14

Niepodleglość i Pamięć

28 lutego­16 marca 2020 nr 4 (344) * Kurier Galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

Zapomniane. Odzyskane.

Polska pamięć pokoleń

(cd. z poprzednich nr)

mają wartość nie tylko wspomnie-

Trzymają Państwo w rękach wy-

calość tworzą obraz kresowej Polski

ne znaczenie dla wzmocnienia ich po-

rocznicy odzyskania przez Polskę

niową, ale i historyczną.

dawnictwo wyjątkowe. Wyjątkowe,

i Polaków, którzy mimo przeciwności

czucia tożsamości narodowej i świa-

niepodleglości. Byl on adresowa-

Do projektu zostalo zaproszo-

ponieważ pozwala zatrzymać czas.

i rozmaitych szykan ze strony wladz

domości otrzymania w spadku po

ny do mlodych osób pochodzenia

nych 800 uczniów polskich szkól so-

Przenieść się do świata już minio-

sowieckich próbowali zachować swo-

przodkach dziedzictwa kulturowego,

polskiego, które mialy za zadanie

botnio-niedzielnych, którzy nie ukoń-

nego i wydobyć go z zapomnienia.

ją odrębność narodową, kultywować

dla zainteresowania ich - mlodych

przeprowadzić wywiad z najstar-

czyli 25 roku życia, zamieszkalych

Przywolać dawne zdarzenia, przeży-

polskie święta, polską kulturę, trady-

Polaków, dzisiejszych mieszkań-

szym czlonkiem rodziny i na pod-

na zachodniej i centralnej Ukrainie.

cia, tragedie i radości, będące udzia-

cje i obyczaje.

ców Ukrainy - polską przeszlością

stawie uzyskanych informacji spisać

Niniejsze wydawnictwo pokazuje

lem polskich mieszkańców ziem, któ-

Co ważne, wspomnienia te zosta-

Kresów, a także zbudowania w nich

te wspomnienia. Wiele jest w tych

zaledwie malą cząstkę ich pracy, ale

re w wyniku dziejowych zawieruch

ly zebrane przez przedstawicieli naj-

dumy z bycia Polakami.

relacjach zdarzeń radosnych, wiele

jakże reprezentatywną. Zamieszczo-

znalazly się poza granicami Polski.

mlodszego pokolenia - wnuków czy

Wydawnictwo to nigdy by nie

smutnych, są opowieści o zsylkach

ne w nim dokumenty i zdjęcia pocho-

Wydawnictwo to pozwala ocalić dla

prawnuków ich autorów, które dzięki

powstalo, gdyby nie projekt Fun-

do Kazachstanu czy na Syberię, o

dzą z archiwów rodzinnych.

obecnych i przyszlych pokoleń ich

odkrywaniu przeszlości wlasnych ro-

dacji Wolność i Demokracja ,,Nie-

represjach. Przeprowadzającym wy-

historie rodzinne, obrazki z życia co-

dzin dowiedzialy się czegoś więcej o

podleglość i Pamięć", zrealizowany

wiady udalo się wydobyć na światlo

dziennego, wygląd miejsc. Zebrane w

swoich korzeniach. Ma to niebagatel-

dzienne unikalne przekazy, które

w roku 2018 ­ roku obchodów 100.

LILIA LUBONIEWICZ

Jesteś Polką, więc w razie czego, ciebie pierwszą zabiję ­ uslyszala od sąsiada moja mama

Wspomina Danuta Stefanko

RP Wladyslaw Sikorski. Dopóki byla,

czasopisma. Szczególnie boleśnie

chodziliśmy zawsze do niej na na-

w mojej rodzinie przyjęto informację

bożeństwa, potem modliliśmy się w

o wprowadzeniu stanu wojennego w

rodzinnym gronie.

Polsce.

Czas świąt to byl także czas

W moim domu pieczolowicie są

przechowywane pamiątki rodzinne:

wspomnień. Rodzice opowiadali

srebrna chochla i lyżka, rzeźbiona

o przeszlości rodziny, o Polsce. A

Metryka urodzenia Danuty Stefanko (z domu Mandryk)

Pierwsza Komunia Święta

Danuty

dzono, ale ucieklam, tak mi się w nim

DANUTA STEFANKO

nie podobalo.

nie zginąl w czasie wojny i po jej

Urodzilam się w 1944 roku w

W moim rodzinnym mieście byla

zakończeniu, chociaż zdarzaly się

moim ukochanym Stanislawowie [w

polska szkola nr 7, chodzilam do

pogróżki. Moja mama uslyszala od

Mama Anna po szkole handlowej pracowala w sklepie w ra-

II RP stolica województwa stanisla-

niej siedem lat, dopóki nie zostala

sąsiada: ,,Jesteś Polką, więc w ra-

tuszu. Tata Wladyslaw Mandryk ukończyl studia we Lwowie,

wowskiego, dziś na Ukrainie, nazy-

zamknięta w 1956 roku i przeksztal-

zie czego, ciebie pierwszą zabiję".

byl inżynierem i pracowal w fabryce skór J. Margoszesa

wa się Iwano-Frankiwsk]. Mieszkalo

cona w szkolę ukraińską. A uczy-

Kiedy po studiach wyjechalam do

kasetka, portret mojej babci zrobiony

na stole na Boże Narodzenie byl

tu wielu Polaków. Trzymali się za-

lo się w niej ponad 400 uczniów.

pracy w górach w powiecie kosow-

we Lwowie w 1921 roku i grzybek do

barszcz, kutia i oplatek przyslany

wsze razem. Co nas wyróżnialo?

Wszystkich przedmiotów uczono po

skim, dostalam zapiskę, żebym się

cerowania, który liczy ponad 150 lat.

przez rodzinę z Polski. Na Wielka-

Kultura. Mężczyźni zawsze calowali

polsku.

wynosila, bo inaczej wysadzą mnie

Są także dokumenty i liczne fotogra-

noc zaś moja mama zawsze przygo-

kobiety w rękę. Co jeszcze? Wybor-

W mieście byl browar parowy

w powietrze. Dzięki Bogu do niczego

fie.

towywala miodownik z goździkami.

ne poczucie humoru.

Sedelmeyera, palac Potockich, do

nie doszlo.

Wszyscy rozmawialiśmy wylącznie

po polsku, bo to byl polski dom, z

polskimi książkami, pacierzem, z ko-

lysankami śpiewanymi po polsku i z

Uczniowie klasy IV polskiej szkoly w Stanislawowie

Mama Anna Mandryk (z domu Szymanowska) z córkami:

Krystyną, Danutą i Jadwigą

Mój tata zostal powolany do

Ze Stanislawowem są zwią-

Babcia Teofila, mama moje-

wojska w 1944 roku. Byl lącznikiem

zane najpiękniejsze wspomnienia

Kobiety najczęściej prowadzily

dziś stoi pomnik Adama Mickiewicza.

go taty, Lwów1921 rok

przy sztabie 4 Frontu Ukraińskiego.

i chwile w moim życiu. Jestem

gospodarstwo domowe, a panowie

Byla także kolegiata Najświętszej

nasluchiwaniem informacji z Polski.

Koniec wojny zastal go w Morawskiej

dumna, widząc, jak piękne jest to

pracowali w fabryce skór Margosze-

Maryi Panny, którą kiedyś odwiedzal

Mój tata po nocach sluchal Radia

Ostrawie i stamtąd wrócil do domu.

miasto i dumna, że jestem Polką ze

sa. Przy tej fabryce dzialalo przed-

sam król Jan III Sobieski, przysięgę

Wolna Europa, gromadzil polskie

Na szczęście, nikt z moich bliskich

Stanislawowa.

szkole, do którego i mnie zaprowa-

malżeńską skladal w niej premier II