15

www.kuriergalicyjski.com * Kurier Galicyjski * 28 lutego­16 marca 2020 nr 4 (344)

W domu byla duża biblioteka. W 1937 dziadka rozstrzelano

Polska to moja Ojczyzna, a Ukraina

za posiadanie polskich książek, ocalaly tyko modlitewniki

to kraj, w którym się urodzilam.

Wspomnienia Janiny Maleckiej

Tak mnie wychowano

Wspomnienia

Moja mama byla wtedy dzieckiem,

ROBERT SZPYCZKO

po latach opisala moment areszto-

wania swojego ojca [nieliczne po-

Mieszkam w Gródku [Podolskim]

Anny Sawczenko

prawki pochodzą od redaktora].

od urodzenia, pracuję jako lekarz w

szpitalu rejonowym. Moja jedyna sio-

stra też jest lekarzem, pracuje w Kijo-

Wspomnienie

WALERIA SAWCZENKO

wie. Moi rodzice również są z Gródka,

Stefanii Zaluckiej:

Mój Ojciec, Zalucki Jan syn Fran-

mama Stefania z domu Zalucka pra-

Dla Jadwigi Jakubowskiej, mojej

ciszka, urodzil się w Gródku Podol-

cowala w biurze, a tato, Wladyslaw

mamy, polskość to bylo cale jej życie.

skim w 1886 roku. Pochodzil z bar-

Malecki, uczyl chemii i biologii w gró-

Urodzila się w 1930 roku we wsi Ane-

dzo religijnej katolickiej rodziny, sam

deckiej szkole.

ta nieopodal Nowogrodu Wolyńskie-

byl gorliwym katolikiem. Pracowal

go. Kiedyś rósl tam las, należący do

w cukrowni jako glówny mechanik.

pradziadka Bronislawa Czekalskie-

Cieszyl się autorytetem i byl do-

go, który potem mu odebrano. We

brym ojcem. Przy zaciągniętych na

wsi mieszkali niemalże sami Polacy,

oknach zaslonach co wieczór odma-

pracowali na roli.

wialiśmy wszyscy razem różaniec.

Babcia Aniela Jakubowska (z

Dużo mieliśmy literatury religijnej,

domu Czekalska ur. 1907 r.) byla na-

którą potajemnie dostarczano nam z

uczycielką języka polskiego w Korcu,

Polski. Ojciec najpierw czytal sam, a

malym miasteczku na granicy II RP.

potem dzielil się z kolegami. W nocy

Babcia Aniela Jakubowska

Z tego powodu potem byla wrogiem

z 8 na 9 września 1937 roku usly-

(z domu Czekalska), mama

ludu, przetrzymywano ją w więzieniu.

szeliśmy gwaltowny stuk do drzwi.

Jadwigi

Ciężko pracowala, żeby utrzymać ro-

Rodzinny krucyfiks pocho-

Otworzono. Wpadli do domu enka-

dzinę. Dziadek Wincenty Jakubowski

o dziejach Polski. Moją mamę, malą

dzący z 1760 roku

wudziści. Przewrócili wszystko, jak

(ur. 1898 r.) umarl mlodo na gruźlicę,

dziewczynkę, te historie o bitwach,

a jego choroba i śmierć uratowaly ro-

zwycięstwach i klęskach bardzo

dzinę przed wywózką do Kazachsta-

wzruszaly. Dużo później, jako dorosla

nu. Ten tragiczny los spotkal niemal

kobieta zalożyla Polskie Stowarzy-

wszystkich Polaków z Anety. Wielu

szenie im. Juliana Lublińskiego, a w

zginęlo na nieludzkiej ziemi, nieliczni

nim pierwszą w Nowogrodzie Wolyń-

wrócili, dziś nie ma ich już wśród ży-

skim szkólkę języka polskiego. Wów-

Rodzice, Stefania i Wlady-

wych. O kazachskim losie krewnych

czas to ona opowiadala następnym

slaw Maleccy

można przeczytać we wspomnie-

pokoleniom dzieje Polaków i ­ tak jak

niach mojej mamy ,,A psy wyly...".

przed laty ­ te opowieści zawsze wy-

W domu zawsze rozmawialiśmy

Moja rodzina byla zaprzyjaź-

wolywaly w niej lzy wzruszenia.

po polsku, mama nauczyla mnie

niona z ojcem Serafinem Kaszubą,

Pewnie nieraz nie bylo jej latwo,

czytać, a tata modlić się po polsku.

Wlóczęgą Bożym, który wędrowal

jednak nie ustawala w swojej pracy:

Tata uczyl mnie też historii Polski,

od wsi do wsi, odprawial msze świę-

wystarala się o pozwolenie na bu-

bardzo interesowal się historią Po-

te, nauczal. Byl za to szykanowany

dowę kościola pw. Podwyższenia

laków w Gródku i razem szukaliśmy

przez wladze. Kiedy zostal zeslany

Krzyża Świętego, sama pomagala

polskich śladów.

Mój tata w czasie II wojny świa-

towej walczyl na froncie w Japonii.

Obchodziliśmy święta kościelne,

ale bylo to bardzo trudne ze względu

na nauczycielską posadę taty. To, co

wyróżnialo Polaków od innych na-

rodowości, to wiara katolicka. Kiedy

w 1936 roku dwa kościoly zostaly

zburzone, Polacy pobudowali nowy

wokól kapliczki cmentarnej. Bylo to w

latach 1970­1980.

Do 1937 roku w naszym domu

byla cala biblioteka z polskimi książ-

Śpiewniczek mojej mamy zrobiony wlasnoręcznie

kami. W 1937 roku rozstrzelano

to się mówi, do góry nogami. Coś

mojego dziadka Jana Zaluckiego za

dzista zadrżal ze zlości, cofnąl się,

szukali. Znaleźli książki do modlitwy

posiadanie polskich książek. Z dużej

jakby oparzony. Opisal wszystko.

i dużo religijnej literatury. Enkawu-

biblioteki ocalaly tylko modlitewniki.

Od szumu obudzilam się. Serce mi

kolatalo. Obok lóżka mego brata

stala moja starsza siostra, rzewnie

plakala. I mnie zbieralo się na placz.

Uslyszal ojciec placz dzieci, zatrzy-

mal się na chwilę, a w oczach jego

kręcila się lza. Chcąc dodać otuchy

dzieciom, chcial się uśmiechnąć, ale

usta wykręcily się w grymas. Enka-

wudzista trącil go w plecy i krzyknąl:

,,Idi". I on odszedl na zawsze. Od-

wieziono go do Proskirowa i w tym

samym roku rozstrzelano, a nas

Mama Jadwiga Jakubowska

dlugi czas traktowano jako rodzinę

przy jego budowie, odnalazla groby

do Kazachstanu, moja babcia Anie-

wroga ludu.

polskich legionistów, prowadzila caly

la organizowala dla niego pomoc i

W naszej rodzinie jest stary,

czas stowarzyszenie i polską szko-

prowadzila z nim korespondencję.

ponad dwustuletni fortepian i tak

lę, która od 2015 roku nosi jej imię.

Listy te później trafily do Polski i sta-

samo stare regaly na książki. Jest

Za polonijną dzialalność oświatową

ly się kanwą książki o tym niezwy-

także krucyfiks z 1760 roku, który

otrzymala Medal Komisji Edukacji

klym czlowieku.

byl przekazywany z pokolenia na

Narodowej.

Pomimo ciężkich czasów i repre-

pokolenie z modlitwą o opiekę nad

Wychowano ją na prawdziwą Po-

sji, w naszym domu zawsze mówilo

calą rodziną.

lkę i tak samo wychowala mnie, a ja

się po polsku, a święta byly okazją

Polką czulam się zawsze. Je-

do rozmów w rodzinnym kręgu i slu-

w ten sam sposób wychowuję swoje

stem dumna z mojego dziadka, ojca

chania opowieści prababci Apolonii

dzieci.

Dziadek Jan Zalucki z rodziną. Na kolanach trzyma Stefanię

i calej rodziny.