12

Okruchy historii

31 marca­27 kwietnia 2020 nr 6 (346) * Kurier Galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

Hotele starego Stanislawowa. Epoka komfortu

W XiX wieku w mieście bylo wiele hoteli, ale zapewnić swoim klientom dogodnych

warunków nie byly w stanie. Gdy do Stanislawowa przybywala jakaś ważna perso-

na, to zawsze miala okazję zostać pogryziona przez pchly w niezbyt czystych i cia-

snych pokojach gościnnych. Ale hotelowy progres dotarl jednak i do nas...

tula greckokatolicka. Gorącą wodą,

się znacznie. Pisarz Horacy Safrin,

bardzo rewolucyjna budowla! Po raz

iWAn BOnDAREW

lazienkami i telefonem klientów już

który studiowal wówczas w stanisla-

pierwszy w mieście na fundamenty

trudno bylo zadziwić, dlatego wlaści-

wowskim gimnazjum, tak wspomi-

wykorzystano wylewkę żelazo-be-

Zloty okres ,,imperialu"

ciele przyciągali publiczność kinem,

na: ,,Hotel Imperial" ­ te dwa slowa

W lipcu 1893 roku prasa miej-

tonową. Pozwolilo to ,,pociągnąć" w

które mieścilo się w budynku.

grzmialy w powietrzu, chociaż, tak

ska z zachwytem pisala o otwarciu

górę pięć pięter i uzyskać miano miej-

Niebawem wybuchla I wojna

naprawdę, oznaczaly dwadzieścia

nowego hotelu: ,,Elegancją i usluga-

skiego ,,drapacza chmur". W budynku

światowa. Miasto zajęli Rosjanie, któ-

skromnych pokoi z ciężkimi metalo-

mi powinien przewyższać wszystkie

zamontowano pierwszą windę, a w

rzy przemianowali zaklad na ,,Georg"

wymi lóżkami, gdzie nocowali prze-

istniejące w mieście hotele, nada-

piwnicy ­ prywatną elektrownię.

i umieścili tu swój sztab. Jednak hotel

ważnie przyjezdni kupcy, agenci,

wać wszelkie możliwe wygody i nie

Gdy inne hotele ogrzewane byly

wówczas bardziej przypominal burdel

wędrowni aktorzy, a często ­ zako-

ustępuje pierwszorzędnym hotelom

piecami i oświetlane gazem, to ,,Union"

i administracja napominala swoich

chane pary".

innych miast".

swoim komfortem przypominal poziom

klientów, by nie wprowadzala tu ,,pa-

W latach 20. hotel ostatecznie

Mowa byla o ,,Imperialu", który

światowy. Reklama podkreślala, że

nienek nieznanego pochodzenia".

upadl i wlaściciele zamienili go na

mieścil się w wielkiej dwupiętrowej

w każdym pokoju jest ciepla i zimna

Po upadku Austro-Węgier Stani-

zwyklą kamienicę czynszową. Po-

kamienicy na rogu ulic Kazimie-

woda, elektryczne oświetlenie i cen-

slawów na kilka miesięcy zostal stoli-

koje przebudowano na mieszkania,

rzowskiej i Sobieskiego (ob. Maze-

tralne ogrzewanie. Goście mieli moż-

cą ZURL. W sali kinowej ówczesnego

które wynajmowano chętnym.

py i Strzelców Siczowych). Wedlug

liwość korzystania z indywidualnych

Wnętrze  nowego

hotelu

hotelu ,,Odessa" zasiadala Rada Na-

tradycji, na parterze byly kawiarnie,

lazienek i telefonu w każdym pokoju.

,,Centralny"

rodowa, czyli parlament republiki. Tu

sklepy i inne zaklady uslugowe. Poko-

W tym czasie nawet w mieszkaniach

Kto bardziej ,,Centralny"

wlaśnie 3 stycznia 1919 roku przyjęto

stajnie, zdolne pomieścić kilkanaście

Na początku XX wieku przy ul.

je gościnne byly na górnych piętrach

najznamienitszych mieszkańców mia-

decyzję o polączeniu z URL. 22 stycz-

par koni, a także wozownia".

Strzelców Siczowych, w odleglości

­ razem bylo 30 apartamentów. Naj-

sta nie często można bylo spotkać

Aby naocznie zademonstrować

50 m jeden od drugiego istnialy dwa

tańsze lóżko kosztowalo 1,6 korony.

ten ,,wspanialy hall i jasne schody"

hotele o tej samej nazwie ­ ,,Central-

Byla to cena zupelnie do przyjęcia, je-

Leon Kessler wydrukowal unikalną

ny". Należaly do różnych wlaścicieli

żeli wspomnieć, że nauczyciel szkoly

pocztówkę, gdzie po raz pierwszy i je-

i rażąco różnily się poziomem kom-

początkowej zarabial okolo 100 koron

dyny w historii miasta pokazano wnę-

fortu.

miesięcznie.

trza hotelowe. Ale z nazwą wlaściciel

nieco przesadzil. Na fasadzie świeżo

wybudowanego hotelu dumnie wid-

nial napis: ,,Nowy hotel Centralny".

Pan Falk, wlaściciel ,,starego"

,,Centralnego" nie na żarty obrazil się

na Kesslera i podal do sądu. Spra-

wa przeszla przez kilka instancji, aż

zostala skierowana do cesarskiego

namiestnictwa we Lwowie.

nowy hotel ,,Centralny"

W 1904 roku w Stanislawowie mial

miejsce ingres biskupa grekokatolickie-

takie wyposażenie. W przewodniku

nia rząd URL ratyfikowal tę decyzję

go Chomyszyna. Na ceremonię przy-

Mieczyslawa Orlowicza z roku 1914

i obecnie ta data jest świętem ­ Dniem

byli namiestnik Galicji hrabia Andrzej

podano, że hotel posiada 25 pokoi i

Jedności. W czasie walk wyzwoleń-

Potocki i marszalek Sejmu Krajowego,

cena jednego zaczyna się od 4 koron.

czych zatrzymywali się tu Hruszewski,

Hotel ,,imperial"

hrabia Stanislaw Badeni. Ten ostatni

Na parterze mieścila się najlep-

Petlura, Winniczenko i inni niepodle-

Swoim standardem ,,Imperial"

mial slawę wielkiego dowcipnisia.

sza cukiernia w mieście, niejakiego

glościowi dzialacze ukraińscy.

Na skrzyżowaniu z obecną ul.

nie mial sobie równych. Goście

Szacowni goście stanęli w

Krowickiego, gdzie na kawę stać bylo

W okresie międzywojennym hotel

Szewczenki stal dawny hotel ,,Central-

zjeżdżali tu gromadnie. Oto daleko

,,Nowym hotelu Centralnym". Jego

nie każdego klienta. Hotel dzialal w

nazywal się ,,Warszawa". W restauracji

ny". Zaklad byl taki sobie, mieścil się w

niepelna lista znanych osobisto-

wlaściciel postanowil skorzystać z

okresie międzywojennym, a po woj-

dzialali tzw. ,,fordanserzy" ­ mlodzień-

dlugiej piętrowej kamienicy i byl miej-

ści: aktorka Helena Modrzejewska,

okazji. Gdy hrabia Potocki czekal

scem przeważnie dla gości o ograni-

książę Lubomirski, posel Raichsratu

na powóz przez wejściem glównym,

czonych możliwościach finansowych.

i przyszly minister finansów Leon Bi-

Kessler zwrócil się do marszalka o

Nazywano go po prostu ,,noclegow-

liński. Apoteozą popularności hotelu

pośrednictwo. Ten, żartując, poradzil

nią". Pragnąc zmian, wlaściciel ­ Leon

stala się wizyta w roku 1904 krew-

wsunąć w rękę Potockiemu sto flo-

Kessler ­ sprzedal go i rozpocząl obok

nego cesarza, glównodowodzące-

renów ­ i sprawa będzie zalatwiona.

olbrzymią budowę. W umowie kupna

go obrony krajowej (odpowiednika

Hotelarz na żartach się nie znal i na-

zaznaczono, że nowy hotel nie może

Gwardii narodowej) księcia Rainera

prawdę chcial dać lapówkę jednemu

nazywać się ,,Centralny".

Ferdynanda.

z największych magnatów Europy.

W maju 1904 roku nowy hotel

Wlaściciele hotelu zmieniali się

Wreszcie Kesslerowi jakoś udalo

pana Kesslera przyjąl pierwszych go-

często. Ojcem-zalożycielem hotelu

się sprawę zalatwić i dalej prowadzić

ści. Gazeta ,,Kurier Stanislawowski"

byl Maks Margules. W 1903 roku

biznes pod swoją nazwą. W 1906

rozpisywala się w zachwytach: ,,Hotel

sprzedal swój interes innemu Żydowi

roku na parterze otwarto restaurację

posiada 36 elegancko umeblowanych

­ Wilhelmowi Turkelowi. Po sześciu

Andrzeja Ligenzy. Krajoznawca Olena

pokoi, wspanialy hall, szerokie jasne

Hotel ,,Union"

latach zaklad przeszedl na wlasność

Buczyk pisze, że byl to pierwszy zaklad

schody i korytarze, oświetlenie ga-

Maurycego Rozenmana. Niestety za

nie przemianowano go na ,,Kijów". W

cy o milej powierzchowności, którzy

gastronomiczny miasta, gdzie podawa-

zowe, wodociąg, wanny i telefon. Na

jego czasów standard hotelu obniżyl

latach 2000 przestal dzialać jako ho-

nie pozwalali nudzić się samotnym

no menu. Tradycyjny obiad kosztowal

podwórzu mieszczą się przestronne

tel, a budynek stal się biurowcem.

paniom. Nie za friko, oczywiście.

tam od 0,7 do 1 zlotego reńskiego.

W czasach sowieckich byl tu

W okresie sowieckim dzialal tu

najpierw hotel ,,Spartak" potem ­

wojskowy hotel ,,Zirka" (,,Gwiazda").

Zaklad z tradycjami

,,Dniestr". Na początku lat 60. XX w.

Obecnie zostal zamknięty i kamieni-

parlamentarnymi

Ostatnim hotelem, wybudowa-

w tutejszej restauracji podawano cza-

ca powoli rozsypuje się.

nym w okresie austriackim byla...

nachy, które byly wizytówką zakladu.

,,Austria". Hotel wybudowano w miej-

Dziś ,,Dniestr" czeka na swoje

lazienka w każdym pokoju

scu pierwotnego ,,Centralnego" w

lepsze czasy. Kamienicę przejęli wla-

,,Centralny" przez dluższy czas

1913 roku. Zaklad zacząl dzialać

ściciele hotelu ,,Nadija" i robią tam re-

uważany byl za najlepszy hotel miasta.

dopiero po roku ­ w 1914.

mont. Przy okazji dobudowali piętro,

W 1912 roku pojawil się jego poważny

,,Austrię", jak zresztą i ,,Union" za-

które zmienilo autentyczny wygląd

konkurent ­ miejscowi magnaci Cho-

gmachu z początku ubieglego wieku.

projektowal Fryderyk Janusz, nazwa-

wańcy wybudowali olbrzymi budynek

Ale dziś mając pieniądze i arogancję,

ny w mieście ,,ojcem stanislawow-

i otworzyli tu nowy hotel ,,Union". Kie-

można robić co się chce.

skich drapaczy chmur". Interesujące

rowal nim bardzo przedsiębiorczy Jan

jest to, że budynek zamówila kapi-

(cdn.)

Grajner. Byla to, jak na Stanislawów,

Stary hotel ,,Centralny"