22

Okruchy historii

14­27 lutego 2020 nr 3 (343) * Kurier Galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

Jak Polacy Charków budowali (cz. LXIII)

Pierwsi polscy wlaściciele aptek

w przedrewolucyjnym Charkowie

Sporadycznie na aukcjach internetowych można trafić na rzadkie egzemplarze odnoszące się do dziejów tego

lub innego zawodu w historii poszczególnych miast. Niewątpliwie dużą popularnością cieszą się przedmioty

odnoszące się do medycyny. Tak oto w ostatnich latach na jednej aukcji internetowej wystawiono na sprzedaż

unikatową butelkę, przeznaczoną dla nalewek aptekarskich, na której zachowal się napis: ,,Apteka S. Szcza-

wińskiego. Charków". Jest to przedmiot zachowujący pamięć o dzialalności jednego z wielu zapomnianych

polskich aptekarzy w tym mieście, których dzialalność zasluguje na opracowanie naukowe.

lologiczno-Matematycznym Wydziale

leki mieszkańców miasta oraz szpita-

MARIAN SKOWYRA

Charkowskiego Imperatorskiego Uni-

li i ośrodków edukacyjnych nie tylko

wersytetu. Jeszcze w trakcie studiów

w mieście, ale i w 15 powiatach gu-

Temat dzialalności polskich ap-

6 kwietnia 1904 roku zawarl mal-

berni. Z racji dynamicznego rozwoju

tekarzy należy niewątpliwie do pre-

żeństwo z dwudziestoletnią panną

miasta oraz zwiększającej się liczby

kursorskich, gdyż poza nielicznymi

z Mińska Reginą Suchocką córką

mieszkańców, zaistniala potrzeba na

krótkimi wzmiankami w polskiej czy

Antoniego i Anny z Czeczotów.

powolanie do istnienia prywatnych

rosyjskiej literaturze, brak jest calo-

To wlaśnie Zenonowi Szcza-

aptek. Pierwsza wolna apteka w

ściowego opracowania, które wydo-

wińskiemu w czasie I wojny świa-

Charkowie powstala w 1810 roku, jej

byloby te postacie z zapomnienia.

towej  powierzono  kierownictwo

wlaścicielem byl Georg Wencel. Na-

Niniejszy temat zostanie przed-

charkowskiej szkólki początkowej,

tomiast w polowie XIX wieku w Char-

stawiony w trzech aspektach. W

dzialającej przy Rzymskokatolickim

kowie byla już jedna państwowa i 6

pierwszej kolejności skupimy się na

wolnych aptek. Dalszy etap rozwoju

dzialalności polskich wlaścicieli i dzier-

mial miejsce pod koniec XIX wieku.

żawców aptek w Charkowie. Następ-

Znaczną przewagę jako wlaściciele

nie zwrócimy uwagę na caloksztalt

dawnych charkowskich aptek stano-

poslugiwania aptekarzy i pomocni-

wili Niemcy, choć nie brakowalo tu

ków aptekarza, jako absolwentów

i Polaków. Najwcześniej udokumen-

Charkowskiego  Imperatorskiego

towanym kierownikiem apteki przy

Uniwersytetu na terenie Imperium

Szpitalu Aleksandrowskim w Char-

Rosyjskiego oraz ziem okupowa-

kowie byl Polak Felicjan Krochmal-

nych. Wreszcie przedstawimy wklad

ski, piastujący ten urząd od 1 lipca

tych osób w aptekarstwo na tere-

1871 do 1873 roku.

nie odrodzonej II Rzeczypospolitej,

Biuro notarialne Juliana Szczawińskiego

Jednak najbardziej znaną ro-

gdyż po 1918 roku na terenach Pol-

ski, wieloletni pomocnik księgowe-

dziną, związaną z aptekarstwem w

Również w 1910 roku pelnil funkcję

ski pracowalo przeszlo 80 aptekarzy

go w biurze charkowskiego Banku

Charkowie byli Szczawińscy, którzy

kierownika apteki A. Akimienki w

z Charkowa.

Państwowego.  Jednak  bardziej

przybyli tu ze Starokonstantynowa na

Charkowie.

Początki dzialalności aptekar-

interesującą byla w zakresie apte-

Podolu w drugiej polowie XIX wieku,

Wlaściciel  apteki  Seweryn

skiej na terenie Slobodzkiego Kraju

Reklama produkcji Szcza-

karstwa szlachecka rodzina Blażeja

najprawdopodobniej jako zeslańcy

Szczawiński chętnie zatrudnial jako

sięgają końca XVIII wieku. Jeszcze

wińskiego w miejscowych

(1825­1899) i Emilii (1829­1901),

powstania styczniowego. Z tej to

kierowników aptekarskich Polaków ­

w 1768 roku Katarzyna II wydala

gazetach

którzy posiadali siedmioro dzieci.

rodziny pochodzilo aż dwóch char-

farmaceutów mieszkających w Char-

dekret, zezwalający na erygowanie

Towarzystwie Dobroczynności. Na-

Większość czlonków niniejszej ro-

kowskich wlaścicieli aptek.

kowie. Wiadomo, że od 1902 roku w

w mieście pierwszej państwowej

tomiast w średniej szkole dla dzieci

dziny pozostala do końca życia w

Wiadomo, że po 1863 roku do

aptece Szczawińskiego na stanowi-

apteki, której otwarcie nastąpilo do-

polskich wygnańców prowadzil on

Charkowie. Tutaj nawiązali przyja-

Charkowa przybylo co najmniej dwie

sku kierowników znajdowali się ko-

piero w 1778 roku. Kierownikiem jej

zajęcia z zakresu prawa. Udzielal

zne kontakty z miejscową kolonią

rodziny Szczawińskich. Pierwszym

lejno Czeslaw Serednicki, Stanislaw

zostal niejaki Jan Liders. Apteka ta

się też czynnie wraz z żoną w ,,To-

polską, a szczególnie z rodziną

z nich byl niejaki Baltazar Szczawiń-

Szamborski oraz Jan Wasilewski.

byla zobowiązana do zaopatrzenia w

warzystwie Pomocy Biednym Ro-

Ebertów i tutaj dorobili się znaczne-

Nieznane są przyczyny, dlaczego w

dzinom Polaków", prowadząc m.in.

go kapitalu, mając wlasny, niezacho-

wlasne schronisko dla 12 osób, za

wany do naszych czasów, dom przy

co 16 maja 1916 roku otrzymal od

ul. Carycyńskiej 19. Jako pierwszy z

Tetiańskiego Komitetu order św.

rodziny Szczawińskich w Charkowie

Stanislawa III stopnia. Po 1918 roku

18 kwietnia 1899 roku zmarl Blażej

Zenon Szczawiński wraz z rodziną

Szczawiński, a po dwóch latach 30

wyjechal do Polski i zamieszkal w

listopada 1901 roku odeszla Emilia

Warszawie. Tam też w 1923 roku

Szczawińska.

Butelka na leki z apteki

wydal książkę pt. ,,Likwidacja mająt-

Mimo że niniejszy temat jest

Szczawińskiego

ków niemieckich w Polsce".

pionierski i wymaga nowych badań,

Na temat Bronislawa Szczawiń-

następnych latach w miejsce kie-

zostaną ukazane glówne zarysy

skiego wiadomo, że mial w mieście

rowników Polaków, Szczawiński za-

dziejów tej rodziny oraz zaslugi w

wlasny dom przy ulicy Kaplanow-

trudnial kolejno farmaceutów innych

rozbudowie charkowskiego apte-

skiej 4. Bral również czynny udzial w

narodowości.

karstwa.

życiu miejscowej kolonii polskiej. To

Seweryn Szczawiński zmarl naj-

Najstarszym dzieckiem w rodzi-

wlaśnie on jako zamożny czlowiek,

prawdopodobniej w 1917 roku, gdyż

nie Szczawińskich byl Seweryn, o

w 1902 roku z racji rozpoczęcia przy

zgodnie z zachowanymi informacja-

którym zachowalo się stosunkowo

kościele parafialnym budowy szkoly

mi, w tym czasie jego apteka zostala

niewiele informacji. Wiadomo, że mial

dla dzieci z ubogich rodzin, ofiarowal

zlikwidowana przez spadkobierców.

ukończone w 1876 roku studia farma-

150 tysięcy cegiel, a następnie zobo-

Następnym w rodzinie Blażeja

ceutyczne. Jako prowizor od polowy

wiązal się do dostarczenia kolejnych

i Emilii Szczawińskich byl Bronislaw,

1890 roku do początku XX wieku

partii cegiel, niezbędnych dla dokoń-

o którym wiadomo, że mial żonę Ja-

pelnil funkcję kierownika w aptece P.

czenia budownictwa. Po Rewolucji

dwigę z Monkiewiczów. Najprawdo-

Dawidenko, znajdującej się na rogu

Październikowej pozostal w Char-

podobniej pobrali się w Charkowie,

Teatralnej i Sumskiej. W tym też cza-

kowie i w roku 1919 zostal areszto-

gdyż już 27 lipca 1879 roku urodzil

sie byl zarządcą apteki S. Sawczenki,

wany i osadzony w obozie koncen-

się tu ich syn Zenon, który w 1889

która od 1902 roku przeszla na jego

tracyjnym na Czajkowskiej. Tam też

roku ukończyl I charkowskie gim-

wlasność. Apteka mieścila się przy

zmarl 20 sierpnia 1920 roku.

nazjum oraz rozpocząl studia na Fi-

dawnej ulicy Jekaterynoslawskiej 30.

Apteka Szczawińskiego w Charkowie