nasze przeżywanie. To

gdy w świecie dominuje myśl demo-

wschodnich sąsiadów. To oczywiście

nownikiem są Kresy. Kresy są dla

pów, miętoszących czapkę

o czym mówimy, dotyczy pewnego

kratyczna, czerpanie przyjemności z

są kraje obce, mają wlasne sztanda-

nas wspólnym wyzwaniem. Dość

w dloniach i potakujących

spojrzenia elitarnego, pewnej toż-

myślenia ,,mój dziadek byl panem, a

ry, godla, hymny narodowe. Podczas

latwo przemknęliśmy nad tym, jak z

glową w rozmowie z panem,

samości czym jest polskość, a to z

ich ­ chlopem pańszczyźnianym" nie

meczów pilki nożnej, to są osobne

ogromnego państwa, pięciokrotnie

ale to nie jest rzeczywistość.

definicji dotyczy kilku procent Pola-

jest powodem do dumy. A tak wlaśnie

reprezentacje. My je postrzegamy

większego, niż wspólczesna Polska,

A tymczasem Ukraińcy nie-