22

Okruchy historii

28 lutego­16 marca 2020 nr 4 (344) * Kurier Galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

Jak Polacy Charków budowali (cz. LXIV)

Droga od niemieckich do polskich aptek

na terenie Charkowa do 1917 roku

W dziedzinie farmakologii Charków przez wiele dziesięcioleci walczyl nie tylko o godziwe zabezpieczenie

mieszkańców lekami, ale i o wykwalifikowanych prowizorów i kierowników aptek. W poprzednim opracowaniu

wykazano, że w pierwszej polowie XIX wieku zawód ten w większości spoczywal w rękach Niemców, choć

i nie brakowalo tu Polaków, pracowników aptek, których dzialalność z uplywem lat ulegla zapomnieniu.

zmarl na początku 1895 roku. Jak się

nanse zwrócono, a w Farmakologicz-

MARIAN SKOWYRA

następnie okazalo, Chiliński w trakcie

nym Towarzystwie wybrano nowego

Sytuacja ta znacznie zmienila

prowadzenia apteki zaciągnąl olbrzy-

kasjera.

się pod koniec XIX wieku. Wraz z

mi dlug w wysokości przeszlo 3000

Sam uciekinier pierwotnie wy-

rozwojem miasta i zwiększeniem

rubli. W tej też sprawie zostalo powo-

jechal do miasta Nowosil Tulskiej

ludności, liczba aptek na terenie mia-

lane posiedzenie sądu okręgowego,

guberni, a w 1916 roku udal się aż

sta wzrosla do 16. Podobna sytuacja

które mialo zadecydować o dalszych

do Pietropawlowska Akmolińskiej

miala miejsce na terenie guberni,

losach apteki i dlugu. W trakcie po-

guberni.

gdzie niemal w każdym mieście oraz

siedzenia siostra zmarlego Stanicka

Od 1905 roku kierownikiem apte-

w większych miejscowościach wiej-

oświadczyla, że nie jest w stanie

ki Wilhelma Milforta byl kolejny Polak

skich powstaly wolne apteki. Leki

pokryć tak ogromnego dlugu. To-

Stanislaw Matkowski syn Ignacego,

byly również sprzedawane przy szpi-

też ostatecznie postanowiono dlug

który od 1903 roku zajmowal się w

talach i klinikach. Wzrosla też liczba

Chilińskiego kredytować, następnie

Charkowie sprzedażą towarów me-

farmaceutów i prowizorów Polaków,

zostal on splacony przez Szczawiń-

dycznych przy Stowarzyszeniu Ro-

którzy nieraz dorabiali się niemalych

skiego.

syjskim. Jednak po krótkim pobycie

majątków. ,,Rosyjski Medyczny Wy-

W tym samym czasie do Charko-

w Charkowie wyjechal do Kijowa.

kaz" z 1894 roku, który od tego roku

roku w następujący sposób: ,,12

wa przybyli dwaj kolejni farmaceuci:

Dość niezwyklą postacią w dzie-

Reklama  Polskiej  Apteki

podawal rozróżnienie pracowników

czerwca pracownik apteki Kolczew

Mikolaj Wolski oraz Karol Drzewiecki.

jach charkowskiej farmakologii byl

Koch w Charkowie w 1917 r.

wedlug wyznania i religii oraz infor-

wracal późno do domu, a poczuw-

W 1866 roku wspólnie wydzierżawili

Antoni Baczyński syn Wladyslawa

mowal, że na terenie Guberni Char-

szy się źle ­ wstąpil do apteki, aby

Staromoskiewską aptekę. Następnie

(1871­1942). Dyplom prowizora uzy-

syn Stanislaw, który zostal pocho-

kowskiej Polaków pracujących jako

wypić krople żolądkowe. Na jego

zwrócili się z prośbą o otwarcie w mie-

skal w 1895 roku, po czym przybyl

wany na miejscowym cmentarzu.

prowizorzy bylo 19, a także 8 pomoc-

dzwonek do drzwi otworzyl dyżur-

ście wlasnych aptek. Obydwaj też w

do Charkowa, otrzymawszy ok. 1905

Mimo licznych prób zalożenia

ników aptekarskich, 3 uczniów i jedna

ny pracownik. Wypiwszy krople,

1882 roku otrzymali zezwolenie. Ale

roku funkcję zarządcy apteki wdowy

wlasnych aptek oraz znacznych suk-

uczennica. Ta sytuacja sprawila, że

Kolczew obudzil innego dyżurne-

powstala jedynie apteka Wolskiego,

Koch przy ul. Moskiewskiej 16. Przy

cesów w tym zawodzie, Polacy nie

Polacy w sferze farmakologii ogólnie

go Barbijera, pożyczając od niego

która dzialala przez krótki okres, po

tej aptece mial wlasne mieszkanie,

mieli wiele szczęścia z ich utrzyma-

uplasowali się na trzecim miejscu po

zegarek, aby w dniu następnym

czym Wolski opuścil Charków.

jego zaś osobowość budzila wiele

niem. Tak oto w 1900 roku w Char-

Rosjanach i Żydach. Liczba wlaści-

Karol Drzewiecki mimo pozytyw-

kowie byly czynne zaledwie dwie

cieli Niemców w tym roku spadla do

nej decyzji nie zdolal, najprawdopo-

wolne apteki prowadzone przez

7 prowizorów, u których pracowalo

dobniej z racji finansowych, otworzyć

Polaków: Szczawińskiego i Sered-

4 pomocników aptekarskich oraz 1

apteki. Marzenie zrealizowal dopiero

nickiego. Nowy etap w rozwoju pol-

uczeń. Stan narodowościowy apteka-

w 1888 roku po kolejnym zezwoleniu

skiej farmakologii nastąpil dopiero

rzy w 1894 roku na terenie charkow-

na otwarcie apteki przy ul. Jeka-

po 1901 roku.

skiej guberni ukazuje tabela 1.

terynoslawskiej. Pracowalo w niej

Od 1891 conajmniej roku w Char-

kowie mieszkal Antoni Kulakowski

syn Boleslawa, który przybyl do tego

miasta zaraz po uzyskaniu dyplomu

prowizora. Pierwsze szlify w zawo-

dzie zdobywal w aptece Niemca

Mikolaja Sartisona. Następnie ok.

Wykaz narodowościowy aptekarzy na terenie charkow-

1901 roku na rogu ulic Kulikowskiej

skiej guberni w 1894 roku

i Mieszczańskiej zalożyl wlasną

od 6 do 10 pracowników. Rocznie

aptekę. Przez pewien czas apteka

Z tej też racji oczywista wydaje

realizowano w niej 30­40 tysięcy

pracowala bez większych przygód,

się potrzeba skoncentrowania uwa-

Reklama produkcji apteki Koch

recept. Jednak w maju 1898 roku, z

jej zaś dochody stale wzrastaly.

gi na poszczególnych Polakach w

niewiadomych przyczyn, Drzewiecki

kontrowersji, a nawet legend wśród

nie spóźnić się do pracy". Jak się

Jednak już w 1908 roku z niewy-

sferze aptekarstwa, przedstawiając

odsprzedal aptekę niejakiemu Ploti-

miejscowej ludności. Apteką zarzą-

okazalo następnego dnia, Barbijer

jaśnionych przyczyn apteka zostala

transformacje aptek, aż do powsta-

czerowi, a sam opuścil miasto.

dzal wraz z kolejnym Polakiem po-

przeszukawszy wszystkie pomiesz-

sprzedana niejakiemu M. Merkowo-

nia w mieście samodzielnej Polskiej

,,Rosyjski Medyczny Wykaz" z

mocnikiem aptekarskim J. Jakubowi-

czenia, oskarżyl pracowników o

wi, a Kulakowski w 1910 roku nie-

Apteki prowadzonej w okresie I woj-

1894 roku informowal, że w Char-

kradzież zegarka. Z ogromnym

czem, który pracowal tu do Rewolucji

spodziewanie wyjechal z miasta, we-

ny światowej przez Adama Nalęcz

kowie przynajmniej od 1890 roku

zdziwieniem przyjąl zwrot wcze-

Październikowej.

dlug zaś niektórych mial się ukrywać

Tuszyńskiego.

dzialala kolejna polska apteka Jana

śniej pożyczonego zegarka, o czym

Baczyński mial zwyczaj chodze-

Prawdziwymi monopolistami po-

Więckowskiego syna Adama, po-

po mocnym śnie nie pamiętal. O

nia z rewolwerem, budząc postrach

czątku XX wieku w Charkowie byla

chodzącego z wolyńskiej guberni.

tym zajściu powiadomiono Jakubo-

u podwladnych. Za najmniejsze

wspominana rodzina Szczawińskich.

Apteka zostala ulokowana w budyn-

wicza, który zażądal od Kolczewa

przewinienia zwalnial pracowników

Obok nich byl szereg innych Pola-

ku Aleksieja Dmitrijewa naprzeciw

wyjaśnień, w jaki sposób w nocy

ze slowami: ,,natychmiast won!", co

ków, choć należy zauważyć, że przez

ogrodu uniwersyteckiego przy ul.

także przejąl ,,wieczny pomocnik ap-

znalazl się w aptece. Następnie po

wiele lat utworzenie i zachowanie

Reklama produkcji apteki

Sumskiej. Więckowski mieszkal w

tekarski" Jakubowicz. Warto jednak

naradzie z Baczyńskim ogloszono

polskiej apteki w Charkowie napoty-

Baczyńskiego

Charkowie wraz z żoną Stefanią i w

werdykt o natychmiastowym zwol-

zauważyć, że przed przybyciem do

kalo trudności.

z powodu zawladnięcia znacznymi

latach 1880­1887 pracowali razem

nieniu Kolczewa z pracy.

Charkowa Baczyńskiego, zgodnie

Pierwszym dzierżawcą oraz kie-

finansami Charkowskiego Farmako-

w aptece Tutajewa.

Przy próbach uzyskania wyja-

ze slowami wlaścicielki, ,,apteka

rownikiem apteki wdowy Olgi Dawy-

logicznego Towarzystwa, którego byl

W 1894 roku Jan Więckowski

nie przynosila żadnych dochodów,

śnień o przyczynę zwolnienia Ba-

denko od ok. 1880 roku byl Cezary

kasjerem. Jak się jednak okazalo, To-

postanowil wydzierżawić aptekę

a jej prowadzenie slużylo jedynie,

czyński mial wyjąć z kieszeni rewol-

Chiliński syn Romualda. Osiągnąl

warzystwo przez wiele lat nie posia-

Polakowi prowizorowi Piotrowi Zyg-

aby dać utrzymanie pracownikom".

wer i na oczach innych pracowników

w swej pracy znaczne sukcesy. Za-

dalo żadnych dochodów, a Kulakow-

muntowi Marowskiemu, pozostając

Rozwój finansowy przyniósl dopiero

wyrzucil Kolczewa z apteki, nie wy-

trudnial kilku pracowników. Po nim

ski, wyjeżdżając z Charkowa, zabral

w niej jedynie zarządcą. Ale już w

prowizor Baczyński. W latach, gdy

placając mu należytych funduszy. Au-

w polowie lat 90. XIX wieku aptekę

dokumenty finansowe i nie zdążyl w

1895 roku apteka Więckowskiego

w niej pracowal, zmienilo się wiele,

tor jednego z artykulów gazetowych

przejąl Seweryn Szczawiński. Chiliń-

porę zwrócić finansów pożyczonych

przeszla na wlasność Ludwika Do-

choć wielu pracowników i uczniów

tak podsumowal niniejszy incydent:

ski nigdy nie zalożyl rodziny i przez

na otwarcie mieszczańskiej apteki

mrofa. Rodzina Więckowskich po

,,Z tej racji rzadko kto z mieszkańców

nieugięty prowizor zwalnial nieraz

wiele lat mieszkal w domu siostry.

w Charkowie. Ostatecznie po 1910

sprzedaży apteki pozostala nadal w

Charkowa zatrudnia się w aptece Ko-

bez przyczyny.

Przejęcie apteki przez Szczawiń-

roku jego apteka przeszla na wla-

Charkowie. Tutaj również 5 lutego

cha, a personel zapelnia się ludźmi

O jednym z takich przypadków

skiego bylo związane z niespodzie-

sność Lidii Popowej, dokumenty i fi-

1903 roku w wieku 35 lat zmarl ich

z prowincji. Za ostatnie dwa lata w

pisal ,,Jużnyj Kraj" z 24 czerwca 1910

waną śmiercią Chilińskiego, który