29

www.kuriergalicyjski.com * Kurier Galicyjski * 28 lutego­16 marca 2020 nr 4 (344)

Malarstwo batalistyczne Stanislawowa

Wiek dwudziesty przetoczyl się przez Galicję dwiema światowymi i kilkoma mniejszego formatu

wojnami. O tych groźnych wydarzeniach przypominają liczne pozostalości ­ wpól zasypane oko-

py, wspomnienia świadków, pożólkle dokumenty w archiwach i czarno-biale fotografie. Jest jed-

nak możliwość obejrzenia tych batalii w kolorze. Jak? Oglądając malarstwo batalistyczne!

są w kepi i atakują w górnej części

szy park im. Szewczenki. W okresie

IWAN BONDAREW

plakatu. Nad polem walki przelatują

międzywojennym końcowy odcinek

tekst

aeroplany, jeden z nich podejrzanie

ulicy Lipowej nosil nazwę Ulanów

archiwum autora

dymi.

Krechowieckich.

ilustracje

Na plakacie widnieje bardzo dużo

krwi i chociaż trąci on prymitywizmem,

Dywizja w marszu

W wirze walki wręcz

to artyście udalo się oddać atmosferę

Po calkowitym rozgromie przez

W celu propagandowym każda

walki na bagnety.

bolszewików pod Lubarem, reszt-

z wojujących stron produkowala

Jako motto do plakatu można po-

ki armii URL przeszly na polską

wielkie ilości plakatów i pocztówek,

dać strofy radzieckiej poetki-żolnierza

stronę i zostaly internowane. Jed-

ilustrujących bohaterstwo swoich

Julii Druninej:

nak na wiosnę 1920 roku Polacy

żolnierzy. Jako pierwszą prezentu-

Raz tylko widzialam walkę wręcz,

zaczęli tworzyć 6 Dywizję Piecho-

jemy austriacką pocztówkę ,,Bój pod

Raz na jawie ­ tysiąc razy we śnie.

ty Strzelców Siczowych, na której

Stanislawowem". Trudno patrząc na

Kto twierdzi, że wojna niestraszna,

czele stanąl pulk. Petro Bezruczko.

nią zorientować się, gdzie odbywa-

Ten o wojnie nic nie wie.

Internowanych żolnierzy ubrano w

ly się te wydarzenia. Podpowiedzią

angielskie mundury, uzbrojono i rzu-

mogą być uszkodzone wagony. Z

Rosyjski plakat agitacyjny ,,Bój żolnierzy rosyjskich z Au-

cono na front polsko-bolszewicki.

historii wiadomo, że podczas walk

Dzika dywizja

stro-Niemcami pod Stanislawowem w Galicji"

Ten obraz przechowywany jest

W skladzie armii Rzeczpospolitej

niszczono kilkakrotnie oba mosty

w magazynach muzeum krajoznaw-

bojowych: miasto Stanislawów oto-

Polacy dumni są ze swoich bo-

dywizja zdobyla Kijów i przedefilo-

kolejowe. Prawdopodobnie nieznany

czego. Powstala w okresie między-

czone przez Rosjan pod ogniem

haterskich kawalerzystów. Ulanom

wala jego ulicami. Następnie bylo

artysta przedstawil walkę o te ważne

wojennym i w prawym dolnym rogu

artyleryjskim. Widok przez lunetę

poświęcono wiele wierszy, piosenek

wycofywanie się i ciężkie boje oslo-

obiekty strategiczne. Na pierwszym

ma sygnaturę po polsku. Niestety,

obserwatora artyleryjskiego". Rysu-

i badań historycznych. Ponadto arty-

nowe. Największą chwalą dywizja

planie piechota rosyjska odbija atak

nie udalo się jej odczytać. Mimo to

nek datowany jest 1916 rokiem.

sta-malarz Michal Bylina namalowal

okryla się pod Zamościem, gdzie

dragonów austriackich. Dwaj moska-

widać, że przedstawia okres I wojny

W tym czasie Rosjanie przy-

obraz ,,Krechowce", który przecho-

powstrzymala armadę czerwonej

le już szykują się do ucieczki, z tylu

światowej. Na bliskość Stanislawowa

puścili zmasowany atak na calym

wywany jest w Polsce. Przed kilku

kawalerii Budionnego.

nieuchronnie atakuje kawaleria i już

wskazuje górujący ksztalt wieży ra-

froncie, znany jako Brusilowskie

laty strona polska zwrócila się do lo-

Na początku września dywizję

wiadomo, kto zwycięży w boju.

tuszowej i kopuly katedry na tylnym

natarcie. Udalo im się zdobyć Stani-

kalnych wladz z propozycją wystawy

przerzucono do Stanislawowa. Stąd

Na uwagę zaslugują wiązanki

planie.

slawów, potem natarcie wyhamowa-

patyków, przytroczone do plecaków

lo i linia frontu stanęla na Bystrzycy

Solotwińskiej. Na Zagwoździeckich

wzgórzach Austriacy ustawili arty-

lerię i ostrzeliwali Stanislawów, wi-

doczny jak na dloni. Wynikiem tego

ostrzalu bylo zniszczenie centrum

miasta, o czym świadczą austriackie

pocztówki.

Z wyobrażenia rysunku nie wi-

dać, czy Stanislawów zostal już zaję-

ty przez Rosjan, czy nie. Biale jednak

chmurki szrapneli nad zabudowania-

mi miasta świadczą, że miasto jest

aktywnie ostrzeliwane.

,,Przejazd 6 Siczowej Strzeleckiej Dywizji przez Stanisla-

wów", mal. Mychailo Perfeckyj

Atakują ulani

Latem 1917 roku austriacko-nie-

obrazu w Krechowcach, ale jakoś nie

wyruszyla dalej na Wschód, gdzie

Austriacka pocztówka ,,Bój pod Stanislawowem"

mieckie wojska ruszyly do kontrna-

doszlo do zgody.

czekaly na nią kolejne walki z bol-

rosyjskich żolnierzy, są to tzw. faszy-

tarcia. Rosjanie zaznali porażki i w

Czytelnicy Kuriera Galicyjskiego

szewikami. Faktycznie Stanislawów

Kawalerzyści mają na sobie

ny, które w czasie ataku rzucano na

pośpiechu wycofywali się na wschód.

mają więc dziś rzadką możliwość

byl tylko epizodem na szlaku bojo-

ubiory charakterystyczne dla ludów

zasieki z drutu kolczastego, żeby po

Jako ochronę wycofywania się do-

by przenieść się w upalny lipiec

wym dywizji. Ale ten niewielki epi-

Kaukazu. 23 sierpnia 1914 roku

nich przebiec.

wództwo wyslalo kawaleryjski I Pulk

1917. Ulani, mimo iż w rosyjskich

zod stal się tematem obrazu.

utworzono w skladzie rosyjskiej ar-

Kolejnym jest plakat rosyjski z

ulanów kpt. Boleslawa Mościckiego,

mundurach, ale z bialo-czerwonymi

Oficer URL i utalentowany ma-

mii Kaukaską Dywizję kawaleryjską.

1915 roku ,,Bój żolnierzy rosyjskich

zlożonego przeważnie z Polaków.

proporczykami na lancach, atakują

larz Mychajlo Perfeckyj namalowal

W 90% zlożona byla z ochotników-

z Austro-Niemcami pod Stanislawo-

24 lipca na polach pod wsią

bawarską piechotę. Niemcy w polo-

dzielo, zatytulowane ,,Przejazd 6

muzulmanów: Kabardyńców, Osety-

wem w Galicji", autorstwa malarzy

Krechowce, ulani przez pięć godzin

wych helmach bardzo są podobni do

Siczowej Strzeleckiej Dywizji przez

nów, Dagestańczyków, Czeczenów i

Korkina i Bejdemana. Gdyby nie

bohatersko powstrzymywali niemiec-

swoich synów z roku 1941. Na tylnym

Stanislawów". Na pierwszym pla-

innych. W 1915 roku Dywizja, którą

nazwa, nigdy bym nie pomyślal, że

kie natarcie. W tym czasie Rosjanie

planie widoczne są slomiane strze-

nie widzimy dowódcę Dywizji Petra

nazywano ,,Dziką", brala udzial w

ta batalia odnosi się do naszego mia-

zdążyli pomyślnie ewakuować się za

chy wiejskich chat i wysokie topole.

Bezruczkę i szefa sztabu Wsewo-

zdobyciu Stanislawowa. Dżygici

sta. Na tylnym planie widać jakieś ko-

Dniestr i front zostal uratowany. Po

Interesujące jest to, że walka toczyla

loda Zmijenko. Trudno pojąc, jaką

walczyli odważnie i wielu z nich zo-

ścioly, ale zupelnie nie przypominają

odzyskaniu przez Polskę niepodle-

się w polu, gdzie obecnie znajduje

ulicą miasta posuwa się kolumna.

stalo nagrodzonych orderami. Ale i

one stanislawowskich. Artyści chyba

glości I Pulk ulanów stal się jednost-

się punkt mobilizacyjny i ośrodek

Moim zdaniem, jest to ul. Szpitalna

tu mamy casus.

nigdy nie widzieli Stanislawowa i swe

ką elitarną, dodatkowo uhonorowa-

wypoczynkowy ,,Lodowa arena". Do

i kawaleria defiluje obok palacu Po-

Gdy byli oni nagradzani Krzyżami

dzielo tworzyli w oparciu o doniesie-

ny mianem ,,Krechowieckiego".

ataku kawaleria ruszyla przez dzisiej-

tockich.

św. Jerzego, dowództwo spotkalo się

nia z frontu.

Po uzyskaniu przez Ukrainę

z problemem. Na krzyżach, którymi

Pocztówka podobna jest do

niepodleglości, aktywna dzialaczka

nagradzano chrześcijan, św. Jerzy

poprzedniej. Tyle, że teraz ucieka-

z diaspory i córka gen. Galina Zmi-

walczy ze smokiem, dla muzulma-

ją Austriacy, atakują zaś Rosjanie,

jenko-Senyszyn przekazala obraz

nów zaś zostal on zastąpiony dwu-

konkretnie kawaleria kaukaskiej

do Centralnego Muzeum Wojska

glowym orlem. Nie chcieli oni jednak

Dywizji, do której skladu wchodzili

Sil Zbrojnych Ukrainy. Dziś umiesz-

przyjmować ,,ptaka z krzyżem", lecz

Czeczeni, Ingusze, Dagestańczycy

czono ją w gabinecie dyrektora mu-

domagali się ,,dżygita".

i inne narodowości, zamieszkujące

zeum.

Kaukaz.

Miasto pod obstrzalem

Autor wyraża specjalne podzię-

Widzimy też na plakacie rosyj-

Kolejna ilustracja aczkolwiek

kowania za przekazane materialów

ską piechotę w ataku na bagnety.

czarno-biala, jest nadzwyczaj in-

historykowi architektury Żannie Ko-

Przeciwko nim ustawili się Au-

teresująca. Jest to rysunek obe-

mar, dyrektorowi muzeum ,,Bohate-

striacy i ich niemieccy sojusznicy.

rlejtnanta węgierskiej królewskiej

rzy Dniepru" Jaremiemu Kwaśniu-

Niemców można rozpoznać po

armii Stefana Zadora dla ,,Gazety

kowi i pracownikowi IFKM Walere-

charakterystycznych  spiczastych

Ilustrowanej" z Lipska. Nazwa jest

mu Twerdochlibowi.

helmach ­ pikielhaubach. Austriacy

dość wymowna: ,,Z teatru dzialań

Obraz ,,Krechowce", mal. Michal Bylina