Z pamiętnika podróżnika

28

28 lutego­16 marca 2020 nr 4 (344) * Kurier Galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

Polskie rezydencje Żytomierszczyzny (cz. 2)

Okazuje się, że w miejscu największego skupienia ludności polskiej na Ukrainie ­

terenach Żytomierszczyzny ­ pozostalo wiele prawie niezbadanych polskich osiedli.

się starym dworkiem, gość dowie-

o tej samej nazwie skręcamy w lewo

DMYTRO ANTONIUK

dzial się, że w 1918 roku w pobliżu

do wioski Priażiw. Na samym jej

tekst i zdjęcia

majątku bandyci zamordowali jego

końcu znajduje się tradycyjna szkola,

babkę Walentynę Mlodziejowską,

Jedna z dwóch tras międzyna-

która mieści się w skromnym dworku

topiąc ją w rzece Żerew. Jeszcze tej

rodowych, powstalych przed Euro

Adama Schabickiego i pochodzi z

samej nocy mieszkańcy wioski wy-

2012, tzw. ,,Warszawka", lącząca pol-

początków XIX wieku. Wedlug wspo-

dobyli z rzeki jej cialo i pogrzebali na

ską i ukraińską stolice przez Kowel

mnień carskiego wielmoży M. Mama-

starym cmentarzu w Luginkach lub

i Lublin, po swoich obu stronach za-

jewa, który odwiedzil tę miejscowość

Luginach.

chowala kilka bardzo interesujących

w roku 1838, dworek wyróżnial się

Żegnając się ze Stepanówką

miejsc, związanych z Polakami.

wśród zwyklych wiejskich chat jedy-

Witold  Mlodziejowski  serdecznie

Pierwszą z nich jest polska wio-

nie wymiarami, ale byl pokryty slo-

podziękowal za zachowanie rodzin-

ska Stepanówka w rejonie lugiń-

mianą strzechą. Wewnątrz natomiast

nego dworku i zapewnil, że jego ro-

skim. W samym centrum miejscowo-

znajdowaly się eleganckie meble, lu-

dzina nie ma zamiaru powracać do

ści należy odszukać szkolę, górująca

stra, kilimy i różnego rodzaju dekora-

Stepanówki, ale pragnąlby, aby dwo-

nad jeziorem. Jest to drewniana bu-

cje. W lesie obok Schabicki przelożyl

rek nadal cieszyl odwiedzających tę

dowla, wzniesiona w 1905 roku przez

aleje, wykopal staw i urządzil grotę,

miejscowość.

Nunę Mlodziejowską. W jej rodzinie

której posadzkę pokrywal olbrzymi

bylo kilkoro dzieci i jej brat Ludwik

dywan.

mieszkal wlaśnie w Luginkach.

W 1855 roku Michal Narcyz

W Żytomierzu i wokól

Na pólnoc od stolicy wschodnie-

Tam zbudowal on skromny teatr

Schabicki przekazal dworek w te-

Jeden z dwóch dworów we wsi Luka

go Wolynia w przysiólku Krosznia,

dla swej ukochanej żony, która prze-

stamencie swojej siostrze, która byla

kom, jest czynna jako jeden z kościo-

jątek Schabiccy herbu Jastrzębiec.

leży dawny majątek hrabiów Arszy-

niosla się do męża z Wilna, gdzie

malżonką Wladyslawa Mianowskie-

lów w Żytomierzu.

W 1883 roku majątek przeszedl do

niewskich. Czlonkowie tej rodziny

grala w tamtejszych teatrach. Jakkol-

go. Ostatnim wlaścicielem majątku

Po drodze z Żytomierza do Po-

ostatniego z potomków Schabickich

byli na slużbie w armii carskiej od

wiek brzmi to dziwnie, ale w następ-

byl ich syn Henryk. Mianowscy byli

pilni wstępujemy do miejscowości

­ Modesta Jezierskiego. Po dzie-

1834 roku i pierwszym, który prze-

nych latach malżeństwo jeździlo na

prawdopodobnie uczestnikami po-

Luka, gdzie zachowaly się dwa

więciu latach wybudowal tu wspa-

niósl się w te strony w roku 1891

gościnne występy do Wilna, Warsza-

wstania styczniowego, gdyż istnieją

dworki rodziny Dobrowolskich. Pierw-

nialy dworek z elementami gotyku.

z okolic Smoleńska, byl Andrzej

wy, Kijowa i Lwowa. Z nimi grywala

wiadomości, że po jego upadku za-

szy z nich ­ otynkowany na bialo,

Narożne wieżyczki upiększone byly

Arszyniewski. Wystawil on rodową

również siostra Nuny, która wraz z

przestano w Priażewie hucznych za-

prawdopodobnie pochodzi z XIX wie-

figurami (dwie zachowaly się), przy-

rezydencję, którą możemy datować

mężem Boleslawem Szurkiewiczem

baw, które tam zazwyczaj urządzali

ku, wygląda dość skromnie i jedynie

pominającymi figury szachowe. We-

końcem XIX wieku. W 1928 roku w

wyemigrowala do Polski w 1918 roku

jego wlaściciele.

ramy okiennie zdradzają, że jest starą

wnątrz dworek zdobily sztukaterie

Dziś wiek budowli zdradzają

budowlą. Natomiast dzisiejsza szkola

(częściowo ocalale) i piece kaflowe.

drewniane rzeźbione karnisze pod

mieści się w schludnym domu z czer-

Jeden z nich, choć uszkodzony, do

nowym dachem i, niestety, olbrzymie

wonej cegly, zbudowanym prawdopo-

dziś dnia jest ozdobą glównej sali

ścięte modrzewie, po których pozo-

dobnie przez braci Jana i Kazimierza

dworku. W 1913 roku Jezierski prze-

staly jedynie pnie.

Dobrowolskich na początku XX wieku.

kazal dworek Rosjaninowi Baskako-

Pierwszy z nich w 1904 roku wybudo-

wowi i prawdopodobnie ten ostatni

wal kilkaset metrów dalej gorzelnię, w

byl jego wlaścicielem do przyjścia

której dziś mieści się prywatny mlyn.

bolszewików.

Szkola prawdopodobnie też zostala

Do lat 80. ubieglego wieku w tych

wybudowana w tym czasie.

murach mieścila się szkola, a po jej

W listopadzie 2018 roku również

przeniesieniu ­ dworek opuszczono.

Lukę odwiedzil potomek pierwotnych

Byly nawet plany otwarcia tu cerkwi.

dziedziców ­ Marcin Dobrowolski.

Dziś dworek porosly krzaki i trudno

Jest wnukiem Jana Dobrowolskiego

go dojrzeć z drogi.

Dwór w Stepanówce

i posiada dziś w Polsce dwa hotele o

Jadąc z Żytomierza na Berdy-

i kierowala jednym z poznańskich te-

majątku otwarto zawodową szkolę

nazwie wiosek na Żytomierszczyź-

czów, mijamy wioskę Hujwa z ocala-

atrów do swej śmierci w 1958 roku.

sadowniczo-ogrodniczą. Dziś nosi

nie ­ Luka i Tulin, które niegdyś na-

lym tu bunkrem Himmlera, i za rzeką

Los Ludwika Mlodziejowskiego

nazwę agrotechnikum i dziala już

leżaly do jego rodziny. Zostal bardzo

zlożyl się tragicznie: nie udalo mu

w nowych zabudowaniach. W sta-

serdecznie przyjęty przez dyrektor

się wyjechać do odrodzonej Polski

rym domu Arszyniewskich otwarto

szkoly i jej uczniów.

i zmarl w Żytomierzu żebrząc. Miej-

akademik i nie wiadomo, czy zacho-

Niestety, gdy w czasach sowiec-

sce jego pochówku jest nieznane.

walo się coś ze starych dekoracji.

kich ulokowano tu sierociniec i szko-

Nie znany jest los samej aktorki, lecz

W okresie sowieckim budynek ob-

lę, zniszczono narożną wieżyczkę,

istnieją pewne przeslanki, że udalo

lożono kafelkami, ale od tylu można

ale reszta znajduje w dobrym stanie.

jej się uratować przed bolszewikami,

zobaczyć jeszcze oryginalny stary

W  sąsiedniej  Sosnówce,

bo na początku 2019 roku do Stepa-

drewniany fronton.

obok rzeczki stoi porzucony, ale

nówki przyjeżdżal jej wnuk z Pozna-

Andrzej Arszyniewski zachowal

wciąż jeszcze piękny piętrowy dwo-

nia ­ Witold Mlodziejowski. Nie mial

wiarę katolicką i w 1908 roku obok

rek, wybudowany w 1830 roku przez

nadziei ujrzeć dworek swoich przod-

dworku zbudowal kościól pw. św.

Sebastiana Padlewskiego w stylu

ków. Zachowala się jednak lekka wie-

Waclawa, do którego uczęszczala

klasycystycznym. Od drogi do zabu-

życzka w stylu zakopiańskim, drzewa

okoliczna ludność polska i koloniści

dowań prowadzi lipowa aleja. Jesz-

w starym parku. Podczas spotkania

z Czech. W okresie sowieckim świą-

cze niedawno mieścila się tu szkola.

z Grigorijem Kamenczukiem, dziś już

tynię oszpecono, urządzając w niej

Obecnie przeniosla się do nowych

nieżyjącym bylym dyrektorem szkoly,

kombinat spożywczy ale od 2002

zabudowań, a stara posiadlość którą

który przez ostatnie lata opiekowal

roku, gdy zostala zwrócona lacinni-

po prostu opuszczono, stala się ofiarą

wandali i czasu. Wewnątrz możemy

zobaczyć sklepione piwnice (część

stropu zawalila się) oraz pozostalo-

ści po skromnych sztukateriach na

ścianach i suficie. Gdyby przyjechali

tu potomkowie Padlewskich, ich spo-

tkanie nie byloby tak radosne, jak opi-

sane wyżej.

Podobny smutny los spotkal

również dworek w sąsiednich Iwan-

kowcach. Oryginalna nazwa miej-

scowości brzmiala Jankowce.

Obecnie zostala ona zukrainizowa-

Dwór Jezerskiego w Iwankowcach (Jankowcach)

na. Od XVIII wieku mieli tu swój ma-

Resztki rezydencji w Krosznie