Okruchy historii

23

www.kuriergalicyjski.com * Kurier Galicyjski * 29 października­14 listopada 2019 nr 20 (336)

Zaklad Ojców Jezuitów w Chyrowie. Dzieje Chwaly (cz. VIII)

SZCZYTNA SZKOLA. Kultura i życie duchowe

Zaklad Chyrowski byl szkolą prowadzoną przez zakon katolicki, dlatego życie co-

dzienne uczniów na wskroś przeplatalo się z modlitwą i praktykami pobożnymi.

Chyrowskim, byl przekonany, że wla-

Sztuki odgrywano w specjalnej

BOHDAN SYWANYCZ

śnie Zaklad sklonil go, by wybral teatr,

sali teatralnej, znajdującej się w

zaś o. Piątkiewicz przekazal mu swój

Centrum życia duchowego Za-

prawym pawilonie na parterze. Byla

zapal i szczere, glębokie poczucie mi-

kladu byla kaplica. To tutaj od Mszy

w niej scena, podium dla orkiestry

sterium sceny.

świętej uczniowie rozpoczynali każdy

i przenośne krzesla. Obok byla też

Do Zakladu często przyjeżdżali

dzień. Uczestniczyli w liturgii czynnie

do dyspozycji bogata teatralna gar-

z wykladami lub koncertami różni

jako ministranci. Jak już wspomnia-

deroba.

goście. Kroniki sprzed I wojny świa-

no, kaplica miala piętnaście olta-

Scenę od widowni odgradzaly

towej wspominają niejednokrotnie

rzy. Msze święte sprawowano przy

dwie kurtyny: żelazna i ciemnowiśnio-

o pokazie sztuk magicznych czyli o

każdym z nich i każdemu księdzu

wa aksamitna, otwierająca się na dwie

występach kuglarzy lub o innych pro-

asystowalo dwóch uczniów. Raz na

strony. Na ścianach widnialy medalio-

gramach cyrkowych.

tydzień miala miejsce rotacja.

ny z wizerunkami Chopina i Fredry.

Nieco później, gdy zaklad nabyl

Przygotowanie do Mszy św.

Przed spektaklem tradycyjnie

dwóch uczniów witalo gości przy wej-

projektor filmowy, w sali teatru odby-

odbywalo się w zakrystii, do której

waly się pokazy filmów.

wchodzilo się przez drzwi po lewej

ściu, klaniając się i rozdając ulotki z

Ponieważ wielu uczniów pobie-

stronie glównego oltarza. W zakrystii

programem. Miejsca w pierwszych

Biblioteka dla nauczycieli

rzędach byly przeznaczone dla wy-

ralo dodatkowe lekcje gry na instru-

staly szafy z szatami liturgicznymi, byl

kladowców i kierownictwa Zakladu.

mentach, w Zakladzie stale istniala

też niewielki magazyn, zawierający

nopola. Bylo to laickie towarzystwo,

du pojawily się Aleja Grunwaldzka,

które mialo na celu polączenie życia

Krzyż Piotra Skargi, Dęby Wolności

chrześcijańskiego z nauką, pod opie-

i Glaz Sienkiewicza.

ką Najświętszej Panny Maryi.

Zaklad  Chyrowski  posiadal,

Czlonkami Sodalicji mogli zostać

oprócz religijnych, również laickie

tylko uczniowie po piątej klasie. Mieli

organizacje.

być wzorem dla innych kolegów, więc

W grudniu 1929 roku utworzono

przyjmowano tylko najlepszych i tylko

Ligę Obrony Powietrznej i Przeciwga-

po okresie próby.

zowej. Byla to masowa polska orga-

Sodalicja Mariańska miala w Za-

nizacja paramilitarna, która miala na

kladzie Chyrowskim Ojców Jezuitów

celu wspieranie i popularyzację spor-

wlasny standard, kaplicę, bibliotekę.

towego, transportowego i wojskowe-

Zebrania sodalicji odbywaly się co-

go lotnictwa. Do organizacji zapisalo

tygodniowo. Towarzystwo wydawalo

się ponad 100 uczniów Zakladu. Co

książki i prowadzilo dzialalność cha-

miesiąc mialy miejsce spotkania,

rytatywną.

na których wyglaszano odczyty na

W ramach Sodalicji Mariańskiej

temat lotnictwa i broni chemicznej,

istnialy oddzielne sekcje, wśród nich

prezentowano filmy i sluchano audy-

Kongregacja Świętych Aniolów Stró-

cji radiowych. Organizacja regularnie

żów, która przygotowywala mlodszych

urządzala zbiórki funduszy na rozwój

uczniów do wstąpienia do Sodalicji,

obronności kraju.

Kolo Krzewienia Wiary, wspierające

Od marca 1933 roku w Zakla-

Pierwsza Komunia

misje w Afryce, Kolo Eucharystyczne.

dzie byl czynny oddzial Ligi Morskiej

obrazy, krzyże, zlote i srebrne wota,

orkiestra. Niektóre klasy mialy nawet

Dalsze rzędy zajmowali rodzice i inni

W 1909 roku z Sodalicji wy-

i Kolonialnej. Ta organizacja zajmo-

modlitewniki, świece, świeczniki, lek-

wlasną orkiestrę.

zaproszeni goście. Najmlodsi mieli

odrębnilo się Towarzystwo Piotra

wala się szerzeniem idei rozbudowy

cjonarze, niewielkie figury świętych i

Wraz z nauczycielami orkiestra li-

miejsca na specjalnym podwyższe-

Skargi, stając się filią towarzystwa

polskiej marynarki morskiej i rzecznej

wiele innych rzeczy. Można tu bylo

czyla blisko 40 osób. Wśród utworów,

niu, na tzw. jaskólce.

pod tą samą nazwą we Lwowie. Ta

oraz optowala za otrzymaniem przez

wchodzić tylko za specjalnym zezwo-

które wykonywano na chyrowskiej

Największą trudność dla aktorów

spoleczno-patriotyczna organizacja

Polskę kolonii w Afryce bądź w Ame-

leniem i w określonych godzinach.

scenie, byly dziela Mozarta, Haydna,

teatru Zakladu Chyrowskiego stano-

zrodzila się jako reakcja na nega-

ryce Lacińskiej. Organizacja miala

W każdą sobotę uczniowie przy-

Beethovena, uwertury i fragmenty

wily role kobiece, wszak w Zakladzie

tywne tendencje w prasie. Celem jej

charakter masowy, należeli do niej

stępowali do spowiedzi. Szczególnie

oper Wagnera, Webera, Schuberta,

uczyli się jedynie chlopcy. Radzono

dzialalności bylo szerzenie katolickiej

prawie wszyscy uczniowie Zakladu.

uroczystą byla pierwsza spowiedź i

sobie z tym, tam gdzie to bylo moż-

Rossiniego, Verdiego, Moniuszki, Że-

i patriotyczne prasy, również dzialal-

Podobnie jak czlonkowie Ligi Obrony

komunia święta, która miala miejsce w

liwe, zastępując postać kobiecą po-

leńskiego, pieśni i tańce Glinki, Czaj-

ność spoleczna.

Powietrznej i Przeciwgazowej zbierali

uroczystość Bożego Ciala. Tradycyjnie

stacią męską.

kowskiego, Bacha, Liszta, Mendel-

W Zakladzie Chyrowskim Towa-

się oni, by wyglosić referat na temat

przybywal wtedy do kaplicy biskup.

Wieloletnim kierownikiem teatru

sohna. Istnialy też oddzielne kwartety

rzystwo Piotra Skargi zajmowalo się

morski lub kolonialny, by zebrać fun-

W niedziele i święta odbywaly

byl ojciec Aleksander Piątkiewicz,

kameralne lub trio oraz chór.

przede wszystkim czczeniem jubi-

dusze, wspierające inicjatywy, zwią-

się uroczyste Msze święte i nabo-

który pisal wlasne i adaptowal znane

Jeszcze jednym źródlem uboga-

leuszy, w szczególności Bitwy pod

zane z rozbudową marynarki i aspira-

żeństwa, w których, obok uczniów,

dziela dramatyczne dla sceny chy-

cenia duchowego i kulturalnego byla

Grunwaldem, Henryka Sienkiewicza,

cjami kolonialnymi.

uczestniczyli również pracownicy fol-

rowskiej. Repertuar teatru byl stale

bogata biblioteka Zakladu. Skladala

Piotra Skargi, również instalacją upa-

W Zakladzie Chyrowskim dzia-

warków i mieszkańcy Chyrowa.

odnawiany. Między innymi grano tu

się z części profesorskiej i uczniow-

miętnień, między innymi tablic i krzy-

lal szczep Związku Harcerstwa

Na rozpoczęcie roku szkolnego

sztuki Szekspira, Grillparzera, Korne-

skiej. W 1936 roku liczyla 26 000

ży pamiątkowych etc. Wlaśnie dzięki

Polskiego. Zostal utworzony w 1936

odprawiano tradycyjnie trzydniowe

ra, Arystofanesa, a spośród autorów

książek, część uczniowska ­ ponad

temu towarzystwu w otoczeniu zakla-

roku i liczyl okolo 50 harcerzy.

rekolekcje, które mialy po wakacjach

polskich Szujskiego, Slowackiego,

10 000. Książki byly rozmieszczone w

przygotować uczniów do nauki.

Korzeniowskiego, Fredry.

calym Zakladzie między gabinetami,

Szczególnym fenomenem kultu-

Znany aktor polski Janusz War-

tworząc osobne dzialy: pedagogicz-

ralnym Zakladu byl wlasny teatr.

necki, który uczyl się w Zakladzie

ny, polonistyczny, matematyczno-fi-

zyczny, przyrodniczy, geograficzny,

rysunku, scenografii, fotografii, ogro-

du botanicznego, pracy, muzyki.

Biblioteka dla uczniów byla po-

dzielona między muzea, klasy i ga-

binety. Istnialy osobne dzialy biblio-

teczne dla eksternistów, infirmerii,

organizacji uczniowskich.

Wokól  wartości  duchowych

uczniowie gromadzili się w różnych

towarzystwach szkolnych, wśród któ-

rych największymi byly Sodalicja Ma-

riańska i Towarzystwo Piotra Skargi.

Sodalicja Mariańska przeniosla

swą dzialalność do Chyrowa z Tar-

Spektakl

Zebranie Sodalicji Mariańskiej