15

www.kuriergalicyjski.com * Kurier Galicyjski * 14­27 lutego 2020 nr 3 (343)

Przekazać polskość następnym pokoleniom

Do 1935 roku Polacy nie ukrywali swojej narodowości

wspomnienia cioci Liny Ostryńskiej

wspomnienie o babci Marii Romanyszyn

KIRA OSTRYŃSKA

z domu Dereniowskiej

Urodzilam się i mieszkam w

miasteczku Borodzianka niedaleko

NATALIA PRUSS

Kijowa. Moi dziadkowie Maria i Anton

byli Polakami. Rozmawiali po polsku,

Stolarz Iwan Dereniowski i jego

modlili się po polsku, zachowywali

żona Antonina, gospodyni domowa,

polskie tradycje i obchodzili święta.

mieszkali w miejscowości Brahilów w

Dziadkowie, niestety, dawno już nie

obwodzie winnickim. Mieli sześć có-

żyją i odkąd nie ma ich wśród nas,

rek, czwartą z kolei byla moja babcia

w naszej rodzinie nie obchodzi się

Maria, która urodzila się w 1915 roku.

katolickich świąt.

W Brahilowie w większości mieszkali

Moja mama opowiadala, że

Polacy. Pracowali w cukrowni, na ko-

pradziadek Józef walczyl w czasie

lei, byli rzemieślnikami. Trzymali się

II wojny światowej, zginąl pod Kra-

razem. Polskie kobiety byly świetny-

kowem i tam jest pochowany w żol-

mi gospodyniami. Do dzisiaj jest tu

Mama, Tetiana Ostryńska z

nierskiej mogile.

kościól katolicki, cmentarz, na którym

domu Bondarczuk (po pra-

O tym, że mam polskie pocho-

są pochowani polscy żolnierze pole-

wej)

dzenie, powiedziala mi moja babcia.

gli w bojach z bolszewikami.

Potem dowiedzialam się, że w mojej

i historią Polski. Teraz już znam

Polacy między sobą rozmawiali

miejscowości jest Związek Polaków.

wiele wierszy i piosenek po polsku.

raczej po polsku, z dziećmi po ukra-

Babcia Maria z mężem i córkami, 1936 rok

Spotykamy się, rozmawiamy po pol-

Cieszę się, że mogę w ten sposób

ińsku, a gdy chcieli, aby dzieci nie

sku, obchodzimy polskie święta na-

chronić swoją polską tożsamość, bo

Winnicy. Lubila śpiewać piosenki o

do kolchozu i za to zostali zeslani na

zrozumialy o czym mówią dorośli,

rodowe i religijne. Uczę się polskie-

bylo to życzeniem mojej babci, aby

milości, a w rozmowach często wtrą-

wschód do Dniepropietrowska razem

przechodzili na polski.

go, biorę udzial w wielu imprezach,

polskość przekazać następnym po-

cala polskie powiedzenia, np. ,,strach

z czterema córkami, w tym moją bab-

Babcia ukończyla siedem klas

warsztatach związanych z językiem

koleniom.

ma wielkie oczy" czy ,,żywe srebro".

cią Marią, która w tym czasie byla już

szkoly spolecznej, potem uczyla się

Do 1935 roku Polacy nie ukrywali

zamężna. Dopiero w 1942 roku udalo

w Winnickim Technikum Nauczy-

swojej narodowości. Potem bano się

się rodzinie, idąc po szlakach armii, po-

cielskim, a po jego ukończeniu roz-

nawet mówić po polsku. W 1935 roku

wrócić w rodzinne strony. Mąż jednej z

poczęla pracę i zaoczne studia w

pradziadkowie odmówili wstąpienia

sióstr, Eugenii, Karol Sedlecki zostal w

Wyższej Szkole Pedagogicznej w

1937 roku rozstrzelany jako wróg na-

rodu, bo byl Polakiem. Zrehabilitowa-

no go w latach dziewięćdziesiątych.

Dziadek oraz mężowie starszych

sióstr babci Marii brali udzial zarówno

w I, jak i w II wojnie światowej. Byli

ranni i zostali odznaczeni, ale nie

lubili o tym mówić, dlatego też szcze-

góly nie są nam znane.

W rodzinie nie zostaly żadne

Obchody Święta Wojska Polskiego na IV cmentarzu ka-

pamiątki, ponieważ dziadek byl sy-

tyńskim w Bykowni (15.08.2015 r.)

nem prawoslawnego duchownego,

przez co byl prześladowany i rodzi-

Najważniejszy dla mnie jest Sidorów

na musiala często zmieniać miejsce

zamieszkania. Jedyne, co udalo nam

wspomnienia Adama Paygerta

się odzyskać, to kopie dokumentów

Babcia Maria (w drugim rzędzie, druga od lewej) z kole-

archiwalnych.

żankami z Winnickiego Technikum Nauczycielskiego

MAKSYM PIEJKO

W dzienniku Caly Kijów" z 1907 roku zamieszczono ogloszenie o takiej treści:

Dzisiaj z pięknej posiadlości zo-

Zapraszamy do naszej biblioteki. Mamy książki w języku ukraińskim, rosyjskim,

staly tylko zdjęcia. Komuniści wszyst-

ko zniszczyli. Byl dwór, ruiny zamku

polskim. Mamy również książki w językach obcych"

Kalinowskiego, kościól, biblioteka

wspomnienia wiktora Kunderewicza

licząca 10 tysięcy woluminów. Nic

nie zostalo.

genię. Wszyscy oni ukończyli polskie

Majdanku, niestety, nie ma doklad-

OLEKSIJ MORGUN

szkoly pracownicze w Kijowie, w któ-

nych informacji o nim w dokumen-

Przed rewolucją w Kijowie miesz-

rych uczono w języku polskim. W ich

tach o jeńcach. Zaginąl bez wieści.

kalo bardzo dużo Polaków. I jak się

domu rodzinnym byla duża biblioteka

Mial 29 lat. Jego brat Aleksander

okazuje, polski nie byl traktowany jako

z polską literaturą. Dziadek Wiktor

zginąl w obozie koncentracyjnym, a

język obcy. Moja rodzina od stu lat

Nikodem byl artystą. W rodzinnych

brat Jan wrócil do domu schorowa-

także jest związana z tym miastem.

pamiątkach zachowal się, obok stare-

ny i niewidomy.

Adam Paygert

Mieliśmy tu pracę, wlasny sklep, duży

go zegara, portret mojej babci, który

Kunderewiczowie to duża rodzi-

dom i tak jak większość Polaków w

wyszedl spod pędzla dziadka.

na, rozsiana nie tylko po calej Uka-

Kijowie, chodziliśmy do kościola św.

II wojna światowa odcisnęla duży

ranie, ale i świecie, choć glównym

Aleksandra. Pomimo, że mieszka-

ślad na rodzinie mojego ojca.

skupiskiem jest Kijów i Warszawa.

liśmy na Ukrainie, wszyscy rozma-

Gdy mój ojciec trafil do niewoli

Zbieramy informacje o naszych krew-

wialiśmy po polsku. Mój tata Wiktor

podczas obrony Kijowa, mieliśmy

nych i tworzymy rodzinne drzewo

Kościól w Sidorowie

Kunderewicz (ur. 1912 r.) mial trzech

go już więcej nie zobaczyć. Naj-

genealogiczne. Informacje o Kunde-

braci: Nikodema, Aleksandra i Jana

prawdopodobniej byl w obozie

rewiczach można znaleźć na stronie:

oraz trzy siostry: Marię, Eleonorę i Eu-

koncentracyjnym w Chelmie albo w

www.kunderewicz.com.

Kornel Paygert, dziadek

Rodzice uratowali w cza-

sie wojny żydowską dziew-

Józef Kalasanty Paygert,

Informacja o tym, że Wiktor Kunderewicz zaginąl bez śladu podczas II wojny światowej

czynkę

ojciec Adama