28

Z pamiętnika podróżnika

17­30 stycznia 2020 nr 1 (341) * Kurier Galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

Klasztory rzymskokatolickie na Wschodzie

Rzeczypospolitej ­ zakony mniej znane (cz. 6)

Opowieść o katolickich klasztorach Lwowa kończymy zwiedzaniem przedmieść,

gdzie przeważnie zachowaly się klasztory z okresu międzywojennego.

Są dane, że przy tych przeróbkach

DMYTRO ANTONIUK

pracowali ,,junacy" z Kijowa ­ ostar-

tekst i zdjęcia

baiterzy. Na dziedzińcu klasztoru

Po drodze do Brzuchowic przy

stal ciężki sprzęt i kuchnia polowa.

ul. Zamarstynowskiej po prawej

Po wojnie nie zezwolono karmeli-

mijamy piętrową zabudowę klasz-

tom na powrót do klasztoru, lecz

toru kapucynów z górującą świą-

przekazano go firmie transporto-

tynią pw. św. Franciszka z Asyżu.

wej.

Pod koniec XIX wieku arcybiskup

Dziś zabytek, który pomimo

lwowski Józef Weber i przelożona

wszystko zachowal niektóre cie-

klasztoru franciszkanek Najświęt-

kawe elementy architektury, m.in.

szego Sakramentu matka Maria

konstruktywistyczny fryz, należy

od Krzyża Morawska wystąpili z

do dwóch wlaścicieli ­ Lwowskiej

zamiarem refundacji we Lwowie

Fabryki Autobusów i firmy Ukrawto-

zakonu kapucynów, który zostal

busprom. Od ulicy zaslania go ma-

skasowany przez Austriaków w

sywne ogrodzenie i zabudowania

1799 roku. Na miejsce budowy

przemyslowe. Bylem tam w niedzie-

obrano przedmieście zamarsty-

lę i nie zauważylem żadnej ochrony.

nowskie, które wówczas bylo wio-

Przypuszczam, że obie instytucje

ską. Matka Maria przeznaczyla na

znajdują się w stanie bankructwa.

ten cel 50 tys. koron i w 1904 roku

Musialem więc wdrapać się na ogro-

pierwsi kapucyni osiedlili się tu w

dzenie, by zrobić stamtąd niezbyt

tymczasowych glinianych celach.

wyraźne zdjęcia.

Obok wystawiono drewnianą ka-

W Kozielnikach, które przed woj-

Pokapucyński klasztor na Zamarstynowie

plicę. Blotniste tereny rzeki Peltwi

ną byly podmiejską wioską, a dziś

i brak dostatecznych funduszy do-

stynowskich kapucynów. Sowieci

są dzielnicą miasta, w 1936 roku

innymi zakonnikami katolickimi ka-

pucynów. Bryla kościola jest widocz-

prowadzily do tego, że po I wojnie

wywieźli w gląb Rosji braci Lukasza

oo. franciszkanie rozpoczęli przy ul.

pucyni opuścili Lwów w 1946 roku,

na po lewej stronie przy wyjeździe z

światowej braciszkowie planowali

Szypulę i Fabiana Regulę oraz o.

Zielonej budowę nowego konwentu

zabierając ze sobą ocalale wypo-

miasta w stronę Stryja. Jego budowie

wyniesienie się ze Lwowa, ale

Albina Janochę. O. Kosmie Lencz-

wraz z kościolem pw. Chrystusa Kró-

sażenie kościola i obrazy święte. W

patronowal kolejny arcybiskup lwow-

ostatecznie ­ pozostali. Na budowę

kowskiemu na szczęście udalo się

la. Planowano konsekrację obiektu

klasztorze urządzono dom miesz-

ski ­ Boleslaw Twardowski. Karmelici

klasztoru kwestowano na ulicach

uciec do Krakowa. W klasztorze

w roku 1939, jednak z wiadomych

kalny, a w kościele ­ magazyn fil-

bosi podobnie jak kapucyni, mieli w

miasta, urządzano dobroczynne

urządzono przytulek dla uchodź-

przyczyn uroczystości zostaly od-

mów, demonstrowanych w kinach

centrum miasta swój ośrodek ­ ko-

roczone. Wprawdzie konsekracja w

lwowskich.

ściól pw. św. Michala z otaczającym

skromnych warunkach odbyla się po

W 1990 roku świątynię przeka-

go klasztorem. Niestety, nie mogli

trzech latach, jednak nie zdolano do-

zano greckokatolickim redempto-

odzyskać swej wlasności po powro-

kończyć budowy ­ brakowalo wielu

rystom. Przeprowadzili tu remont,

cie do miasta.

pomieszczeń.

przystosowując wnętrze kościola

Od 1932 roku budowano wielki

Po wojnie sowieci umieścili tu

na potrzeby liturgii wedlug rytu

kościól pw. Matki Bożej Szkaplerznej

magazyn fabryki frezarek. Obec-

wschodniego. Oprócz ogólnej bryly

oraz dwupiętrowy gmach klasztoru

nie gmach wykupili przedsiębiorcy

kościola z dawnych czasów nie po-

na Persenkówce. Konsekrowano

i przerobili go nie do poznania na

zostalo nic. Natomiast na zewnątrz

obiekt w lipcu 1938 roku, gdy wyko-

biura firmy budowlanej.

świątynia zachowala się prawie

nano już większość prac. Zabraklo

Ojcowie misjonarze, skasowani

bez zmian ­ na fasadzie widnieje

zaprojektowanej wieży i niektórych

przez wladze austriackie, powrócili

figura św. Franciszka. Herb kapu-

elementów wyposażenia wnętrza.

do miasta w 1914 roku. Początkowo

cynów zachowal się również nad

Niestety, nie bylo zakonnikom

przekazano im parafialny kościólek

pierwotnym wejściem do klasztoru,

dane dokończyć dziela budowy.

pw. św. Zofii, należący do sióstr mi-

które obecnie jest zamurowane. W

Klasztor najpierw zajęli sowieci, a

Wnęrze pokapucyńskiego klasztoru na Zamarstynowie

losierdzia. Zgromadzenie planowa-

klasztorze są teraz mieszkania pry-

potem wojsko niemieckie (organi-

lo wyburzenie starej fary i budowę

watne.

zacja ,,Todta"). Budynek klasztorny

bale noworoczne. Byly prowincjal

ców i internat dla uczniów szkoly

nowego kościola i klasztoru. Ale w

Los klasztoru oo. karmelitów bo-

zostal przebudowany na potrzeby

o. Czeslaw Szuber nawet udal się

agronomów.  Podczas  okupacji

końcu, po wieloletnich trudnościach

sych na Persenkówce podobny jest

wojska ­ cele przerobiono na la-

do USA i tam uzyskal wsparcie

niemieckiej w klasztorze funkcjono-

biurokratycznych i przeróbkach pro-

do opisanego powyżej klasztoru ka-

zienki. Zmieniono również fasadę.

finansowe. Wybrano projekt ar-

wala kuchnia dla ubogich. Wraz z

jektu, zgromadzenie zdecydowalo

chitekta Jana Sasa-Zubrzyckiego,

wybudować wielki kościól pw. św.

wykonany w charakterystycznym

Wincentego a Paulo w stylu kon-

dla niego stylu ,,zygmuntowskim",

struktywizmu przy ul. Snopkowskiej.

lączącym cechy manieryzmu, re-

Prace rozpoczęto w 1938 roku i

nesansu i gotyki. Projekt zupelnie

gdy do miasta weszly wojska sowiec-

nie odpowiadal regule zakonu, co

kie, gotowa byla jedynie dolna, pod-

stalo się później przyczyną konflik-

ziemna, część kościola. Bolszewicy

tu między architektem i zakonem,

wypędzili misjonarzy, zniszczyli wnę-

który nie chcial wyplacić należnego

trza i umieścili w nich magazyn ja-

honorarium i zanegowal projekt ol-

rzyn. Niemcy przywrócili wszystko do

tarza glównego.

pierwotnego stanu. Zakonnicy zdą-

Kościól pw. św. Franciszka z

żyli nawet wyremontować wnętrza

Asyżu konsekrowano w 1930 roku.

i kontynuowali budowę, ale w 1946

Równocześnie budowano klasztor,

roku zostali ponownie wypędzeni.

nie zostal on jednak przed II wojną

Sowieci w zajętych pomieszczeniach

światową wykończony ­ wybudowa-

umieścili szkolę zawodową kolejarzy,

no jedynie dwa skrzydla. Wewnątrz

a z czasem liceum plastyczne. W

kościól zdobilo pięć oltarzy, malowi-

latach 70. podstawę niezrealizowa-

dla (co nie bylo charakterystyczne

nego kościola wykorzystano pod bu-

dla kapucynów), ambona, organy,

dowę palacu sportu ,,Rezerwy Pracy"

lawki i inne wyposażenie.

(,,Трудові резерви"). Dziś dziala tu

W pierwszych dniach II wojny

basen ,,Hart" i niemożliwe jest dopa-

światowej z rąk Niemców zginąl o.

trzeć się w nim zarysów niedobudo-

Aleksander Chmura, rozpoczyna-

wanego kościola.

jąc wojenną martyrologię zamar-

Pokarmelitański klasztor na Persenkówce